خەسرەو سایە: ترەمپ وەک نوێنەری ڕەوتی سیستەم شکێنی بۆرژوازی، لەهەوڵی ڕێکخستنەوەی هەموو لایەنەکانی نیزامی جیهانی سەرمایەداریدایە… دیمانەی بۆپێشەوە لەگەڵ هاوڕێ خەسرەو سایە سەرۆکی مەکتەبی سیاسی حزبی کۆمۆنیستی کرێکاریی کوردستان… سەبارەت ئاڵوگۆڕەکانی نوێ دنیاو ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست و لێکەوتەکانی لەسەر عێراق و کوردستان …
بۆپێشەوە: هەڵبژاردنەوەی ترەمپ بۆ سەرۆک کۆماری ئەمریکا و گەرانەوەی بۆ کۆشکی سپی چەندین ئاڵوگۆری بەسەر سیاسەتی ئەمریکا لەئاستی ناوخۆ و دەرەوەی ئەمریکادا هێناوە… گرنگترین ئەم ئاڵوگۆرانە چین و چ لێکەوتەیەکی لەسەر ئەمریکا و لە ئاستی جیهانیدا دەبێت؟
خەسرەو سایە: بەدڵنیاییەوە هەڵبژاردنەوەی ترەمپ گۆڕانکاری گەورەی هەم لەناوخۆی ئەمریکاداو هەمە لەئاستی جیهاندا، بەدواوە بووە ودەبێت. هەر لەم ماوە کەمەی دەستبەکاربوونیدا، جیهان شاهیدی گرتنەبەری کۆمەلیک سیاسەت و بڕیاری ترەمپە کەدۆخەکەی بەرەو گێژاو دڵەڕاوکێیەکی ئاشکرا ڕاپێچداوە، لەوانە مەسەلەی ڕێکەوتن لەگەڵ روسیادا بۆ راگرتنی شەری ئۆکرانیا، لایەنگری لەسیاسەتەکانی ئیسرائیل بۆ درێژەدان بەشەڕ لەغەززەو کۆچپیکردنی خەڵکی فەلەستین، لایەنگری لەڕیکەوتنەکەی ئەحەمد شەرع و هیزەکانی هەسەدە، تا پەلامارەکانی ئەمریکا بۆسەر حوسییەکان، ئەمە جگە لە بڕیاری دانانی باج لەسەر بەرهەمی ولاتان و شکاندنەوەی مەسروفاتەکانی “ناتو” بەسەر دەولەتان و دەرچونی ئەمریکا لە ڕیکخراوی تەندروستی جیهانی وکەیسی گەرموبونی ژینگە و ئاخرەکشیان ناردنی نامە بۆ خامەنەیی و دەستپێکردن بە گفتۆگۆی نیوان ئەمریکاو ئێران و کۆمەڵێک شتی تر.
لەئاستی ناوخۆشدا، سنوردارکردنی سەندیکا کرێکارییەکان بۆ بەستنی گرێبەستی بەکۆمەڵ، بەستنی دەرگا لەبەردەم پەنابەرانی مەکسیکی و ولاتانی تری ئەمریکای لاتین، تا هەڵوەشاندنەوەی کەناڵە میدیاییەکان وکۆمەلێک دامو دەزگای دەولەتی و ئەو هێرشەی کەبۆسەر ژیان و گوزەرانی هاولاتیان و ژنان وئازادییەکان و پەلاماردانی بۆسەر مافە فەردی و مەدەنییەکان.. هەموو ئەمانە گۆرانکاریو کاریگەری بەسەر دۆخی جیهانی و ناوخۆییدا هێناوە و جیهانی ڕووبەروی دۆخیکی شڵەژاوی کردوە. بەلام ڕیشەی ئەم سیاسەت و بڕیارانەی ترمپ لەکوێدایە؟
