ئافرەت و ٢٥ نۆڤەمبەر نووسینی: شوانە حەسەن ئەبوبەکر
ئافرەت و ٢٥ نۆڤەمبەر
نووسینی: شوانە حەسەن ئەبوبەکر
توندوتیژی رەگەزی دژ بە ئافرەتان مێژوویەكی دێرین و سەدان هەزار ساڵەی لەگەڵ كۆمەڵگەی ئادەمیزاد هەیە، دەگمەنە ناوچەیەكی جیهان بدۆزرێتەوە كەتووندوتیژی دژ بەئافرەتان بەجۆرێك لەجۆرەكان بەكارنەهاتبێت، چونكە زۆربەی توێژەرانی ئەم بوارە پێیانوایە كەتووندوتیژی دژ بەئافرەتان بەرهەمی كۆمەلگەی پیاو سالارییە كەلەدوای نەمانی سیستەمی ئافرەت سالارییەوە لەپیش زاینەوە، سەری هەلداوە.
25 نۆڤەمبەر چییە؟
كۆمەڵەی گشتی نەتەوەیەكگرتووەكان لەسەر ئاستی نێو دەوڵەتی بە بڕیاری ژمارە (134/54) لە17ـی كانوونی یەكەمی ساڵی 1999 رۆژی25 ی تشرینی دووەم (نۆڤەمبەر) ـی وەك رۆژی جیهانی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بە ئافرەتان دەستنیشانكردووە، لەوكاتەوە ڕۆژی 25 نۆڤەمبەر بەرۆژی جیهانی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بە ئافرەتان دیاریكراوە، ماوەی پانزە ڕۆژ چالاكی بەرفراوان لەسەرجەم دام و دەزگاكانی ولات بەرێوە دەچێت، هەرچەندە چالاكیەكان جیاوازن، بەلام لەسەرتاسەری جیهاندا هەموو ساڵیك بەگوێرەی نەخشەسازی ولاتان رێورەسمی جیاواز ئەنجام دەدرێت، بەشیوەی گشتی لەسەرجەم ولاتانی جیهاندا ئەم رۆژە بۆتە هێمای خەباتی ئافرەتان و سەرجەم مرۆڤە ئازادیخوازەكان تواناكانیان بۆ بەرەنگاربوونەوەی توندتیژی دەخەنەگەڕ.
٢٥ نۆڤەمبەر لەڕوانگەی مێژوویەوە:
لەڕوانگەی مێژووییەوە دەستنیشانكردنی رۆژی 25 نۆڤەمبەر بە رۆژی جیهانی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژی ئافرەتان بۆ یادی تیرۆركردنی (خوشكانی میرابال) دەگەڕیتەوە، خوشكانی میرابال پێكهاتبوون لە سێ خوشك بەناوەكانی (پاتریا، مینروا، ماریا ترێزا) كە بە خوشكانی میرابال ناویان دەركردووە، لە 25ی نۆڤەمبەری ساڵی 1960 لە وڵاتی دۆمێنیكان لەلایەن دەست و پێوەندەكانی «رافائێل تروخیۆ» دیكتاتۆری دۆمێنیكەن، تیرۆركران، ئەم سێ ئافرەتە نموونەی بەرزی خەبات و خۆڕاگری بە دژی حكوومەتی ملهوڕانەی ئەو دیكتاتۆرە بوون، ئەوان خەباتكەر و تێكۆشەربوون چەندین جار كەوتبوونە بەندیخانە. لە ژانیوەری 1960 پاتریا، سەرۆكایەتی كۆبوونەوەیەكی گرتەدەست كە دواتر بوو بە هەوێنی بزووتنەوەی نهێنیی 14ی جونی 1960. دوو خوشكەكەی دیكەشی بوون بە ئەندامی ئەو بزووتنەوەیە. تێكۆشەرانی ئەم بزووتنەوە نهێنییە لە سەرانسەری وڵاتدا كەوتنە بەر راوەدوونان، لە 25 ی نۆڤەمبەری 1960دا خوشكانی میراباڵ، لە كاتێكدا بۆ دیتنی مێردە بەندكراوەكانیان دەیان بردن، بەدەست بەكرێگیراوانی «رافائێل تروخیۆ» و بە فەرمانی راستەوخۆی ناوبراو بەشێوەیەكی زۆر دڕندانە كوژران. هەر بۆیە 25 نۆڤەمبەر بووە پەڵەیەکی ڕەشی مێژووی تا ئەبەد دەمێنێتەوە.
