دیمانەی بۆپێشەوە لەگەڵ نەغەدە عوسمان ناسراو“ بە کچەکەی کەژاڵ“ سەبارەت بەرۆڵ و هەڵسورانی لە زەمینەی سیاسی و جەماوەریدا…
دیمانەی بۆپێشەوە لەگەڵ نەغەدە عوسمان ناسراو“ بە کچەکەی کەژاڵ“ سەبارەت بەرۆڵ و هەڵسورانی لە زەمینەی سیاسی و جەماوەریدا…
بۆپێشەوە: چ هەستێکت هەیە کە پێت دەڵێن کچەکەی کەژاڵیت؟
نەغەدە عوسمان: من لێرەوە تەواوی خۆشەویستی خۆم پێشکەش دەکەم بە هەموو ئەو کەسانەی لەهەر شوێنێکی دنیادا کۆمێنت و وتەی جوانیان بۆ ئەو گرتە ڤیدیۆیە نوسیوە، وە سوپاسی تەواوی ئەو کەسانە دەکەم کە بەتایبەتی داوایان کردوە وێنەی یادگاری و خۆشەویستیم لەگەڵ بگرن. من بۆ هەمیشە لەگەڵ هەموو ئازارەکان و مافەکان و داواکارییەکانی هەموتانم، خۆشم دەوێن.
کاتێک ئەو خەندە ڕاستەقینە پڕ قینە بەرامبەر بە دەسەڵات دەبینم لەسەر لێوی گەشی خەڵک لەکاتی سەیرکردنی گرتەڤیدیۆ کەدا، هەست دەکەم پەیامێکی بەجێم گەیاندوە بە دەسەڵاتداران، کە چیتر قبوڵی ناکەین وڵات بکەیتە دۆزەخ بۆ دەرپەڕاندن و ئاوارەبونی گەنجانمان. لێرەوە دەڵێم ئێوە ئەو دەسەڵاتەن کە بارودۆخێکی نالەبار لەدوای لێدانی عێراق لەلایەن ئەمریکا و هاوپەیمانانیانەوە بەسەر ئەم هەرێمەیدا سەپاندووە، بەبێ ویستی خەڵکەکەی.
بۆپێشەوە: زۆرێک دەپرسن چۆن لەناو ئەو توڕییەدا ئەوەت بۆهات لە پێشکەش کار بپرسیت تۆ کچەکەی کەژاڵی؟ کاردانەوەی خەڵک دوای ئەو گرتە ڤیدیۆیەی لە سۆشیال میدیا بڵاوبووەو بەرامبەرت چۆنە؟
نەغەدە عوسمان: هەر وەک پێشکەش کار خودی خۆی دەپرسێ دەڵێت بۆ وا دڵت پڕە بۆ وا بە حەماسی؟ بەدڵنیاییەوە ئەو بارودۆخە ئاڵۆزەی خوێندکاران لەئەنجامی پەلاماری هێزە سەرکوتکەرەکانی دەسەڵات، وە کاریگەری زۆری ئەو هەموو گازە کوشندەیەو بینینی ئەو ژمارە یەکجار زۆرەی خوێندکارانی کچ و کوڕ کە لەسەر ئەو جادەیە دەکەوتن بەخۆشمەوە خەریک بوو تەواو لە هۆش دەچوین، لە پڕ کچێک دێتە بەردەمت پرسیارت لێ دەکات بۆ وا بە حەماسی؟ لەلایەک عەینەکت لەسەر زەوی کەوتوەتە ژێرقاچی خەڵکەکەوە، لەلایەک گازی فرمێسک ڕێژ کاری لەهەناسەو چاوت کردوە، هیچ نابینی، ئیتر لەکوێ بزانم لێدوانم لێ وەردەگیرێ! من هۆکاری پرسیارەکەم جوابەکەی تەنها لای خۆمە، ئەوەش دەگەڕێتەوە بۆ ئامادەبوونی ژیلە عەلی کچی کەژال، کە سەرم سوڕمابوو چۆن زاتی ئەوەی هەبوو لەو کاتەدا هاتۆتە ناو ناوەندی ناڕەزایەتیەکە! ئەمە هۆکاری پرسیاری