بەپێجەوانەی ئەوانەی ڕەخنە لە ترامپ دەگرن، بەوەی کە کەسایەتیەکی “ناعەقلانیە” وبڕیاری بەپەلە دەردەکا و زیاتر لەڕوانگەی “بزنسەوە” مامەڵەدەکات، من پێم وایە ترامپ نوێنەری ڕەوتێکی جیهانی بۆرژوازی ئەوپەڕی راستڕە وفاشیستە بۆ “شکاندنی سیستم” ئیستای جیهانی سەرمایەداری کەئەمریکا پێگەی تێدا ڕولەخوارکردوە و تاهاتوە کارامەیی خۆی لەدەستدەدات. کەدەڵێم ڕەوتێکی سیستەم شکێنە، مەبەستم لەوەیە کە ترمپ وڕەوتەکەی لەوە گەیشتوون کەچیتر ئەو سیستەمە جیهانی و ناوخۆییەی کەلیبڕالەکان لەسازدان وجیخستنی ناوچەکانی نفوز، هاوسەنگی ئایدۆلۆژی، بلۆک بەندییە ئابوری وسیاسیەکان، ڕیکخراوی بازرگانی جیهانی و باقی نیهاد وئۆرگانە جیهانیەکان،.. کە لەدوای جەنگی جیهانیەوە بۆ ڕیکخستنی نەزم ونیزامی سەرمایەداری جیهانی سازیاندابوو، خستۆتە بەردەم هەڵوەشاندنەوەوە. واتە ترەمپ دەزانێت ئەو سیستەمەی کە لە هێز و هاوسەنگی نێوان هەردوو بلۆکی شەرق غەربدا جێیان خستوەو ئەمریکا تێیدا باڵادەستی هەبووە، ئیتر کارامەیی خۆی لەدەستداوە و نەدەتوانێ بەقازانجی ئەمریکا بێت و نەدەتوانێت قەیرانە ئابورییەکان تێپەڕێنێ و ببێتە زامنی دەورەیەکی ڕەونەق وپەرەسەندوە بۆ بۆرژوازی جیهانی، بگرە مانەوە لەسیستەمی ئیستای لیبرالەکاندا، ڕۆڵ وپیگەی ئەمریکا وەک هیزێکی بالادەست لەبەرامبەر هەڵکشانی روسیاو چین ونەیارەکانیدا، بەرەوخوارەوە دەبات. ترەمپ دەزانێت بەدوای ئەوەدا کەناکۆکیەکانی نیوان، مەکتەبی شیکاگۆ و کینزیەت” چ بەڕەهاکردنی بازاڕی ئازاد، وەیا بەدەخاڵەتی دەوڵەت لەئابوری وبازاردا، بگات، توانای ئەوەی لێ مەیسەرنابێت کەپێگەی ئابوری و سیاسی وسەربازیەکانی ئەمریکا بەسەر جیهانەوە ناپارێزێت. تەنانەت ترمپ لەوە گەیشتوە کە نیولیبرالیزەکردنی دونیا، چ بەگلۆبالیزەیشن بێت وەیا چ لەسەر بنەمای ئابوریە لۆکەلێ و سیتسمە ئەمنیە ناوچەییەکان سازبدرێتەوە، ناتوانێ پێگەو ڕۆڵی جیهانی ئەمریکا لەبەرامبەر بلۆکە ڕەقیبەکانی وەک چیندا بپاڕیزێت. ئەمەش لەدۆخیکدا کەستراتیژی جیهانی بەرابەری ئەمریکاو یەک قوتبیکردنەوەی، لەسەردەمی بۆش و جەنگی یەکەمی کەنداودا، کەئامانجی دەستەی فەرمانڕەوایی ئەمریکا بوو، بەیەکجاری شکستی خواردووە. لەیەک وتەدا ترەمپ وەک نوینەری ڕەوتی سیستەم شکێنی بۆرژوازی، لەهەوڵی ڕیکخستنەوەی هەموولایەنەکانی نیزامی جیهانی سەرمایەداریدایە و ئەمەش بێگومان کاریەگەری گشتی و هەمەلایەنەی بەدواوە دەبێ و خەباتی چینایەیەتی ودۆخەکەی دەخاتە هەلومەرجێکی تازەوە، کەگرنگترین تایبەتمەندیەکەی پەرەسەندنی جەنگ ومیلیتاریزم وفاشیزم و ڕاسیزم وپەلاماردانە بۆسەر ئاستی ژیان و گوزەرانی کرێکاران و جەماوەری زەحمەتکێش و هەلوەشاندنەوەی هەموو ئەو بەها ئینسانی و فەرهەنگیانەی بەدواوە دەبێت کە کۆمەڵگەی جیهانی لەسەردەمی ڕینیسانسەوە بەدەستی هێناوە.