یادکردنەوەی 25 نۆڤەمبەر:
لە ڕۆژی بەرەنگاربوونەوەی توندوتیژی دژ بەژنان، ئەوەی کە ئەنجام ئەدرێ بەداخەوە ساڵانە شتێکی دووبارەیە. ژن کوشتن بەردەوامەو بگرە لە زیادبوونیشدایە، بەڵام ڕێکخراوەکان بۆ لە ناوەندە پەروەردەیەکاندا کەسانی دەرونزان و کۆمەڵناسی دانانێن تا بزانن کێشەی خێزانی کچەکان چۆنەو لەژێر چ فشارێکێ نێرینەدان، زۆربەی خۆکوژی کچان و ژنان بەهۆکاری خێزان و کێشەکانی ناوخۆیانە .
ڕێکخراوەکانی ژنان و بەرگری کاران لە ژنان تائێستا نەیانتوانیوە تیمێکی بەهێز پێک بهێنن بۆ بەدواچوون لەسەر ئەو کۆمپانیا و شوێنە تایبەتی و گشتیانەی ژنان و کچان کاری تێدا دەکەن، بەشێکی زۆر لە توندو تیژییە دەرونییەکان لەوێوە دەست پێدەکەن، خاوەنکاری واهەیە ئەوپەڕی هەڵسوکەوت و ڕەفتاری نابەجێ یان داواکردنی کاری نابەجێ و نەشیاو لە ژنان و کچان دەکەن، ئەی ئەمانە توندوتیژی نین، بۆ دەبێ دوای کوشتن و بڕین بێنە قسە. ژنان و کچانیش دەبێت خۆیان وشیاربن، چونکە مرۆڤی ناکام خۆی بەرپرسیارە لەناکامیەکەی خۆی.
خانمی بەڕێز !
کاتێک کارێکی ناشرین، تەحەڕووش، هەشتێک بۆ تۆ گونجاو نەبێ سەر دامەخەو بێ دەنگ بیت، خاوەن ئازایەتی خۆتبە ئازایەتی ئەوەت هەبێ ئازایەتیەکانت زیندانی نەکەیت، لاواز مەبە بەرامبەر کاروکردەوە قێزەونەکانی نێرینە و نیزامی سیاسی، خۆت بە کەم و کورت مەزانە، مەهێڵە کەس سەرکردایەتیت بکا، لەبەر وشەی میهرەبانی و عاتیفە، بەهاکانی ناخت لەدەست مەدە میهرەبان بە بەرامبەر هەرشتێ پێوست بێت، ڕەقتربە لەو کەسەی بیەوێ بەهەرجۆر و شێوازێک بێت ئازارت بدات، خۆی بەسەرتۆدا بە هەبوو دەربخات، سنور جوانەو ڕێز و شکۆ بۆ هەمووکەس بەقەت خۆی دابنێ.
ژنێک مەبە هەموو کەس پێت وێرێ، کچێک مەبە بە دڵساف و ساویلکەت بزانن، مەردبەو لەهەموو کاتەکان خاوەن قسەو وەڵامی خۆت و مل بۆ هیچ ستەم بێمافیەک مەدە. بەڵکو وابە سام و شکۆ و ڕێزی خۆت هەبێ، بێ دەسەڵات و چاو لەبەرامبەر نابەرابەری و هەڵاواردن دامەخە.
تکایە پیاوانیش هەڵمەت و کەمپین دروست مەکەن ، کەژن و کچەکانی خۆتان زیندانن، بەشان و باڵی ژن و کچا هەڵمەدەن کاتێ خۆت قبوڵی ناکەی بە مێینەکانی خۆت بوترێت، داوای هاوسەرگیری و خۆشەویستی و هیچ پەیوەندیەک مەکە کاتێ خۆت ئامادە نیت ئەمانە لە خێزانی تۆدا ڕووبدەن، ژن مەکوژە کاتێ خۆت لەو پەڕی سەقافەت ئەبینی. ژن مەکوژە، چونکە ئەگەر ژن بکوژیت هەموو جوانیەکانی ژیان دەکوژیت. بیریشت نەچێت هەمومان قەرزداری ژنین، چونکە هەمومان لەژن خوڵقاوین.