کچەکەی کەژاڵە، کە پێشتر ناسیومە هەر ئەم پێشکەشکارە جاری تر چاوپێکەوتنی لەگەڵ مندا کردوە، دیارە هۆکارەکەش هەر ئەمە بووە بۆیە هاتووە لێدوانم لێوەرگرێ، لەلایەکی تر لەو ناوەندەی منی لێ بووم تەنها کەسی بەتەمەنی غەیرە خوێندکار بووم، دیارە هۆکاری لێدوانەکەش هەر ئەوەیە، دیارە خۆشم کە ڤیدیۆکەم دی بەڕاست دیمەنێکی پێکەنین ئامێز بوو لام، کە لەو هەموو توڕەیی و پەلاماری چالاکوان بۆسەر خوێندکارەکان هاتمە سەر ئەو پرسیارە! ئیتر ئەمە ناڕەزایەتیەو ئەوەشی تێدا دەخوڵقێ، گرنگ ئەوەبوو من لەو ڕۆژە پڕ تەنگەژەو نائارامی و پشێویەدا بزەم خستە سەر لێوی خەڵک، بەوانەشەوە کە منداڵ و کەس و کاریان گیرا بوو بەوە زۆر دڵخۆش بوم.
بۆپێشەوە: تۆ کە خوێندکارنیت، چۆن بوو بەشداری خۆپیشاندانی خوێندکارانت کرد لە پێناو خواستەکانیاندا؟
نەغەدە عوسمان: ئێمە مانان لەوەدەچێت ژمارەیەکی بارزو دیاری ئەم شارەبین، هەمیشە لە ناڕەزایەتیەکاندا ئەندام بین، وەخۆمان بە بەرگریکاری هەموو ناڕەزایەتییە ڕەواکان دەزانین، گەر لەگەڵیان نەبین شان بەشانیان، ئەوە خۆمان بە کەمتەرخەم و نابەرپرس دەزانین بەرامبەر بە داواکارییەکانیان.
بەشداریکردنی من لە ناڕەزایەتی خوێندکارانی پەیمانگاو زانکۆکانی سلێمانی لەم ساڵدا، هۆکاری یەکەمم، دڵخۆشیم بوو بەوەی کە خوێندکاران بە هێزێکی گەورەوە هاتنە مەیدانی ناڕەزایەتیەکانەوە، وە بینینی ئەو ئاپۆڕە گەورەیەی خوێندکاران ساڵانی حەفتاکان و هەشتاکانی سەرجەم خوێندکارانی پیشەیی و دواناوەندی و پەیمانگاو زانکۆکانی بەبیر دەهێنامەوە، کە هەمیشە هۆکاری چاوترسێنی ڕژێمی ئەوکات بوون، هۆکارێکی تر ئەوەیە کە ناڕەزایەتی هیچ کات سنوردار نەکراوە بە توێژێکی دیاریکراوەوە، بەتایبەتی لەهەرێمی کوردستاندا کە سەرجەم کرێکاران و زەحمەتکێشان و بێکاران و فەرمانبەران و خوێندکاران، لەلایەن دەسەڵات و خاوەنکارەوە زوڵم لێکراون، وە سەرجەم خواستەکانیان قۆرخ کراوەو پێشێلی لە هەموو جومگەکانی ژیانی ڕۆژانەدا بە ڕون و ئاشکرا هاوار دەکات، بەداخەوە دەسەڵاتی سەرمایەداری کوردایەتی هیچ کات دەربەست نەبوە بە داواکاریەکانی خەڵک و هات و هاواریان، وەک بە ژیانی ڕۆژانەی خەڵکەوە دیارە. یەکەم جارە دەسەڵات بۆ ناڕەزایەتیەکان مەرج دادەنێ کە نابێت کەسان و لایەنێک تێکەڵ بە ناڕەزایەتیەکانی خوێندکاران ببێتەوە، ئەمەش بۆ مانەوەی هێزە لەرزۆکەکەیەتی ئەویش