بۆپێشەوە: جەنگی ئابوری و بازرگانی و پیناسە گومرگیەکان بەگشتی بەتایبەتی لە نێوان ئەمریکا و چین و چ کاریگەرییەکی لەسەر ئەمریکا و چین و ئەو وڵاتانە دەبێت؟ هاوکات چ کاریگەرییەکانی لەسەر چینی کریکار و خەباتی ئەو چینە دادەنێت؟
خەسرەو سایە: ئاشکرایە کە جەنگی ئابوری نێوان هێزە ئیمپریالیستی و ناوچەییەکان، هەمیشە خەسڵەتێکی سیستەمی سەرمایەداری و بازاڕی جیهانی بوەو هەیە، بەلام ئەوەی کەلەم جەنگەدا تازەیە ولەفەزای سیاسی و ململانێی هێزە جیهانی و ناوچەییەکاندا لەلایەن ترامپەوە دەستی بۆ براوە، خۆی لە”پێناسە گومرگیەکان”دا بەرجەستە کردۆتەوە. بەپێی ئەم بڕیارەش، دەرچونی بازاڕەکانی ئەمریکایە لەڕیکخراوی بازرگانی جیهانی، کە بێگومان ڕەوتی ئابوری و بازرگانی دەوڵەتانی سەرمایەداری کە”بەبازرگانی ئازاد” ناونراوە، دەخاتە تەنگانەیەکەوە وئەو مانایە بەدەستەوە دەدات، کە ڕیکخراوی بازرگانی لەبەردەم هەلوەشانەوەدایە، وەیان گۆرانکاری جدید بەدوای خۆیدا دێنێت. ئەمریکا کەلەساڵانی حەفتاکاندا لە٦٠٪ ی بازرگانی جیهانی لەدەستدابوو ئەم سالانە بەڕێژەی لە١٨٪ داشکاوە. ترەمپ بەدانانی باج لەسەر کاڵای ولاتان، هەوڵدەدات لەڕیگای بەرتەسک کردنەوەی بازاڕی ساغکردنەوەی کاڵاوە مەرجەکانی خۆی بەسەر وڵاتاندا داسەپێنێ و هەم هەموو ئەو سەرمایەو کۆمپانیا ئەمریکیانەی لەدەرەوە وەبەرهێنان دەکەن بۆ ناوخۆ بگەڕێنێتەوە تا تەمەرکوزی سەرمایەی زیاتر بۆ گەشەی ئابوری ناوخۆ زامن بکات. بەدلنیایەوە هەنگاویكی ئاوا جگەلەوەی جوڵەی ئازادی سەرمایەکان بەرتەسک دەکاتەوە، هاوکات تێکچونێکی راستەوخۆ لەبازاڕی بۆرس وساغکردنەوەی کالاکادا دروست دەکات ئەمەش کاریگەری ڕاستەوخۆی لەسەر ئاستی ژیان و گوزەرانی چینی کرێکار چ لەناوخۆی ئەمریکاداو چ لەئاست دونیادا بەدواوە دەبێت. بەتایبەتیش کە ولاتانی تر کاردانەوەیان دەبێ و پێدەچێت ئەوانیش هاوشیوەی ترامپ باج لەسەر کاڵای ئەمریکایی دابنین، بەمەش تێکچون و شلەژانێکی فراوان لەساغکردنەوەی کاڵاو هەلکشان و داکشانی نرخ و هەڵاوسان ورکودی ئابوری بەدواوەدەبێت. بەلام ئەم بڕیارەی ئەمریکا زیاتر سیاسیە لەوەی بازرگانی بێت. واتە ترەمپ دەیەوێت لەپال دابەشکردنەوەی ناوچەکانی نفوز وکۆنترۆلی هیزەکان بەسەر دەولەتاندا، نفوزی بازاری ئەمریکایی بەسەر جیهاندا بەدەستبهینێ و هەموو ئەو بلۆکبەندییە ئابوریانەی کە ڕوسیاو چین، یەکیەتی ئەورپاو ولاتانێکی “پەرەسەندوو”ی وەک بەرازیل تائێستا شکڵیان پیداوە، ڕوبەروی بێبازاڕی بکاتەوەو زەمینەی پیکهاتنی بلۆکی ئابوری وسیاسی تازە کەئەمریکا تێدا میحوەرە ساز بکات. هەموو ئەمانەش ڕەوتی خەباتی چینایەتی بەرەو قۆناغیکی تازە دەبات وئەو پەیوەندی و هاوسەنگەیەی کە سالانێکە لیبرالەکان کردویانەتە سیستەمێک تێکبشکێنێ.
