ئامانج لە هەڵبژاردنەکانی پێشوەختەی عێراق چییە؟ نووسینی: عەبدوڵا مەحمود

ئامانج لە هەڵبژاردنەکانی پێشوەختەی عێراق چییە؟

نووسینی: عەبدوڵا مەحمود

بەڵگە هێنانەوەیەک پێویست نییە، کە هەڵبژاردنەکان لەسەراسەری دنیادا، بۆ ئەوەیە کە سیستەمی ئابوری و چینایەتی و ستراکتۆری سەرمایەداری بپارێزێت و مەترسی شۆرش بۆ ئاڵوگۆرێ بنیادی دوربخاتەوە.

بۆرژوازی لەهەر جێگایەکی ئەم گۆی زەویە بێت، و شێوازی فەمانڕەوایی هەرچۆنێک بێت و سیستەمە سیاسیەکە هەر مۆرکێکی هەبێت” دیکتاتۆری یان دیموکراتی، سەربازی و پۆلیسی یان مەدەنی و ئیسلامی” هەر چوار ساڵیک دەست دەبەن بۆ هەڵبژاردن بۆ دوبارە نۆژەنکردنەوەی دەسەڵات و پەرلەمانەکەیان. ئاڵوگۆرێک ئەگەر پێکبێت، جێ گۆرکێی حزبەکان و گۆرانی ئەندامەکانی پەرلەمانەکانە. لەهیچ جیگایەکی ئەم گۆی زەویەش رووی نەداوە هەڵبژاردنەکان جگە لە ئاڵوگۆرێکی زۆر روکەش، کارێکی تریان لەدەست هاتبێت.

گۆڕانی ریشەیی وگواستنەوەی دەسەڵات لە چینێکی کۆمەڵایەتی باڵادەستەوە بۆ چینی کرێکار و بێبەشان و توێژەکانی خوارەوە، لەپێشکەوترین وڵات و دەوڵەتی “نموزەجی دیموکراتییدا” هەرگیز لەرێگای هەڵبژاردنەکانەوە، مەیسەر نەبووە.

ئەمە ئەگەر بۆ وڵاتانی بەناو لانکەی دیموکراسی راستییەک بێت، کە هەڵبژاردنەکان ناتوانن ئاڵوگۆڕیکی بەرجەستەو دیار لە سیستەمی سیاسی و فەرمانرەواییدا پێک بهێنن، ئەوا بۆ وڵاتانی دواکەتوو، کە دەست و پەنجە لەگەڵ نائارامی سیاسی و ئەمنی، دەرگیر لەگەڵ شەر و دەستێوەدانی دەرەکیدا… نەرم دەکەن، هەڵبژاردنەکان لەگەمەیەکی شەرم ئاوەر زیاتر شتیكی تر نییە. وە هیچ هەڵبژاردنێک ناتوانێت بەشێوەی ئاسایی و بی ساختەکاری و بەبێ بارمتەگرتنی قوتی هاڵاتیان و بەبێ زۆری هێزی چەک و دەستێوردانی دەرەکی… بەڕێوەبچیت و ئاکامەکەشی پیش وەختە نەبڕابێتەوە. لە وڵاتێکدا ئازادی بەیان و چاپەمەنی و بیرورا، ئازادی ریکخراوبوون و مانگرتن و خۆپیشاندان و لانی کەمی مافە فەردی و مەدەنیەکان” بەمانا بۆژوازیەکەی” بوونی نەبێت، باس کردن لە هەڵبژاردن، درۆیەکی هێندە شاخدارە کە تەنها دەتوانێت لە هەمبانە بۆرینەی بۆرژوازیدا دەست بکەوێت.

لە دڵی ئەو راستییە سەلماو ئەزموونکراوانەدا، دەسەڵاتی سیاسی لە عێراق، بۆ جارێکی تر خەریکی ئامادەکارین بۆ هەڵبژاردنی پێش وەختەی عێراق.

بەشێوەی گشتی هەڵبژاردن لە عێراقدا، کە هیچ سیمایەکی دەوڵەتداری و حکومداری پێوە نییە، و سەربەخۆیەکی سیاسی و ئەمنی نییە، گاڵتەجاریەکی ئاشکرایە. حزبە میلیشیا دابەش بووەکان بەسەر زۆن و هەرێمەکاندا لەسەر بنەمای قەومی، دینی و مەزهەبی و تایفی، لە رێگای زۆری چەک و دەستبەسەراگرتنی داهات و قوتی هاوڵاتیان و بە خۆبەستنەوەی هەر لایەکیان بە دەوڵەتێکی ناوچەیی و قوتبێکی جیهانیەوە، دەچنە ناو گەمەیەکی دەست ئاشکراوە، بۆ پاراستنی پێگەی پیشوویان و زۆرترکردنی قەڵەمڕەوی و سیاسی و ئەمنی و دەستگیر بوون لەسەرچاوەی زۆرتری داهات و تاڵانیدا.

