لە گۆشەیەکی ترەوە… مزەفەر عەبدوڵا دەینووسێت..

لە گۆشەیەکی ترەوە
پرس و ڕای هەفتانە، گۆشەیەکی هەفتانەیە کە هاوڕی مزەفەر عەبدوڵا دەینووسێت، بۆپێشەوە هەر دوو هەفتە جارێک، باسێک یان چەند باسێکی بڵاودەکاتەوە… لەم گۆشەیەدا: هەلتۆقینی هاوپمانیەتی دیموکراتی و دادپەروەری، تیرۆریزمی ئیسلامی و نارەزایەتی خەڵک لە ئێران، کاتێ گەمژەیەک دەبێتە سەرۆکێکی زل…دەخوێننەوە
هەڵتۆقینی هاوپەیمانیەتیەکی تری بێ بەرهەم بۆ خەڵک
لە ئاکامی، شکستی هەمەلایەنەی دەسەڵاتی بزوتنەوەی کوردایەتی لە چارەکە سەدەی رابردوودا، وە بەهۆی رۆژبەرۆژ زیاتر قوڵبوونەوەی قەیرانی هەمەلایەنەی دەسەڵاتداریتی کوردایەتی- خیلەکیانەو ناوچەگەریانە، ململانێ و کێشمەکێشی ناوخۆی لە ناو خانەوادەی بۆژوازی کوردا بردۆتە ئاستێکی زیاترەوە، شەری ئەم دەستەوتاقم و باڵ و لاباڵانەی ناو خانەوادەی بۆرژوازی کورد، لەگەڵ یەکتر لەسەر پشکی دەسەڵات و دزین و هەڵوشینی سەروەت وسامان و قوت ونانی کۆمەڵانی خەڵکی بەشمەینەتی کوردستان، هۆکاری سەرەکی هەڵتوقینی دەستەوتاقمی نوێی یەک لەدوای یەکن، قەوارەکەی بەرهەم سالحیش دەرهاویشتەی ئەو دۆخەیە.
ئەگەر لەماوەی رابردودا بینەری هەڵتوقینی تاقمی سەرمایەدارێکی دزو گەندەلی وەک شاسوار عەبدولواحید بووین، لە ژینگەی گەندەڵستان و دزی و ژێر سایەی دەسەڵاتی کوردایەتیدا، کۆنگرەیان بەستو و جولانەوەی نەوەی نوێیان پیکهینا، ئەوە ئەم هەفتەیە هەواڵی بینەری بەستنی یەکەمین کۆنگرەی دامەزرێنەری یان بڵێین هەڵتوقینی هاوپەیمانیتی بەرهەم سالح بوین بەناوی دیموکراسی و دادپەروەری. ئەمەش بووە روداو و پرسێکی کەمێ گەرم لە ئاستی دەزگاکانی راگەیاندن و رای گشتی.
هەڵبەت قسەکردن و هەڵویستگرتن بەرامبەر هەڵتوقینی ئەم دەستەوتاقمانە کە ناوی بریقەداریان لەخۆیان ناوە هیچ پێویستی بە لێکدانەوەی چروپر نییە وەک هەندی لە چاودێران و شرۆڤەکارانی رۆشنبیری ناسیونالیست بۆی دەکەن، بەتایبەت کە میژووی کاراکتەرە سەرەکیەکانی ئەم دەستەو تاقمانە، لە چارەکە سەدەی رابردودا بەکردەوە لە محەک دراون. دەکری تەنها لە کورتە رایەکدا ناوەرۆکیان وەدەردەخرێ و هەڵویستی سیاسیان لەبارەوە بگیرێ.
بویە تا ئەو جیگایە دەگەرێتەوە بە هەڵتوقینی ئەم هاوپەیمانییە کە بەرهەم ساڵحەو، هەمیشەش یەکیک بووە لە سەرانی دیاری دەسەڵاتە قەومی و خیڵەکییەکەی کوردایەتی، بە رواڵەتیکی شەخسی مودێرنەوە، بربرە پشتی ئەم هاوپەیمانیەتییەو ئەوانەی لە دەوری کوبونەوەتەوە هەموویان مشیان لەوەخۆش کردوە چۆن لە داهاتوش پشکیان هەبێ لە دەسەڵات و دزی وگەندەڵی، بەڵام بێگومان ئەمانیش وەک هەمو تاقم ودەسەڵاتەکانی تر، نەک هەر لە کوردستان لەهەموو دونیا ناچارن بەناوی کۆمەڵانی خەڵکی کریکارو بێکار و هەژارو برسییەوە قسە بکەن و بریارو پەیمان بدەن، تا لەو رێگایەوە رەوایەتی بۆ هەڵتۆقینیان و بوونیان، فەراهەم بکەن.