بۆپێشەوە: ئاڵوگۆرەکانی رۆژهەڵاتی ناوەڕاست لەوانە لاوازبوونی ئیران و هێزە نیابەتیەکانی، روخاندنی رژێمی بەشار ئەسەد، باڵادەستی تورکیا لە سوریا، رۆڵی ئیسرائیل لە ناوچەکە، و زۆر لایەنی تر… هەموو ئەمانە ئاماژە بۆچی دەکەن و دۆخی ڕۆژهەڵاتی ناوەراست بەرەوکوێ مل دەنێت؟
خەسرەو سایە: سەرەتا دەبێ بڵیم هەموو ئەو گۆرانکاریانەی کەئاماژەی پیدەکەن، دوو ڕاستی دەردەخەن:
یەکەمیان ئەوەی کە جیهان دوای چەندین ساڵ لەململانێ و جەنگ و بەرکەوتنی هیزە ئیمپریالیستی و ناوچەیەکانەوە، کەوتۆتە سەر ڕێچکەی دوبارە دابەشکردنەوەی جیهان و دیاریکردنی ناوچەکانی نفوز وشکڵدان بەنەزمێکی تر لەسەربنەمای دونیای چەند قوتبی و هیزە ناوچەییەکان. ئێستا هەموو هێزەکان بەقاری خاوکردنەوەی بارگرژییەکان و تێپەڕین بەناو کانونەکانی قەیراندا، لەهەوڵدان بۆ پێکهێنانی ئارامی وفەزایەکی ئارامی نسبی، بیگومان ئەمە بەمانای ئەوە نییە، کەلێرەو لەوێ جەنگ وهەڕەشەی شەڕی ناوچەیی و نیابەتیەکان بەیەکجاری کۆتاییان پێهاتوە. دووەم: جەنگ و میلیتاریزم کەخەسلەتێکی دونیای ئەمڕۆیە، لەکەناڵی شەڕی ڕاستەوخۆی نیوان هیزە ئیمپریالیستەکان وقوتبە جیاجیاکانیەوە بەڕیوە ناچیت، هەربۆیە بەپێچەوانەی سەردەمانی هەردوو جەنگی جیهانی یەکەم و دووەمەوە کەدانوسانی ئاشکراو راستەوخۆ وبەستنی پەیماننامەی نیوان هیزەکان خۆیانەوە کۆتایان هاتوە، لەم سەردەمەدا، تەوافقاتی نهینی و لەسەرەوەی نیوان بلۆکبەندییە ئیمپریالیستیەکان، کانونەکانی جەنگ و بارگرژی یەکلا دەکەنەوە، لەنمونەی ڕوداوەکانی ئەفغانستان، سوریا، ولاتانی ئەفریقیای ناوەند..سێهەم: ڕوداوەکان پێمان دەڵین کە کێشمەکێشی هیزە جیهانیەکان لەسەر یەکلاکردنەوەی ناوچەکانی نفوز بە ڕۆژهەلاتی ناوەراستدا تێپەڕدەبێت، واتە ڕۆژهەلاتی ناوەراست بۆتە سەنتەر و ناو کۆکەیەک بۆ یەکلاکردنەوەی ڕۆڵی هێزە جیهانی و ناوچەییەکان. ئەمەش بەدەلیلی ئەوەی کەڕۆژهەلاتی ناوەراست لەڕووی پێگەی سیاسیو جوگرافیەکەیەوە، ناوەندیکە بۆ بەرهەمهینانی وزەو هیزی کاری هەرزان، هەروەها ناوچەیەکە کەلەروی میژوییەوە چەندین کێشەی جیاجیای بێ چارەسەر تیاماوەتەوە، لەوانە کێشەی فەلەستین و کورد، کێشەی کارامەیی ڕژێمە سیاسی و ئابورییەکان، گرفتی پیشەسازی بونەوەو ڕزگاری فەرهەنگی، کێشەی سیستەمی ئەمنی، کەلەدوای ڕوخانی ڕژێمی شا و هەڵوەشاندنەوەی دونیای دوو قوتبی لەبۆشایدا ماوەتەوە.. هەمووئەمانە پیویستیان بەچارەسەرکردنە بەجۆرێک کە روژەهەلاتی ناوەراست بکاتە سەنتەرێک بۆ بوژانەوەی ئابوری وپەرەسەندی دەورەیەکی نوێ بۆ سەرمایەداری جیهانی.