لە ڕێگای پەرش و بڵاوکردنەوەو هەڵوەشاندنەوەی ئەو یەک ڕیزیەی خەڵکی ناڕازی لەبەرامبەر خواست و مافەکانیاندا، بەتایبەتی کەدەبینن ئاپۆڕایەکی وا گەورەو بەهێز کە ڕۆژێک دەبێتە هۆکاری کۆتایهێنان بەم دەسەڵاتە گەندەڵ و کۆنەپەرست و سەرکوتگەرە، بۆیە خێرا سیاسەتی تۆقێنەرو پلانی ڕەشبگیری وکەوتنە گیانی خەڵک و ڕشتنی گازی یەک لەسەر یەکی بەکاردەهێنا، لەلایەکی ترەوە ڕێگا گرتن و پەلاماری مێردمناڵ و ئەو گەنجانەیدا کە تازە دێنە دنیای سیاسەت و بەرەنگاربونەوەی ناهەقیەکان، بۆیە هەرچی بەردەستکەوێت بیخاتە سەیارەی ئەمن و ئاسایشە ئاساکانی بەعسەوە، بەبەکارهێنانی، ئەو هێزە دڕندەیەی وەک قوات خاسەو جەیش شەعبی زەمانی حەفتاو هەشتاکانی بەعس پەروەردە کراون، کەبە فرسەتهێنان لە باروگوزەران و بیکاری و بێ مووچەیی و گیرفان بەتاڵ، ناچار بە هەڵبژاردنی ئەو ڕێگایەیان دەکات، کە ژمارەیەکی زۆریان بەدڵنیایەوە پلەکانی خوێندنیشان تەواو کردوە، بەڵام ئەمانیش هاوشێوەی ئەو هێزەن کەتەنها هۆکاری کەڵەکەی سەرمایەی خاوەن زانکۆ و پەیمانگا تایبەتەکانن، کە هەر سەر بە دەسەڵاتی دوو حیزی بنەماڵەو کاسە لێسەکانیانن، کە بە شێوەیەک لەژێر سایەی حکومەتی کوردیدان، خەڵک بترسێنێ وە خەڵک لە داوا بەرهەقەکانی خۆی پەشیمان بکاتەوە، کە هەموو ڕێگاکانی ئازاردان، ڕفاندن، زیندانیکردنی بەکاربهێنێ، دەسەڵات دەیەویت بڵێ ئەوە منم هەموو خوێندکار بێماف دەکەم، موچەخۆر بێ موچە، دەوام پێدەکەم. خزمەتگوزارییەکانتان کۆتا شتە بیری لێبکەمەوە، وەهیچ کەسیش بۆی نییە بەرامبەرم زمان هەڵبهێنەتەوە، ئەگەر نا ئەوە زمانی بۆ کورت دەکەمەوە، ئیتر ئەمەیە مێژووی زیاتر لە سی ساڵ فەرمانڕەوایی هەردوو حیزبی بنەماڵەو حیزبە هاوپەیمانەکانیان کە شەریکە دزی و هەموو بڕیارە دژ بە ئازادی و یەکسانی ژنان و پیاوان وە باشترکردن و مسۆگەرکردنی ژیانی منداڵان ژیانێکی باشتر بۆ خەڵک، وە دیارە ئێستا باشترین کاتە دژ بەو پلانە پوچەڵانەی دەسەڵات کە خەڵک مانگرتن و ناڕەزایەتیەکانی سەراسەری بکاتەوە، لە هەموو هەرێمدا ڕایگەیەنێت، حکومەتێک تا بینەقاقای لە قەرزی فەرمانبەرو چی مووچەخۆریدایە بێت کەچی هێشتا هیچ وەڵامێکی لانەبێت و برسیکردن و زەوتکردنی ئازادی و ژیانی خەڵکی بەبارمتە گرتبێت کەچی زۆر بێ شەرمانە، بەردەوام سەرمایەکەی لە کەڵەکە بون و برەودا بێت، ئیتر دەبێت خەڵک چاوەڕوانی چی بکات.