خۆ ئەگەر هەر کەس گوێی لە قسەکانی بەرهەم سالح گرتبێ کە لە کۆنگرەدا کردی، بۆی دەرئەکەوی کەهەموو کروزانەوە بوو بۆ کۆمەلانی خەڵکی کوردستان هەروەک مامۆستاو مام و رابەری گەورەی – بە وتەی خوی- جەلال تالەبانی کە بۆ خەڵکی دەکرد، بەڵام لە کردەوەشدا یەکیک بوون لە گەورەترین سەران وبنەمالەی دزو گەندەڵی و سەرکوتگەر.
ئەوەی گومانی تیدا نییە لای زوربەی کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان، کە بەرهەم بۆیان دەکروزیتەوە، ئەم هاوپەیمانیەتییەش هیج بەرهەمێکی نابێ بۆ زۆرایەتی بەرهەمهینەرانی راستەقینەی خەڵکی کوردستان لە کریکاران و مامۆستایان و کارمەندان و لاوان و ژنانی یەکسانیخوازی کوردستان، نەک رووسور وەک بەرهەم دەبیژی کە وشەیەکی خێڵەکیانەیەو یەکیکە لە دەستەواژە دواکەوتوەکانی بزوتنەوە قەومی و خیڵەکیەکەیان.
کۆمەڵانی خەڵکی کوردستان ئەوە دەزانن بەرهەم و هاودیدەکانیشی بەشێکی بەرچاوی ئەم دەسەڵاتە قەیرانگرتوە گەندەڵ و دزەبوون. وە سەرنجدان تەنها لەو ئاماری دزییە کە هاودیدەکانی لەناو یەکیتیدا بڵاویان کردۆتەوە لەسەر بەرهەم سالح بەسە بۆ هەڵویستگرتن لەو هاوپەیمانیتی یە بێ بەرهەمەی بەرهەم.
وەک وتمان ئەوە بۆ کۆمەڵانی خەڵک کوردستانیش رون و ئاشکرایە کە بەرهەم لە زۆربەی کاتدا یەکیک بووە لە سەرانی یەکیتی و لە دەسەلاتەکەیان، بەڵام لە دوای نەخوش کەوتن و پەککەوتنی تاڵەبانی مام و مامۆستاو رابەری، و قوڵبونەوەی ململلانێی ناوخۆیی یەکێتی، ئەو پیگەیەی کەوتە لێژی. بە تایبەتی دوای مردنی تاڵەبانی ئیتر رۆڵە گیانبازە گەندەڵەکانی خودی تاڵەبانی لە هاوکیشەکە وەدەریان نا، ئەگەرچی تادەریش چوو بەناوی جیگری دووەمی بێ دەسەلاتی سکرتیری گشتی بوو.
ئێستاش هەر لەگەڵ هەڵتۆقینی ئەم هاوپەیمانییە یەکسەر بووە هاوپەیمانی کۆمەڵی درندەی ئیسلامی و بزوتنەوەی گۆران کە ئەمانەش سەرەرای دەورانیک لە پروپاگەندەی موعارزبوونی دەسەلات، ناوەرۆک و پەیام و کارنامەیان بۆ کۆمەلانی خەڵکی دەرکەوتووە.
هەڵبەت هەڵپەکردنی هاوپەیمانیتییەکەی بەرهەم بۆ ناو هاوپەیمانی کۆمەڵ و گۆران تەنها بە ئومیدی ئەوەیە کە هەرچۆن بێ کورسییەکی دەسکەوێ لە ئاستی هەڵبژاردنەکانی داهاتوی عیراقدا، کە لە مانگی ئایاری داهاتودا ئەنجامدەدری.