بەڵام دۆخی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست بەگشتی بەدوای لاکەوتنی ڕۆڵی ڕوسیا و زەرەبەیەک کەبەسەرپێگەی ئێران و هیزە نیابەتیەکانی لەناوچەکەدا خواردیان، ڕۆڵی یەکلایەنەی ئەمریکا و دواتریش ئیسرائیلی بەرجەستەکردۆتەوە، هەوڵەکانی تورکیاش بۆپڕکردنەوەی ئەو بۆشاییەیە کەبەهۆی کشانەوەی روسیاو ئیرانەوە هاتۆتە کایەوە. بەلام ئەوەی کەدۆخی ڕۆژهەلاتی ناوەڕاست بەرەوکوێ مل دەنێ؟ بەبروای من بەڕۆڵی یەکلایەنەو راستەوخۆی ئەمریکاوە بەندە. ئەمریکا کە بە هیزیکی سەربازی زەبەلاحەوە لەناوچەکەدا ئامادەیە، مەسەلەی سازدانەوەی سیستەمێکی ئەمنی تازە لەرۆژهەلاتی ناوەڕاستدا، کەئیسرائیل ڕۆلی سەرەکی تیا بگێڕێ، یەکێک لەسەرەکیترین ئامانجەکانیەتی. واتە ئەو پڕۆژەیەی کەناویان ناوە “ڕۆژهەلاتی تازە”. لەم پڕۆژەیەشدا، ڕیگاچارەی ئەمریکا بەدەرپەڕاندنی فەلەستینەیەکان و دریژەدان بەجەنگ و کاولکاری لەغەززە، بەدەستەوەگرتنی مەسەلەی کوردو ئەحزابی ناسیونالیستی کورد، تا هەولدان بۆ ئاساییکردنەوەی پەیوەندیەکانی ولاتانی عەرەبی لەگەڵ ئیسرائیل، ڕیکەوتن لەسەر ڕۆڵی تورکیا لەناوچەکەو پێکهینانی تەوازنێک لەسوریادا لەگەڵ ئیسرائیلدا، دەستکۆتاکردنی ئیران لەچەکی ئەتۆمی، تا ناچارکردنی عیراق بەقبوڵکردنی بەنفوزی ئەمریکا وئیسرائیل لەناوچەکەو ڕاکێشانی بۆ ژێر سیاسەتەکانی خۆی، گۆرانکاری لەڕژێمەکانی ناوچەکەدا.. هەموو ئەمانە ئاماژەن بۆئەوەی کەڕۆژهەلاتی ناوەراست ڕووی لەسازدانەوەیەکە بەوجۆرەی کەئەمریکا یەک تەرەفەو ڕاستەوخۆ تێدا هەژمونی هەبێت. بەڵام ئەمە تەنها یەک لایەنە کە داهاتوی ڕۆژهەڵاتی ناوەراستی لەدەست گرتوە، ئەویش ئەگەر بتوانێ بەسەر بەربەستەکان و ئەو گرفتانەی کەهیزەکانی تر لەبەردەمیدا پێکی دەهێنی، سەرکەوێت. لایەنێکیتر، چینی کرێکارو جەماوەری زەحمەتکێش و ئەو نارەزایەتییە کۆمەلایەتیەیە کە ساڵانیکی زۆرە بەدەست سیستمە فاسیدو سەرکوتگەرو کۆنەپەرستەکانی ناوچەکەو ئەو کوشتارو کاولکاریەی کەئەمریکاو هاوپەیمانانی بەسەر خەڵکدا دایان سەپاندووە، ناوەندی شارەکانی گرتوە و لەهەرفرسەتێکدا بۆ خواستەکانی خۆی پێ دەنیتە مەیدانەوە، نارەزایەتیەکی کۆمەلایەتی کە لەدژی ئەمریکاو سیاسەتە میلیتاریستی و جەنگخوازیەکانیەتی، ئاڵای ئازادی و یەکسانی ژن وپیاو سکولاریزمەو بەتوندی دژی ئیسلام ونەتەوەچێتیەو خوازیاری باشبژێوی وژیانێکی ئینسانیەو بەشێکە لەنارەزایەتی خەڵکی موتەمەدینی دونیا.. ئەم بزوتنەوەیەو ئەم هێزە کە ئەگەر بەئاسۆیەکی شۆڕشگێڕانەوە لەڕیگای ئەحزابی کۆمۆنیستی وشۆڕشگێرەوە ڕێبەری و ڕینمایی بکرێ و هەنگاو بەهەنگاو سەنگەرەکانی نزیکبونەوە وگەیشتن بەدەسەلات بگرێتەبەر دەتوانێ داهاتویەکی تر لەڕۆژهەلاتی ناوەراستدا بەدەستەوە بگرێ.