بۆپێشەوە: لەکەیەوە بەشداری کاری سیاسی و جەماوەریت کردوە، وە ئامانجت لەو بەشداریە چییە؟
نەغەدە عوسمان: من وەک نەغەدەی شێخ عوسمان باراوی، مێژوویەکی خێزانیم هەیە لە دنیای سیاسەتدا، کە ئەمە هەڵبژاردەی خۆم نییە و تێدا خوڵقاوم، چونکە منیش ئەندامێکی ئەو خێزانە بووم، وە جێی شانازیمە کە کچی پیاوێک و خێزانێک بوم، هیچ کات ڕێگریان لێ نەکردوم هەتا کە کاری هەرزەییشم کردبێت لە دنیای سیاسەتدا.
کاری سیاسیم و بەردەوامیم لە دنیای سیاسەتدا تا ئێستا، خۆم پلانم بۆ دانابێ و بڕیارم لەسەردابێ لەساڵی ١٩٨٠ وە، کاتێک براکەم کە لەمن منداڵتر بوو بە دڕندەترین شێوە لەلایەن ڕژێمی بەعسی ناسیۆنالیستەوە لەناوبرا، ئیتر ئەمە بوو بە هۆکاری بڕیاری کاری سیاسیم وەک چونە ناو تەنزیمێکی ڕێکخراوەیی، ئەوەی من لەم ساتەشدا دوبارە هەست بە لێدانی دڵم دەکەمەوە، چونکە گەنج بووم، گەنجێکی چاونەترس حەزم دەکرد لەسەر ناوچەوانم بنوسرێ من سیاسیم، چونکە ژمارەیەکی بەرچاو خەڵکی سیاسیم لەدەور بوو دەشمزانی کاری سیاسی دەکەن، ئەوان لەکەسە سیاسیە قوتبە دیارەکان بون بۆمن و هەزاران گەنجی کاتی خۆی، بەتایبەتی جێی سەرنجی من بون، لەوانە کاکم برای ئازیزم شیخ عەفان، هاوڕێیی ڕێی خەباتم کۆچکردوو هاورێ جەبار مستەفا، وە شێخ لەتیفی شێخ عمر کە هۆکاری ناساندنی خەڵکێکی بەرچاوی سیاسی چەپەکان و کۆمۆنستی ئەوکات بوو، کە گەزگەز باڵام پێدەکرد، کەسێکم لەم کەسایەتیە سیاسیانە نزیکم. یەکەم کارێک کە من وەک خۆم بڕیارم لە ئەنجامدانی دا لە ڕۆژی ٧/٤ /١٩٨٠ ڕۆژی دامەزراندنی حیزبی بەعس بوو گرنگترین پیرۆزترین ڕۆژی ئەوان بوو، بەڵام من ئەو ڕۆژەم لێ تێکدان بە دڕاندنی لافیتەکان و شکاندنی تراکتەکانیان، تا ئەمنەکەی ئەو شتانەی هەڵدەواسی پەلاماری دام منیش پەلاماری ئەوم دایەوەو بوو بەشەڕی دەستەویەخە لە کۆتاییدا دەمانچەکە بەرەو ڕوم دەرهێناو بەرەو ساڵۆنی تاکە بینا بەرزەکەی حەسیب ساڵحی ڕاپێچی کردم، ئینجا کەوتە تەلەفۆن کردن بۆ ملازم محسین خۆشبەختانە تا ئەو کاتەی منیان بردە قاتی سێهەمی بیناکە لەوێدا سجنیان کردم. ئەو فرسەتەم هەبوو بیر لە خۆ ڕزگارکردنم بکەمەوە زۆر بە وردی بڕیارمدا لە پەنجەرەی پشتی