پێویستە لیژنە و کۆمیتەکانی بەرگری لە ئیرادەو دەنگی جەماوەری پێکبهێنرێن… نووسینی: عەبدوڵا مەحمود

پێویستە لیژنە و کۆمیتەکانی بەرگری لە ئیرادەو دەنگی جەماوەری پێکبهێنرێن…

نووسینی: عەبدوڵا مەحمود

پرسی ریفراندۆم تەواوی کۆمەڵگەی داگرتووە، جەماوەرێکی بەرین و ژمارەیەکی ئێکجار زۆر لە نووسەر و رۆژنامەنووس و هەڵسوراوانی سیاسی و رابەرانی بزوتنەوە کۆمەڵایەتیەکانی وەک و کریکاران و لاوان و ژنان و خوێندکاران و رابەرانی بزوتنەوە نارەزایەتیەکان و… تاد، تەنانەت بەشێکی زۆر لە کادر و ئەندامانی حزبە سیاسیەکانی ناو خانەوادەی بۆرژوازی کوردیش، بە چاوی گومانەوە دەڕوانە پرسی ریفراندۆم و وەکو گەمەیەکی ئامانجدارانەی پارتی بۆ مەبەستی تر، نەک بۆ سەربەخۆیی و پێکهێنانی وڵاتێکی سەربەخۆ لێی دەروانن. دیارە بوونی روانینێکی ئاوا و گومان کردن لە نیازپیسی پارتی، بێ پشتیوانە و بێ هۆکار نییە. بزوتنەوەی کوردایەتی بەگشتی و پارتی وەکو لایەنێکی باڵادەستی ئەو بزوتنەوەیە بە تایبەتی، خاوەنی مێژوویەک و کارنامەیەکی درێژن لە فریوکاری، و بەدەستەوە گرتنی کەیسەکانی خەڵکی کوردستان بۆ مەبەستی تر. با زۆر دوور نەرۆین، کارەساتی کیمیاباران و ئەنفال و بێسەروشوینکردنی بارزانییەکان و تا دەگات بە جینۆسایدی ئیزیدیەکان لەساڵی ٢٠١٤…تاد، ئەو چەند دۆسیە تایبەت و مەگەساتەن کە لەلایەن بەعس و داعش و لە پەیوەندی راستەوخۆش بە رۆڵی ناپەرپرسانەی حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتیدا روویانداوە، کەچی خودی ئەم کەیسانە لەلایەن سەرانی بزوتنەوەی کوردایەتیەوە کراون بە فایلی سات و سەوداو بۆ گەیشتن بەدەسەڵات و پاشانیش وەکو کارتی گوشار بۆ پۆست و داهات و سواڵی سیاسی، بەکارهێنراون. هەر ئەو راستیانەشە وا دەکات، خەڵکی کوردستان گومانیان لەئامانجی بەرپاکردنی ریفراندۆم هەبێت. بە جیا لەوانەش رابەرانی بزوتنەوەی ناسیونالیستی کورد و بەتایبەتیش پارتی لەگەڵ ئەوەدا بەشیوەی گشتی باسی سەربەخۆیی کوردستان دەکەن و دەلێن ریفراندۆمیش بۆ سەربەخۆییە، بەڵام راشکاوانە رۆژانە رای دەگەیەنن کە مەرج نییە یەکسەر و دوای ریفراندۆمەکەی ٢٥/٩/٢٠١٧ کار بۆ سەربەخۆیی بکەن و ئیرادەو دەنگی خەڵکی کوردستان راستەوخۆ بۆ سەربەخۆی بەکاربهێنن، بەڵکو نایشارنەوە کە ریفراندۆمیان بۆ ئەوەیە کە بەدنیاو کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی بسەلمێنن کەخەڵکی کوردستان لەگەڵ سەربەخۆییدان و بەڵام مەرج نییە دەست ببەن بۆ سەربەخۆیی و کاتێکی دیاریکراویان نەخستۆتە روو کە دوای ریفراندۆم لەراستای پێکهێنانی دەوڵەت و سەربەخۆیدا، هەنگاوی کردەنی بنێن و کۆتایی بە درۆی فیدرالیزمی قەومی لەگەڵ دەسەڵاتی ناوەندا بهێنن. وە نایشارنەوە کە دوای ریفراندۆم دەکەونە گفتوگۆو سازان لەگەڵ عێراق و وڵاتانی ناوچەکە لەسەر ئاکامی ریفراندۆمەکە. ئەو راگەیاندن و نەخشە راگەیەندراوانە هێندەی تر ئەو راستیە بەرجەستە دەکەنەوە کە دەیانەوێت پرسی ریفراندۆم بکەنە دەروازەی سات و سەوداو بۆ بەشداری زیاتری سیاسی لە عێراق وپچرینی پۆستی سیادی و بەشی زۆرتر و داهات و بودجەی قەبەتر و…تاد. ئەمە لە کاتێکدایە کە خەڵکی کوردستان بۆیە بەشداری ریفراندۆم دەکەن و دڵیان پێی خۆشە، چونکە دەیانەوێ دەنگیان و ئیرادەیان ببێتە هێزێکی گەورە بۆ سەربەخۆیی و دەستراگەیشتن بە وڵاتێکی سەربەخۆ. ئەمەش مافێکی سادەی هەر هاوڵاتیەکە لە وڵاتێکدا، ئەگەر مافی یەکسانی هاوڵاتی بوونی بۆ بەرەسمی نەناسراو و بەکردەوە نەچەسپا، بیر لە سەربەخۆی و دەوڵەتی خۆیان بکەنەوە. لە عێراقی دەسەڵاتی تایفی و قەومیدا، چاوەروانی لەوەی خەڵکی کوردستان دەتوانن خاوەنی مافی یەکسان بن لەگەڵ باقی هاوڵاتیانی عێراق و ناسنامەی هاوڵاتی بوون ببێتە ناسنامەی تاکەکانی کۆمەڵگە، لە وەهمێک زیاتر نییەو ئەمەش دەمێکە نەک هەر سەلماوە، بەڵکو بەهۆی ئەو دەسەڵاتە ئیسلامی و عروبییەوە تا هاتووە کوردستان بەرەو جیابوونەوە لە عێراق رۆشتوە و بەکردەوە لەساڵی ١٩٩١ بەدواوە، کورستان سەربەخۆییە. ئەوەی کە بەکردەوە رێگری کردوە کە پرسی بە کردەوە جیابوونەوەی خەڵکی کوردستانی لەگەڵ عێراق، ببیتە پرسێکی فەرمی و حقوقی دانپیانراو، هەر خودی دەسەڵاتی بزوتنەوەی کوردایەتیی بووە. لە جێگای دەستبردن بۆ بەرەسمیکردنی ئەو جیابوونەوەیە، فیدرالیزمی قەومی پەسەند کردوەو خۆی کردۆتە برا بەش لە دەسەڵات و داهات و پۆست لە بەغدا، لەسەر حسابی خەڵکی کوردستان. لە کوردستانیش دۆزەخێکی بۆ دانیشتوانەکەی وەرێخستووە، کە پێویستی بەباسکردن نییە. هەموو ئەمانە راستی مێژووی هاوچەرخن و کۆن نین، بۆیە خەڵکی کوردستان ناتوانن بەئاسانی نیازو ئامانجەکانی حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی قبوڵ بکەن و متمانەی پێ بکەن.

