لە ڕەخنەی ئاسمانەوە بۆ ڕەخنەی زەوی!

لە ڕەخنەی ئاسمانەوە بۆ ڕەخنەی زەوی!

نوسینی : کارل مارکس

وەرگێڕانی بۆ کوردی: سەردار عەبدوڵا حەمە

لە پاش ئاشکرابوونی نەبوونی دونیای ئەودیوی ڕاستی دەبێ، ڕاستی ئەم دونیایە هەڵسەنگێنرێت، ئەمە بە ئەرکی مێژوو دائەنرێت، لەپێشدا ئەمە ئەرکی فەلسەفەیە کە دەبێ ئەم خزمەتە بە مێژوو بکات. بنچینەی ڕەخنەی نائاینی ئەوەیە؛ کە مرۆڤ ئایین دروست دەکات نەک ئایین مرۆڤ دروست ئەکات، لە ڕاستیدا ئایین هوشیاری وپێشبینی خودیە لەلایەن مرۆڤەوە لەوکاتەدا کە هێشتا خودی خۆی نەدۆزیوەتەوە یا خۆی ون دەکاتەوە جارێکی تر، بەڵام دەبێ ئەوە بزانین کە مرۆڤەکان دابڕاو نین ولەجێگایەکدا نین لە دەرەوەی ئەم دونیایەدا بن. مرۆڤ دونیای مرۆڤە، دەوڵەتە، کۆمەڵگەیە  وە ئەم دەوڵەت و کۆمەڵگەیەش ئایین بەرهەم دێنن؛ هوشیارییەکی پێچەوانە (لنگەوقوچ) دەدەن سەبارەت بەم دونیایە، چونکە خۆیان  دونیایەکی پێچەوانەن. ئایین تیۆری گشتی  ئەم جۆرە دونیایەیە، بە کورتیەکەی ئاین دەتوانێ پێگەی خۆی لەناو خەڵک بکاتەوە بەوەی کە گیانێکی شەرافەتمەندانەیە، هاندەرێکی باشە بۆ خەڵک، پاداشی بۆ ڕەوشتی خەڵک داناوە، ترس دەخاتە دڵی خەڵکەوە، مەراسیم و پرسەی مردووانی خەڵک دائەنێ، ئەمانەن جێگای ئایین دەکەنەوە لەناو خەڵکدا. ئایین  جێبەجێکاری خەیاڵاتی جۆرە مرۆڤێکە کە بوونی نییە لە واقیعدا، ئەنجا دەتوانین بەوە بگەین وەستانەوە لە بەرانبەر ئاییندا بەوە دەبێت کە لەبەرانبەر ئەو دونیایەدا بوەستیتەوە کە ئایین لە هەناویدا دروست دەبێت. ئەو خۆشیەی ئایین وەک مژدە دەیدا هەر لەم واقیعەوە و لەم دونیایەوە وەریگرتووە کەچی خۆی ناڕازییە لەم دونیایەدا بەدەست بێت لە بەرانبەریدا دژایەتی دەکات. ئایین بەکاردێت بۆ فریودانی خەڵکی ستەملێکراو، ئایین دڵی جیهانێکی بێ دڵە، ئایین گیانی هەلومەرجێکی بێ گیانە، ئایین تلیاکی (بێ هۆشکەری) خەڵکە. کاتێ ئایین نامێنێ واتە بەهەشتی خەیاڵی نامێنێ و بەهەشتی واقیعی دێتە بوون واتە مرۆڤ واز لەوبیرانە دێنێ کە ناواقعین لەسەر بارودۆخی خۆی، لەهەمان کاتدا واز لەو بارودۆخە دێنێ کە بیری ناواقعی بەرهەم دێنیت، هەر بۆیە ڕەخنە لە ئایین ڕەخنەیە لە دۆڵی( شیوی) ئەو فرمێسک و ناخۆشیانەی کە ئایینی تیدا لە دایک بووە. ڕەخنە لە ئایین بۆ ئەوەیە ئەو کلێشە  وەهمیانە لاببات کە گوڵەکانیان داپۆشیووە،  لەبەر ئەوە نییە کە دیمەنی گوڵەکانی ناشرین کردووە، بەڵکو لەبەر ئەوەیە هەر  کلێشەکان نەهیڵێت و لە جیاتی گوڵی دروستکراو، مرۆڤ گوڵی زیندوو بەرهەم بێنێت، ڕەخنە لە ئایین، ئەفسانەکانی مرۆڤ تێکدەشکێنێت تا بیر بکاتەوە، تا چالاک بێت، تا واقعی  مرۆڤ بوونی خۆی دروست بکات، بەو سیفەتەی مرۆڤێک بێت بە بێ بیری ئەفسوناویانە بژی و بگاتە حالەتی ژیری وکامڵ بوون، وە بۆ ئەوەی بە دەوری خۆیدا بسوڕێتەوە، واتە سوڕانەوە  بە دەوری  خۆری ڕاستەقینەی خۆیدا، چونکە وای لێکراوە لە لایەن ئایینەوە بە دەوری خۆرێکی نادیاردا بسوڕێتەوە .

 لە پاش ئاشکرابوونی نەبوونی دونیای ئەودیوی ڕاستی دەبێ ڕاست ئەم دونیایە هەڵسەنگێنرێت، ئەمە بە ئەرکی مێژوو دائەنرێت لەپێشدا ئەمە ئەرکی فەلسەفەیە کە دەبێ ئەم خزمەتە بە مێژوو بکات، ئەمەش بەوە دەبێت ئەو ڕواڵەتە پیرۆزەی کە بە مرۆڤ دراوە وەک کۆیلەیەک سەیری خۆی بکاو خۆی تێدا بینێتەوە، ڕیسوا بکرێت، وە ئەو  ماسکەی بە مرۆڤەوە کراوە بۆئەوەی خۆی بەخۆی نامۆ  بێت،  لێی کرێتەوەو بە پیرۆزی نەزانێت، بەوشێوەیە دەکرێت ڕەخنەکان لە ئاسمانەوە داگیرین بۆسەر زەوی، ڕەخنەکان لە ئایینەوە دەبن بە ڕەخنە لە مافەکان، ڕەخنەکان لە خوا ناسی و خواپەرستیەوە  دەبن بە رەخنە لە سیاسەت.

بەشێک لە لەپێشە کی “ڕەخنە لە فەلسەفەی مافەکان لە لایەن هیگڵەوە”

وەرگێڕانی  بۆ عەرەبی گۆڤاری “النقطة ” چاپی پاریس ١٩٨٣ .