هەڵبژاردنی پێش وەختە، کە بزوتنەوە سیاسی و کۆمەڵایەتیە بۆژوازییەکانی عیراق ئامادەکاری بۆ دەکەن، لە بنەرەتدا بەدوای چەند ئامانجێکەوەن، تا لەڕیگایەوە رەوایەتی بە مانەوەی پێگە و بەشداری سیاسیان بدەن لە پرۆسیسی سیاسی عیراقدا.

یەکەمین هۆکار لە پێناو خۆهەڵواسینی لایەنە سیاسیەکانە بە بزوتنەوەی نارەزایەتی جەماوەری کەدەسەڵاتی سیاسی ناچارکرد، حکومەت هەڵبوەشینێتەوەو هەڵبژاردنی پیش وەختەش بخاتە دەستورەوە، تا گوایە لەم راستایەدا وەڵام بەخواستی خۆپیشاندەران بداتەوە کە خۆی لەزامنکردنی هەلی کار، دابینکردنی خزمەتگوزارییەکان، رادەستکردنی تۆمەتبارانی سەرکوت و بکوژی خۆپیشاندەران بەدادگاو سزای گەندەڵکاران… دەبینێتەوە.

دووەم هۆکار بۆ ئەوەیە کە بزوتنەوەی نارەزایەتی جەماوەری پاشەکشە پێبکات و ڕیگە بگرێت لەوەی پشکۆی تورەیی ژێر خۆڵەمیشی ئامادەی جەماوەری جارێکی تر بگەشێتەوە. بزوتنەوەیەک کەلەگەڵ ئەوەدا خامۆش دەبینرێت، بەلام هێزو تواناییە شاراوەکەی هەمیشە ئامادەی دووبارە خۆدەرخستنەوەیەو هیچ هێزێک ناتوانێت ساحەی سیاسی عێراق بگێرێتەوە بۆ پێش خۆپیشاندانە جەماوەییە فراوانەکانی کۆتایی ساڵی ٢٠١٩ کە زوربەی شارە سەرەکیەکانی عێراقی گرتبۆوەو کۆبونەوەی لە ناوەندی شارەکاندا کردبووە رەمزی راسانێکی حەقخوازانە لە کەشی گشتییدا…

سێهەم، هێزە بۆرژوازییەکانی عیراق، لەسەرو بەندی بریای کشانەوەی هیزە سەربازییە شەرکەرەکانی عێراقدا، بەتایبەتیش رەوتە دژە ئەمریکاییەکان کە زۆرتر لە ژێر چەتری ئیراندا هەنگاو هەڵدەگرن دەیانەوێت، ئەوە نیشانی کۆمەڵگە و کۆمەڵگەی نێو دەولەتی بدەن، کە دەتوانن عێراق بێ حزوری سەرەکی و هیزی سەربازی ئەمریکا بەڕیوەببەن و پرۆسەی دیموکراسی!! دەست پێوەبگرن.

چوارەم، چ هیزو لایەنەکانی خەتی غەرب و ئەمریکا و چ هیزو لایەنە سیاسیەکانی سەر بەئێران، دەیانەوێت لەم هەڵبژاردنەدا رۆڵی ململانێی نیابەتی بۆ ئەمریکا و ئیران بگێرن و جارێکی تر ئاستی پیگەو رۆڵی خۆیان لە ئاستی عێراق و ناوچەکەو دنیا نمایش بکەنەوە. بەتایبەتیش هیزەکانی سەر بەئیران، پاشەکشەی هیزە سەربازییە شەرکەرەکان لە عیراق و گواستنەوەی بنکەکانیان بۆ دەرەوەی سنوری عیراق و هەرێمی کوردستان، بەسەرکەوتن و پیشرەوی دەزانن و دەیانەوێت لەم دۆخە تازەداو لەم هەڵبژاردنە پیش وەختەدا، پیش وەختە پێشرەوی بەسەر داگیرکارییدا رابگەیەنن و لەم هەڵبژاردنە کارتۆنیەشدا جەماوەری دژە داگیرکاری بکەنە زەخیرەو پشت و پەنای کۆکردنەوەی دەنگ.

هەڵبژاردنی پیش وەختە، بەهۆی گوشاری بزوتنەوەی نارەزایەتی جەماوەرییەوە داسەپێنرا، بەڵام ئەمە تەنها یەک هیڵ و ئاراستەی ناو خۆپیشاندانەکان بوو، لەراستای گۆرینی هاوسەنگی هێز و پاشەکشەکردن بەدەسەڵاتی سیاسی بۆرژوازی. هاوکاتیش لەلایەن رەوت گەلی سیاسی هاندەدران و دنە دەدرا تا لەلایەکەوە ئاستی خۆپیشاندانەکان و داخوازییەکان بەرینتر نەبێتەوەو پەل نەکیشێ بۆ شۆرشێکی بێ گەرانەوە کەسەرجەم باڵەکانی بزوتنەوە بۆرژوازییەکان بهارێت، لەلایەکی تریشەوە بۆ ئەوە بوو ئەو رەوتانە کەڵک لە بزوتنەوەی نارەزایەتی جەماوەری وەربگرن بۆ بەهیز بوون و راکیشانی پشتیوانی جەماوەریان.