دیارە لە ئێستای عێراقی بەرەو کۆتایی چوونی داعشدا، پرسی ریفراندۆم بۆتە پرسێكی ناچاری، کۆتایی هاتنی داعش یانی دووبارە سەرهەڵدانەوەی ململانێکانی نێوان هەولیر و بەغدا، لەسەر دەیان پرس و مەسەلە کە ریشەیان لە فیدرالیزمی قەومیدایە.  وە ململانێی نیوان ناسیونالیزمی کوردو ناسیونال ئیسلامی- شیعی، لە هاوسەنگیەکی تازەدا، دەچێتە پێشەوە، کە دەسەڵاتی ئیسلامی شیعی بەهۆی وەدەرنانی داعشەوە، بە غرورێکی زیاتر و بە گوشارێکی زیاترەوە رووبەروی ناسیونالیزمی کورد و ویست و داخوازیەکانی دەبێتەوە، لە بەرامبەر بە خوێندنەوەی ئەو دۆخە تازەیە، هێنانە ئارای پرسی ئەنجامدانی ریفراندۆم، هەوڵێکی بەرگریکارانەو دەستپێشخەریەکی پێشگیرانەیە، بە دەسەڵاتی ناوەندی، لەلایەن ناسیونالیزمی کورد و بەتایبەتیش پارتیەوە. بۆیە ئەگەری ئەوەی کە پرسی ریفراندۆم وەکو کارتێکی گوشار و هاوکات، ریگایەک بۆ سات و سەودا لەگەڵ بەغداد لەلایەن پارتیەوە بەدەستەوە بگیرێت، و دەنگ و ئیرداەی خەڵکی کوردستان بکرێتە هێز بۆ یەکلاییکردنەوە دانوساندنەکان، بە قازانجی ناسیونالیزمی کورد، ئەگەر بۆ دەورەیەکیش بیت، ئەگەر و پێشبینیەکی پێشبینکراو و چاوەروانکراوە.