بۆپێشەوە: چۆن دەڕوانە گفتوگۆکانی ئەمریکا و ئیران؟ ئایا گوشار و هەرەشەکانی ئەمریکا بۆسەر ئیران، بەمانای لەئارادابوونی جەنگێکی ترە لەڕۆژهەلاتی ناوەراست یان تەنها گوشارە بۆ راگرتنی ئیران لە دەست ڕاگەیشتنی ئیران بە چەکی ئەتۆمی؟
خەسرەو سایە: بەدڵنیایەوە ئەگەری جەنگ لەنیوان ولاتاندا لەفەزای جەنگ و میلیتاریستی دونیای ئەمڕۆ وململانێی هیزە جیهانی و ناوچەییەکاندا هەمیشە لەئارادایە، بەلام جەنگی نیوان هەر ولاتێک لەزەرورەت و توانای مادی ویستی چینایەتی هەر دەولەتێکەوە سەرچاوە دەگرێ. لەم روانگەیەوە من پێم وایە نە ئەمریکاو نە ئیران تواناو ویستی ئەوەیان نییە جەنگێکی تر لەرۆژەهەڵاتی ناوەراستدا بەرپابکەن. بۆ ئەمریکا هەرەشەو راکێشانی هێز بۆ ناوچەکە تەنها بۆئەوەیە کەفشارەکان لەسەرئیران زیاد بکا و ناچاری بکات بەریکەوتنێک کەبەکەمترین ئیمتیازەوە مەرجەکانی خۆی بەسەرئێراندا داسەپێنێ. خودی ترەمپ چەندین جار رای گەیاندووە کە سیسەتی “زۆرترین فشار” لەبەرامبەر ئێراندا دەگرێتەبەر و ویستی بەرپاکردنی جەنگی نییە. بەتایبەتی کەشەڕ لەگەل ئیران درێژەدەکێشێ وخەرجیەکی زۆری بەدواوە دەبێت. ئێرانیش بەهۆی دۆخی قەیرانگرتوی ئابوری و ناوخۆیەوە نەدەتوانێ و نەدەیەوێت لەگەڵ ئەمریکادا بچیتە جەنگەوە. تائەو جیگەیەی بەدانوسانەکان لەسەر چەکی ئەتۆمی ئێران دەگەریتەوە، مەسەلەکە بۆ ئەمریکا تەنها چەکی ئەتۆمی نییە، بەڵكو لاوەکی کردنەوەی ڕۆڵی دەولەتانی ئەوروپا ومەیدانداربوونی یەکلایەنەی خۆیەتی لەکێشەکانی ڕۆژهەلاتی ناوراست و ڕاکێشانیانە بۆ ژێر هەژمونی سیاسەتەکانی خۆی. ناردنی نامەکەی ترەمپ بۆ خامەنەیی ڕێک بەدوای داواکاری فەرەنساو بەریتانیاو ئەڵمانیدا هات بۆ کۆبونەوە لەگەڵ نوینەرانی کۆماری ئیسلامی لەسەر مەسەلەی چەکی ئەتۆمی و ئەمجارەش ترامپ هاوشیوەی هەولەکانی بۆ لێکنزیک کردنەوەی روسیاو ئۆکرانیا وڕێکەوتن لەسەر راوەستانی شەڕ ڕۆڵی ئەوروپای خستنە کەنارەوە. دیارە ئەمریکا ئامانجێکی تریشی هەیە لەدانوسانەکانی لەگەڵ ئێراندا، ئەویش لاوازکردنی هەرچی زیاتری ئێرانە بەجۆرێک کە ڕۆڵی ئیسرائیل لەئاست ناوچەکەدا بەرەوپێشەوە بەرێ و بتوانێ وەک هیزیکی مەرکەزی لەساغکردنەوەی سیستەمی ئەمنی ناوچەکە و ڕێکخستنەوەی پەیوەندی نیوان دەولەتانی ناوچەکەدا، جێگا بگرێ ولەگەڵ کەمترین نارەزایەتی و بەربەستی