بۆیە کۆمەڵانی خەڵکی نارازی و بێبەش و ستەمدیدەی کوردستان کە بەرهەم بۆیان دەکروزێتەوە بروا ناکەم کەمترین خوشباوەریان هەبێت بەم هاوپەیمانیتییە بێ بەرهەمەی بەرهەم ساڵحیش، بەڵام دیارە بۆ خۆی و دەست و پێوەندەکانی بەرهەم ساڵح سودیکی هەر دەبێ لە بازنەی دەسەڵاتی گەندەڵ و دزو سەرکوتگەری قەومی و خیڵەکی لە کوردستاندا.
تیرۆریزمی ئیسلامی و نارەزایەتی خەڵک لە ئیران!

دیاردەی تیرۆریزمی رژیمی ئیسلامی ئیران بە دریژایی نزیکەی ٤ دەیەی دەسەڵاتەکەی هەمیشە کێشەو بابەتیک بووە، کە نەک هەربۆتە جێگای پرس و رای خەلکی، بەڵکو بۆتە بابەت و جێگای نارەزایەتی خەلکی لە ئیران و ناوچەکەو هەمو جیهان لەهەمو ئاستەکاندا. ئیستاش کە نارەزایەتی خەڵک تا ئاستی ڕاپەرین و خواستی خەڵک بۆ روخانی رژیم و کۆتاییهینان بەهەموو دیاردەکانی، بە تایبەتی دیاردەی تیرۆریزمەکەی، بابەتیکی گەرمتری پرس و رای خەلکییە. بۆیە وا پیویست دەکات ئیمەش لە بابەتی پرس و رای ئەم هەفتەیەمان و لەم گۆشەیە نیگایەوە رایەکی کورتی لەبارەوە بدەین.
سەرەتا وا پێویست دەکات ئاماژەیەکی کورت بە خودی فکرو نەریتی سیاسی تیرۆریزم بدەین و کەمی رونی کەینەوە کە لە بناغەوە تیرۆریزم یەکیك لە شیوەکاری چینی دەسەڵاتدارە بەرامبەر رکابەرو نەیارە فکری و سیاسییەکانی بۆ پاراستن و مانەوەی دەسەڵاتەکەیان. ئەم نەریتەش هەر لە دەسەڵاتی چینە باڵادەستەکانەوە بە دریژایی میژوو پەریوەتەوە بۆ نەیارانیان. بەتایبەتی ئەو رەوت و باڵانەی کە لەرووی فکری و سیاسییەوە هەر لەبازنەی چینی فەرمانرەوا، کە ئەمرۆ بۆرژوایە، خولاونەتەوە. یانی ئەمە بیرو نەریتی رەوتەکانی ناو هەمان خانەوادەن کە پێیان وایە بۆ پاراستن و مانەوە، یاخود بۆ دەسەڵات وەرگرتن دەکرێ بە تیرۆری کەسانیک و زالکردنی ترس و توقاندن و کوشت و بڕی هەمەلایەنە دەسەڵاتی دەستەو تاقمیک بروخێ هی تری نەیاریان بینە سەرجیگای دەسەلاتیان.
ئەوانەی ئەمە دەبیتە بیرو کارو پیشەیان نایانەوی و ناتوانن هۆشیارکردنەوەی ریکخستنی سیاسی و کۆمەلایەتی ئینسانیانە بابەتی سەرەکی مەیدانی کارو خەباتیان بێ لەرووی فکری و سیاسی و حزبییەوە.