زۆرێک لە خەڵکی و نووسەران و رۆژنامەنووسان و هەڵسوراوانی سیاسی دەپرسن… ریفراندۆم هەر دەکرێت، دەبێ خەڵکی چی بکات بۆ بەرگرتن بە کایەکردن بە دەنگەکانیان؟ ئایا خەڵک هیچ رێگایەکی لەبەردەست نییە؟ ئەگەر رێگا چارەیەک هەبێت ئەو رێگاچارەیە چییە؟ بێگومان وەکو چۆن هەموو ئاریشەیەک وەڵام و رێگا چارەی هەیە، ئاواش رێگاچارە لەبەرامبەر بە کایەکردن بە ئاکامی ریفراندۆم و بێ ڕێزیکردن بە دەنگ و ئیرادەی هاوڵاتیان، رێگای خۆی و وەڵامی کارسازو دروستی خۆی هەیە. ئەو وەڵامەش ئامادەیییە بۆ رووبەرووبونەوەی لەگەڵ ناسیونالیزمی کورد و وەستانەوەیە بەرووی هەر هەوڵێکیدا کە بیەوێت دەنگی هاوڵاتیان بکاتە کارتی سات و سەودا، بۆ مەبەستی جیا لە سەربەخۆیی.

بۆ ئەمە پێویستە لە ئێستاوە، لیژنەو کۆمیتەی بەرگری لە دەنگ و ئیرادەی هاوڵاتیان، لە شارو شارۆچکەکان پێک بهێنرێت. دەبێ لە ئێستاوە خەم خۆرانی راستەقینەی سەربەخۆیی و تیکۆشەرانی رێگای جیابوونەوە لە عێراقی عروبی و ئیسلامی، دەست پێشخەری بکەن و لەکەسانی دڵسۆزو جی متمانە، لیژنەو کۆمیتە بو بەرگری لە ئیرادەی جەماوەری و بۆ سەربەخۆیی پێکبێنن. ئەم کۆمیتەو لیژنانە دەبێ لە هەڵسوراوان و رابەرانی بزوتنەوە کۆمەڵایەتیەکانی وەک و کرێکاران و لاوان و خوێندکاران و ژنان و کەسایەتیە سیاسی و رۆشبیری و پێشکەوتنخوازە سەربەخۆکان و  دادوەران و نوسەران و رۆژنامەنووسان… پێک بێت. وە هەموو شارو شارۆچکەو تەنانەت دیهاتێکیش دەبێ کۆمییتە یان لیژنەیەکی لێ پێک بێت، کە بەرۆشنی و بێ ئەملاو لا بەرگری لە دەنگ و ئیرادەی خەڵکی بکەن و خواستی سەربەخۆیی یەکسەری دوای ریفراندۆم بەدەستەوە بگرن و ریگەنەدەن ئەحزابی سیاسی ئاکامی ریفراندۆم پاشەکەوت بکەن بۆ ئەوکاتەی خۆیان دەیانەوێت. خەڵک ریفراندۆمی راستەوخۆ بۆ سەربەخۆیی دەوێت.  وە ئەم کۆمیتەو لیژنانە بە دەستدانە کاری چرو پرو هەمەلایەنەیان بۆ سەربەخۆیی دەبێت گوشار بخەنە سەر دەسەڵاتی سیاسی لە کوردستان، کە نوینەری هەڵبژێردروای کۆمیتەو لیژنەکان،  و کەسانی شارەزا و بە ئەزموونیان، بەشیک بن لە وەفدی مفاوەزات لەگەڵ بەغداد و وڵاتانی ناوچەکەو ناوەندە نیودەوڵەتی و رەسمیەکان، بۆ بەکردەوە دەرهێنانی سەربەخۆیی و هەنگاوە یاسایی و فەرمی و حقوقیەکانی. ئەمە ئەو رێگا چارەسەرەیە کە دەتوانێت هەم دەستی حزبەکان ببەستێت لە سات و سەودا پێکردن و هەم نوێنەری هاوڵاتیان بەشدار دەبن لەو پرسە گرنگ و چارەنووسازەدا. دیارە هەرکاتێکیش سات و سەودا کرا بەو پرسەوە، ئەم کۆمیتە و لیژنانە لەسەر کاری خۆیان و سازدان و ڕینوێنی جەماوەر بۆ خۆپیشاندان و مانگرتن بەردەوام دەبن و بە کردەوە دەبنە خاوەن و بەرگریکارێکی سەرسەخت بۆبەرگری لەدەنگی خەڵکی کوردستان بۆ سەربەخۆیی. پێویستە هەرچی زووە ئەم لیژنەو کۆمیتانە پێکبین و ئەجندای کار و نەخشە عەمەلی رۆشنی خۆیان، بۆ سەربەخۆیی  و هەنگاوە فەرمی و یاسایی و عەمەلیەکانیان، بە کۆمەڵگە رابگەیەنن و دەست بەکار بن. بیگومان دەستدانە کارێکی ئاوا گەورە پێویستی بە ئیرادە و جەرائەتی سیاسی هەیە، کۆمەڵگەی کوردستان بیشومارە لەو توانایە، دەبێ هەرچی زووە وەرێبخرێت.