ئیران بەرەو ڕووبێتەوە. تائەوجێگەیەی بەئیرانیش دەگەرێتەوە، جمهوری ئیسلامی ئامانجیەتی مەسەلەی دانوسانەکان بەوە بگات کە دوبارە پەیوەندیەکانی خۆی لەگەڵ ئەمریکاو دەولەتانی ڕۆژئاوا ئاسای بکاتەوەو لەو تەنگانەیەی تێی کەوتوە خۆی دەرباز بکاو لێرەشەوە گەمارۆ ئابورییەکانی لەسەرهەڵگیرێ و دەستی رابگات بەو پارە بلۆککراوانەی دەستیان بەسەردا گیراوە. بەبروای من ئێران بەشێوەیەک لەشێوەکان ئامادەیە دەستبەرداری چەکی ئەتۆمی ببێت و نیگەرانیەکانی ئیسرائیل و ئەمریکاو ڕۆژئاوا برەوێنیتەوە، بەو مەرجەی کۆمەک بکات بەدوورخستنەوەی خەتەری ڕوخان و تەریکبونەوەی زیاتر لەسەری.. ئەمە خوێندنەوەی منە بۆ ئەو دانوسنانانەی کەلە نیوان ئەمریکاو ئێراندا لەسەر چەکی ئەتۆمی لەئارادایە.
بۆپێشەوە: ئاڵوگۆرو روداوەکانی ئەم دوایەی ناوچەکە کاریگەری بەرجەستەی لەسەر عێراق هەیەو دەبێت… پرسیار ئەوەیە کاریگەری دۆخی عێراق چ لیکەوتەیەکی لەسەر دۆخی سیاسی کوردستان و باڵانسی هیزە سیاسیەکانی دەبێت؟
خەسرەو سایە: سەرەتا با کەمێک لەسەر کاریگەری ڕوداوەکانی ناوچەکە لەسەر عیراق ڕاوەستین:
بەدوای ڕوخانی ڕژێمی ئەسەد و ئەو گورزەی بەر ئێران و بەرەی مقاوەمەت کەوت، هاوکێشەی هێزی لەعیراقدا گۆڕیوە، ئەمە بەمانای ئەوەی کە ئەگەر پێشتر دۆخی سیاسی عیراق هاوسەنگی نیوان ڕەوتەکانی سونەو ناسیونالیزمی کوردو شیعەکان و تەوازنی نیوانیان لە حکومەت و سیستەمی سیاسیدا، لەسەر بنەمای هاوسەنگی و ڕیکەوتنی نیوان ئەمریکاو ئێراندا شکڵی گرتبێت، ئێستا ئەم هاوکێشەیە داڕماوە و ئەمریکا یەک لایەنە ڕۆڵ دەگێڕێ. ئەمەش بەدەوری خۆی پێگەی ڕەوتە شیعەکانی لەق کردوە وڕووبەروی تەنگانەی کردونەتەوە. بەتایبەتی لایەنگرانی ئێران لەحەشدی شەعبی و هەموو ئەو دەستەو تاقمانەی لایەنگری ئێران بوون کەوتونەتە دۆخی پارێزگارییکردن لەمانەوەی خۆیانەوە. بردنی پڕۆژە بڕیاری تەبدیلکردنی گروپە چەکدارەکان بەبەشێک لەسوپای عێراق بۆ نیو پەرلەمان بەلگەیەکی ئەم راستیەیە. ئێستا ئەم هیزانە کەمتر باسی دەرچونی هێزەکانی ئەمریکا لەعیراق دەکەن، تەنانەت زمانی بەستنی پەیوەندگرتن بەئیسرائیلەوە، لاڵ بووە. لەسەرێکی تریشەوە روداوەکانی سوریا وەک ئەوەی مەسەلەی کوردی کردۆتە کارتێکی سیاسی بەدەست ئەمریکاو ئیسرائیل و ولاتانی ئەوروپاوە، بەپیویست پێگەی حکومەتی هەرێمی