دەرگای سەرەکیەوە لە قاتی سێهەمەوە خۆشم نازانم چۆن خۆم شۆڕکردەوە بەبێ ئەوەی دیوارەکە هیچ یارمەتیدەر بێت بۆم، ئیتر خۆشبەختانە لەوێدا ژمارەیەک پیکابی بارهەڵگر وەستابوو دەرگای یەکەم دانەم کردەوە دانیشتم خاوەنەکەی کە دی ژنێک لەناو سەیارەکەیدا دانیشتوە بەتوڕەبونەوە وتی تۆ کێیت وتم ئەوهەراو قوەتە دەبینی لەوێدا وتی ئەی چۆن کچێکی لەژیان بێزار هەرای ناوەتەوە، ئێستا ملازم محسین گەیشت هەر لەسەیارەکە دابەزی هاواری کرد دەبێت ئەو کچە بگرم بیکەم بەپەند بۆ هەموو خوێندکاری ئەمشارە سەریان شۆڕکەم، وتم دە ئەوە منم کابرا زرەد بوو وتی هەردەبێ دابەزی منیش هیچم پێنەبوو دەستم برد بۆ جانتاکەم وتم سەرکەوە بیدەنگ بمبە ناو چوارباخ لە ماڵێك خۆم وندەکەم ئیتر تۆش بڕۆ کابرا وایدەزانی دەمانچەم پێێە بە ترس و لەرز سەرکەوت و نازانم پێی چۆن گەشتە بەنزین وەک شەق شەق دەلەرزی هەقی بوو لەتەمندا بوو دیاربوو خاوەنی خێزان بوو بۆ کاسبی هاتبوو، نەک بەڵایەکی لێ پەیدابێت، بۆیە لێرەو داوای لێبوردنی لێدەکەم، بەداخەوە ئەو ماڵەی بوو بە داڵدەدەری من ئەو ژن و پیاوە جوانەو کچە نازدارەکەیان کە بەبێ ترس منیان پاراست زۆر هەوڵمدا دوای ساڵی ٩١ بیدۆزمەوە سوپاسی بێپایانیان بکەم، بەڵام ئەنجامی نەبوو.
لە ساڵی ١٩٨٠ لەڕێگای داقوق کە هەشت مێرد منداڵی بێتاوان لە سەیارەکی سجندا بوو بە قوربانی، کەهەر ماڵە پارجەیەک خەڵوزی بەرکەوت کەس منداڵی خۆی نەدەناسیەوە ئیتر ئەو کارەساتە جەرگبڕە هۆکاری گەڕانەوەی من بوو بۆ خویندن، بەڵام ئازاری ئاگری دڵی من بۆ برا منداڵەکەم و هاوڕێکانی هەر کڵپەی دەسەند بۆیە لەگەڵ کوڕێکی خاڵم بەناوی شێخ عەزیز بڕیای کوشتنی ملازم موحسینماندا لەناو جەرگەی گەرەکی کانێسکاندا، بۆ ئەو مەبەستە لەڕێی ڕێکخستنەوە دەمانچەو قومبەلەم وەرگرت فێری چۆنیەتی بەکارهێنانی چەکەکانیان کردم تا ئامادەبم و هەڵە نەکەم، بەڵام بەداخەوە هەواڵمان بۆ هات کە مولازیم موحسین کەبە هۆی هەڵگیرسانی شەڕی عێراق ئیران نەقڵی شوێنێکی تر کرا تا لەوێش خزمەتی ڕژێمە کۆنەپەرست و سەرکوتگەرەکەی بکات بە گرتن و کوشتنی ئەو کەسانەی کە لەڕێگای ئازادی سەربەخۆیی یەکسانی مرۆڤەکان دەجەنگان.
