بەشیعری “انا و لەیلا” شاعیرەکەی بەدنیا ناساند جەمال نوری
بەشیعری “انا و لەیلا” شاعیرەکەی بەدنیا ناساند
جەمال نوری
هەریەک لەئێمە گوێ بیستی گۆرانی انا و لیلی بووین بەدەنگی هونەرمەندی دیاری عێراقی کازم ساهر کە بە قیصری گۆرانی ناودەبرێت، ئەم گۆرانییە دەنگدانەوەیەکی فراوانی گەورەی دروست کرد لەسەرانسەری وڵاتانی عەرەبی و تەنانەت جیهانیشدا، بەجورێک هەر گوێ بیستی ئەم گۆرانییە ببین، دەکەوینە ژێر کاریگەری سۆزو هەستە باڵاکانەوە، گەر بۆ ڕۆژێک ئاشق بووبی یان دڵداریت کردبێ ڕاستەوخۆ دەکەوینە ژێرکاریگەری وشەکانی ئەم گۆرانیەوە، دەتخاتە دۆخێکی دژوارەوە لەبەرئەوەی عیشقەکەی یەک لایەنەبووە، خەم و دڵتەنگی، دابڕان و گۆشەگیری داگیری دەکات. وەک هەر کەسێکی ئاشق کەنەیتوانیوە بەری ئەو ئشقەی بەباشی بچنێتەوە.
ڕەنگە بپرسن داخۆ ئەم گۆرانییە گەر بەدەنگی کازم ساهر نەوترابایە، بەو جۆرە دەکەوتەوە، ئا لێرەوەیە دەقی شیعری باش و جوان دەگەڕێ بە دوای دەنگێکدا کە مافی خۆی پێ بدات، کازم ساهر ماوەی زیاتر لە پێنج ساڵ گەڕا بە دوای ئەو کەسەی ئەو شیعرەی نویسیوە، تاوەکو لەنزیکەوە لەتەواوی چیرۆکی ئەو ئیشقە باڵایە ئاشنا ببێ. سەرئەنجام بههەمان گڕو تین و تەوژمی ئاشقی خاوەن قەسیدەکە ڕۆبچێتە ناو دەقەکەوە و ڕۆحی بکات بە بەردا.
گەڕان و دۆزینەوەی خاوەنی ڕاستەقینەی قەسیدەی انا و لەیلا
پاش دەرکەوتنی توانای هونەری کازم ساهر لە بواری هونەری موزیک و گۆرانی، لەسەر ئاستی عێراق و وڵاتانی کەنداو لەڕێگای هاوڕێیەکی خۆیەوە، ڕۆژنامەی “راصد” ی عێراقی قەسیدەی انا و لیلی بڵاوکردبۆوە، ناوی شاعیرەکەی لەسەرە بەناوی (حەسەن مروان) ەوە، هێندەی تر هەموو هەوڵەکانی دەخاتەگەڕ بۆ دۆزینەوەی خاوەنی ڕاستەقینەی قەسیدەی انا و لیلی، بەڵام هەر بێ ئاکام دەبێ، لەو نێوەندەدا چەندین کەسی تر کە دەستی نووسینی شیعریان هەبوو، دەیانەوێ هەرچۆنێک بووە ئەو قەسیدەیە بکەن بەشیعری خۆیان، بەڵام هیچ کام لەو شاعیرانە سەرکەوتو نابن لەوەی بۆ کازم ساهری بسەلمێـــــــــــــــــــــــنن کە شیعری خۆیانە، چون زمانی شیعری و بوونی عاتیفە و خۆشەویستی و ڕەوانبێژی لە بونیادی شیعردا لای هیچ کامێک لەوانەی دەیانەوێ شیعرەکە بکەن بە موڵکی خۆیان، زۆرە جیاوازەو شێوازی نووسینی قەسیدەی انا و لیلی زمانێکە تایبەت بە ئیشقێکە، پاکو بێ گەرد، کە لەپشت قەسیدەکەوە بریندارکردنی هەستی شاعیر بەڕوونی هەستی پێ دەکرێ، لەلایەن کەسی دووەمی تاک کە (مێ یە )، چون بەدرێژای ئەو تەمەنەی (حەسەن مروان) “لەیلی” لەماناو گەورەیی ئەو ئەشقەی حەسەن تێ نەگەیشت و دڵی ڕازی نەکرد.
کە ڕۆژانە لەزانکۆی بەغداد پێکەوە دەیانخۆیند، لەکۆتایی ساڵی خوێندنیان ئاهەنگی دەرچوونی زانکۆی بەغداد دەستی پێکرد، هاوڕێیانی حەسەن مەروان بەچیرۆکی ئەو ئەشقەی حەسەن و لەیلی یان دەزانی، کە دواجار لەیلی لەبەر هەژاری و نەبوونی ژیانی حەسەن بڕیاری لەگەڵ کەسێکی تری دەوڵەمەند دا، بچێتە کەژاوەی بوکێنی یەوە، لێرەوە حەسەن مروان جوانترین شیعری ئامادە کردبوو، وەک لاواندنەوەی ئەو برینداربوونەی کە لەلایەن لەیلی وە بەرێ کەوت، هەر لەبەر ئەوەش داوا لە حەسەن مروان کرا بە قەسیدەی انا و لیلی بەشداری ئاهەنگی خولی دەرچوانی کولێژەکەی بکات؟ و بە بەرچاوی لەیلی و دەستگیرانی لەیلی وە حەسەن مەروان بەشێوەیەکی حەزین و نائومێد بوون قەسیدەکە دەخوێنێتەوەو تەواوی مامۆستایان وعەمیدی زانکۆ و میوانەکان زۆر پێی سەرسام دەبن و بەجورێک وەها والە (لەیلی) بکات چیتر خۆی بۆ ڕانەگیرێ و بە چاوی پڕلەفرمێسکەوە بەرەو لای حەسەن مەروان بڕوات و داوای لێ بوردنی لێ بکات کە ساڵەهای ساڵە بەهۆی ئەو ئەشقە پاکەیەوە بریندار بوەو هەست بەو ئازارە گەورەیەی بکات، بەڵام لەدوای چی تازە ڕۆژەکان تێ پەڕیون ناگەڕێنەوەو دڵێک شکێنرابێ ئیدی ئاستەمە چاکبوونەوەی دواجار هاوڕێکانی حسن مروان پشتگیری و پشتیوانی زۆری حەسەن دەکەن تاوەکو بەردەوام بێت، ئەو قەسیدەیەش دەنێرن بۆ ڕۆژنامەیەکی ئەدەبی لەوقۆناغەدا و دەنگدانەوەیەکی زۆری دەبێ لەناو کایەی ئەدەبی و ئەدیب و نوسەران، ئیدی دوای ئەوەی ( کازم ساهر)، دەگات بە حەسەن مروان و چیرۆکی قەسیدەکەی بۆ دەگێڕێتەوەو کازم ساهیری هونەرمەندی بەناوبانگی گۆرانی و موزیک ئاوازی بۆ دادەنێت و لەگەڵ تیپێکی ئۆرکسترای تۆماری دەکات ئەم گۆرانیە لەسەر ئاستی ئەدا و شیعرو و ئاوازو ئیقاع دەبێتە یەکەمین گۆرانی کە ڕیکۆردی عالەمی عەرەبی و جیهانی پشکێنێ و بەملێونەها کاسێتی لێ بفرۆشرێت، بەم شێوەیە حەسەن مروان یش بەم قەسیدەیە لەهەمو، شوێن و وڵاتێکی دنیا ناسراو بەناوبانگ بوو.