هێڵ و ئاراستەکانی تر لەناو بزوتنەوەی نارەزایەتی جەماوەریدا، بەتایبەتیش بزوتنەوەی راماڵینی تەواوی دەسەڵات، بەهیزترین ئاراستەی ناوخۆپیشاندانەکانی عیراق بوو…بزوتنەوەیەک کە دەیزانی وادەو بەڵینی دەسەڵات، بەشوینێک ناگات و ئەوەشی لا ئاشکرا بوو، کەهەڵوەشاندنەوەی حکومەت و هەڵبژاردنی پیش وەختە، ناتوانێت وەڵام بە داخوازییەکانیان بداتەوە و لەهەموشی گرنگتر خواستی دەستکۆتاکردنی ئیران و دەستی دەرەکی خواستیکی بەزەبریان بوو لەدەسەڵاتی نۆکەر پیشەی عیراق، بەڵام بەوهۆیەوە ئەم رەوت و ئاراستە سیاسیە بیبەش لە رابەری سیاسی سەراسەر بوو… نەیتوانی وەکو پیویست هەنگاوەکانی داهاتووی دیاری بکات و نەخشەی سەرکەوتنی گەورەو بەرین، زامن بکات، کۆرۆنا ڤایرۆسیش بووە کۆسپێکی گەورەی بەردەمی و بەناچاری خۆپیشاندان و نارەزایەتی شەقام رووی لە خامۆشی کرد.

دەسەڵاتی سیاسی و رەوتە سیاسیە کاریگەرەکان لە عیراقدا، بەجیا لە بەکارهێنانی هیزی چەکدار و رفاندن و تیرۆری رابەران، دۆخی کۆرۆنا ڤایرۆسیان قۆستەوە یان دەتوانین بلێێن کۆڕۆنا ڤایرۆس بۆیان بووە نیعمەتێک تا لەدەست راسانی برسیەکان بۆ نان و هەلی کار و خزمەتگوازرییەکان و سزادانی تۆمەتباران و تاڵانچی و گەندەڵکاران، دەستی دەرەکی رزگاریان بێت وعێراق بگوزاێتەوە بۆ ناو دەورەیەکی نوێ و لە شۆرش و کۆتایی هینان بەدەسەڵاتی رەشی میلیشیا نۆکەر پیشەکان.

ئێستا کە هەلومەرجەکە تا رادەیەک خامۆشتر لەکاتی خۆپیشاندانەکانە و هیزە سیاسیەکانییش پشویەکیان وەرگرتووە، دەیانەوێت بە وەرێخستنی هەڵبژاردنی پیش وەختە، لە ژیر چەتری زۆری چەک، ساختەکاری، بەڵین و بانگەشەی فریوکارانە، و دەستیوەردانی ئاشکرای دەرەکی، هەلومەرجی سیاسی عیراق بگێرنەوە بۆ بەر دەستپێکردنی خۆپیشاندانە جەماوەرییەکانی کۆتایی ساڵی ٢٠١٩ کە تەواوی دەسەڵاتی سیاسی و هیزە بۆرژوازییەکانی هێنابووە لەرزە.

جەماوەری نارازی عیراق و کوردستان… لە کۆتایی ساڵی ٢٠١٩ وە تا ئیستا سەرباری ئەوەی حزبە دەسەڵات بەدەستەکان دەیان و سەدان بەڵینیان بەجەماوەی راپەریو و خرۆشاودا و کەچی هەلومەرجی ژیان و گوزەرانی چینی کریکار و جەماوەری بیبەش بەرەوخراپتر چووە… بیکاری بەرینتر بۆتەوە هەلی کار لە ئاستی نەبوونیدایە، خزمەتگوازرییەکان وێرانتر بوون و نەخشەی فرۆشتنیان بە کەرتی تایبەتی هەرەشەیەکی واقییە لەسەر ژیان و گوزەرانی هاوڵاتیان. دزی و گەندەڵی زۆرتر بووە تۆمەتبارانی بکوژ و سەرکوتی خۆپیشاندەران دەستگیر نەکراون، نۆکەر پیشەیی و دەستێوەردانی دەرەکی دریژەی هەیە. لەژیر سایەی ئەم واقعیەتەدا ئەمجارە دەیانەوێت بە وەرێخستنی هەڵبژاردنی پیش وەختە، جەماوەری خەڵکی عێراق و کوردستان فریو بدەن و خۆیان لەدەست پرسی راماڵینی دەسەڵاتیان لەلایەن جەماوەری برسی و بێبەشکراوەوە، رزگار بکەن… بەڵام ڕیگاچارە هەر شۆرش و شۆرشی لەخوارەوەی جەماوەرییە چ بۆ چاکسازی و باشتر بوونی ژیان و گوزەران و چ بۆ راماڵینی ئەم دەسەڵاتە و دامەزراندنی دەسەڵاتێکی پشت بەستوی جەماوەری لەجیگای دەسەڵاتی میلیشیا خۆشخزمەتەکان.

ناوەراستی ئابی ٢٠٢١