بەردەوامی من لە کارو چالاکی مەدەنی و سیاسی هەر درێژەی هەیەو دەبێت، بۆ نمونە بەشداریم لە بزوتنەوەی دژی هەژاری، بەزۆری ئەوکاتە بۆ کەمپی ئاوارەکان خۆمان تەرخان کردبوو…
ئێستاش من ئەندامی حیزبی کۆمۆنیستی کرێکاریم و شانازی بە بیرو بۆچون و سیاسەتەکانی حیزبەکەمەوە دەکەم کە بە حزبی پێشرەوەی خەباتی چینی کرێکارانی دەزانم و بەرگریکاری سەرسەختی مافە هاوچەرخ و رەواکان و یەکسانی مرۆڤە و بەرگریکاری ریزی پێشەوەی تەواوی مافەکان و رزگارکردنی ژنانە لەهەموو چەوسانەوەو ئازاردانێک لەلایەن کۆنەپەرستانەوە. هەروەها ئەندامی تۆڕی هاوکاری و کۆمەڵایەتیم لە بەشی سلێمانی و بەردەوام دەبم لە هەموو کارەکانم بێ وەستان هەرکارێک خزمەت بە کرێکارو زەحمەتکێش و هەژار بکات من لە پێناویدا ئامادەم و دەجەنگم.
بۆپێشەوە: هۆکاری سەرەکی ئەو هەموو خۆپیشاندان و ناڕەزایەتیە جەماوەرییە چییە ڕۆژانە لە دژی دەسەڵات ڕودەدات؟
نەغەدە عوسمان: هەروەک باسم کرد، زیاتر لەسی ساڵە دەسەڵاتی کوردایەتی حوکم دەکات، خەڵک چ گۆڕانکاریەک بەسەر ژیانی خۆی و منداڵیدا هاتوە؟ خۆ هەموو شاهید حاڵین کە دەسەڵاتێکی کۆنەپارێزو دواکەوتوو چ دەردی سەرییەکی بەسەر بەکۆمەڵگەی کوردستان هێناوە، زیادبونی ڕێژەی کوشتنی ژنان و زیادبونی منداڵانی سەرجادە بۆ سواڵکردن و کاسبی، ئەوە لەباری پێداویستی خزمەتگوزاری و تەندروستیە ئاشکرایە خەڵکی هەژارو نەدار چەند بێبەشن، هەروەها لایەنی ئارامی ناوشارەکان لەلایەک بەهۆی شەڕی ناوخۆی درێژخایەنی چەند ساڵەیان ئەوە هەر ژیانمان نەبوو، ئێستاش بەهۆی شەڕی نێوان بنەماڵەکان و خێزانی و کێبڕکێی دەسەڵات و دیارنەبونی چارەنوسی کوردستان و هەمیشە لە چاوەروانی بەڵاو کارەساتی نمونەی شەنگالین. ئەوە کەڵەکەکردنی سەرمایەیەکی یەکجار زەبەلاح بۆ بنەماڵەکان و بەرپرسە حزبیەکان بۆ هیچ کەس شاراوە نییە، لەم لاشەوە ئەوە حاڵی موچەی تەواوی موچەخۆری ئەم هەرێمەیە، ئیتر دەسەڵات دەبێت لەم ئەنجامەدا چی بەرامبەر بکرێت نەفرەت و ڕاماڵین یان گوڵباران کردنەوەو مانەوە.
بۆپێشەوە: دوا وتە
نەغەدە عوسمان: من تەنها دەڵێم هەمیشە وە بۆ هەمیشە؛ ئەندامێکی بەردەوامی چالاکیە مەدەنیەکانم هەمیشە شانبەشانی خەڵکی کرێکارو زەحمەتکێش و خوێندکاران، بەتایبەتی ئەو ژنانەی کە لەسەر شۆستەکان بۆ بژێوی ژیانیان ڕکابەری ئاسایش و هیزەکانی دەسەڵات دەکەن، من لەگەڵ ئەوانم؛ بۆ یەک چرکەش لەهیچ کارێکی کۆمۆنستی و سیاسی و چالاکیە مەدەنیەکانم پەشیمان نیم و ژیان فرسەت بدات بەردەوام دەبم.