لەپەیوەندیەکانی نیوان هەولێرو بەغدادا گۆڕیوە، ئیستا حکومەتەکی سودانی کەمتر دەیەوێت کێشە بۆ هەرێم دروست بکات، سەردانەکەی سودانی بۆ هەولێرو کۆبونەوەی لەگەڵ مەسعود بەرزانیدا، خۆی نیشانیەکە لەم دۆخە. هەرچۆنێک بێت لەعیراقدا سازدانەوەی ڕژێم لەژێر سیبەری سیاسەتەکانی ئەمریکادا وەک تەنها لایەنی سەرەکی، هەم ڕیزبەندی حیزبەکان لەعیراق دەگۆڕێ و هەم کاریگەری لەسەر پەیوەندیەکانی نیوان هەرێم و بەغدا بەقازانجی ئەحزابی ناسیونالیزمی کورد بەتایبەتی پارتی دادەنێ و ئەمەش ڕیگا دەکاتەوە کەکێشەکانی وەک ناردنە دەرەوەی نەوت، شایستە دارایەکانی هەرێم کێشەی کەرکوک و هەندیک بابەتی تر لەچارەسەر نزیک ببیتەوە. لەسەرێکی تریشەوە دەستکۆتاکردنی حەشدی شەعبی وەک ئامڕازێکی دەستی شیعەکان تەوازنی هێز بەقازانجی هەرێم دەگۆڕێ… بەبروای من خودی هەڵبژاردنی ئەمجارەی پەرلەمانی عیراق ڕاستەوخۆ مۆرکی ئەم گۆرانکاریانەی پێوەدەبێ. بەدڵنیایەوە هەموو ئەمانە ڕیزبەندی حیزبەکان لەناوخۆی کوردستانیشدا دەگۆڕێ، بەپلەی یەکەم پێگەی پارتی روو لەسەر دەکاو یەکیەتی لاوازتر دەبێ ولەم پەیوەندەشدا حیزبەکانی تر توانای دیاریکردنی پێگەی خۆیان دەبێت. تەنانەت پارتی لەپێکهێنانی کابینەی تازەدا نەک هەر ئەو دەورانە تێدەپەڕێنێ کەوەک “کاربەڕیکەرێک” کەوتبوە شوین ئەوەوە کە”قەوارەی هەرێم مەترسی لەسەرە” بگرە زۆرترین جومگەکانی دەسەلات بەدەستەوە دەگرێ. تا ئەوجێگەیەی بەلایەنە ئۆپۆزسیۆنەکان دەگەرێتەوە، ئەمانە کەچاویان لەحکومەتی مەرکەزی بڕیبوو کەگوایە لەڕێگای هانابردن بۆ بەغداو هاندانی خەڵکی ناڕازی بەرەو بەغدا دەتوانن ئیمتیازات لەپارتی ویەکێیەتی وەربگرن، ئیستا بەهۆی ئەوە گۆرانکاریانەی روی لەعیراق کردوە، تەقریبەن پشتیان خاڵی بووە بۆیە ناچاردەبن لەپارتی و یەکیەتی نزیک ببنەوە ودابران لەنێویاندا سەرهەڵبدات.
بەلام ڕیزبەندی ئەحزاب لەکوردستان هەرجۆرێک بێت، مادام زۆرینەی خەڵکی کوردستان لەم دەسەلات و حیزبانە نارازی و توڕەیە، مادام خەلكی لەوە گەیشتون کەلەسایەی ئەحزابی ناسیونالسیتی کوردا، جگە لە دەردو مەینەتی شتێکی تریان بەنسیب نابێت، ڕەوتی خەباتی چینایەتی لەکوردستان و بۆ گۆرانکاری ریشەیی و شۆڕشگێرانە دەرگای لەبەردەمدا دەکرێتەوە. ئەمەش چینی کرێکار و کۆمۆنیزم لەکوردستان دەخاتە بەردەم بەرپرسیارێتیەکی مێژوییەوە…