لە دونیای ئەمرۆشدا، بە تایبەتی لە ٣-٤ دەیەی رابردوودا تیرۆریزم وەک فکر، سیاسەت، و نەریتیکی بەهیز بۆتە شێوازێکی مەیدانداری رژیمە دەسەڵاتدارەکان و رەوتە نەیارەکانیان. وە هەر لیرەشەوە دەستەواژەی تیرۆریزمی دەوڵەتی و غەیرە دەوڵەتی زەقتر هاتە ناو کایەی فەرهەنگی سیاسییەوە. هەر کە دەڵێی تیرۆریزمی دەوڵەتی و فەرمی جەماوەر ئاماژە دەکا بە رژیمی ئیسلامی تیرۆریستی ئیران، تەنانەت وشەی تیرۆریستی بۆتە تەواوکەری ناوی ئەو رژیمە. دیارە نابێ لەم وەسفە خودی دەستەی فەرمانرەوای ئەمریکاش وەدەرنیین بەتایبەتی بەهۆی هاوکاری و هاوپشتی هەمەلایەنەی سیاسی و دارایی و لۆجیستی یان بۆ رەوتە تیرۆریستییەکان، بەتایبەتی ئیسلامییەکان. بۆ بەڵگە هێنانەوەی زیاتری تیرۆریزمی دەوڵەتی و فەرمی ئەمریکا، کوشتنی دەیان کەسایەتی لەرابەرانی جولانەوە چەپگەراکانی ئەمریکای باشور، لەوانە گیڤارای شۆرشگیر، کە سەرەرای هەوڵە ریسواکاییەکانی سەرانی ئەمریکا، لەهەردوو حزب و دەزگاکانی پروپاگەندەی راگەیاندن و جاسوسییەکانیان لە دژی گیڤارو پیناسەکردنی بە تیرۆریست، بەڵام هەر بۆتە هێمای شۆرشگیری و ئازادیخوازی و ئینساندۆستی بۆ مرۆڤایەتی لەمسەر بۆ ئەوسەری دونیا. وەهەر کەس و رەوتیکی سیاسی خەباتکار گەردیلەیەک ئازادیخوازی تیا بێ گیڤاراو وینەکەی بۆتە هیمای خەبات و بەرخۆدانی ئازادیخوازانەو یەکسانیخوازانە. تەنانەت زۆر کەس و رەوت تەنانەت چەپیش نین و باش دەزانن گیڤارا کەسیکی چەپ و کومونسیتش بووە، بەڵام شەبقە و تی شێرتی بە وینەی ئەویان هەڵگرتوە. ئەمە ئیتر زیندوترین بەڵگەیە بۆ تیرۆریزمی دەوڵەتی و فەرمی دەستەی فەرمانرەوای ئەمریکا.
تا ئەو جیگایەی دەگەریتەوە بە رژیمی ئیسلامی ئیرانەوە، ئەوە لەوەتەی هاتوتە سەرکار لە کوتایی ساڵی هەفتاوە، لەرێگای سەرکوتی شۆرش و بەپشتیوانی نەخشەو پلانی ئەمریکاو غەرب و بەپێی کۆنفرانسی گوادلۆف و، لەئاکامی نەبوونی یەک بەدیلی بەهیزو رۆشنی سیاسی ریکخراو و کۆمەڵایەتی کۆمۆنیستی رابەری شۆرش، بەهاوکاری دەوڵەت و رژیمە کۆنەپەرستەکانی دونیا ئەم باڵەی بزوتنەوەی… ئیسلامی سیاسی شیعە لەرێگای سەرکوتی شۆرشەوە دەسەڵاتی رەشی مەزهەبی خۆیان داسەپاند. وە پاش جیگیربوونیان و دەستگیربوونیان لەهەمو جومگەکانی دەسەڵات، ئیتر وەحشیانەتر دەستیان دایە سەرکوت و لە سیدارەدانی بە کۆمەڵ و تیرۆری سیاسی لە بچوکترین تا گەورەترین، لە راسترین تا چەپترین، نەیارانیان. ئەمە بووە دیاردەی گەورەو بەرچاوی ناوخویی و ناوچەیی جیهانی ئەم رژیمە لە ٤ دەیەی رابردودا تا ئێستا.
ئەگەرچی راپەرینی خەڵکی ئازادیخوازی ئیران لەساڵی ١٩٧٩ بە روخانی شا کۆتایی هات. پاشان تیرۆریزمی ئیسلامی رژیم بووە دیاردەیەکی گەورە، بەڵام هاوتەریبی ئەو دیاردەیەش هەمیشە نارەزایەتی بە شێوازی جۆراوجۆر لە دژی سەرجەم ئەم دەسەڵاتەو بە تایبەتی دژی ئەم دیاردەیەی ئەم رژیمە، هەبووە چ لەناو خەڵکی ئیران چ لە ئاستی وڵاتانی ناوچەکەو جیهان. ئیستاش کە جاریکی تر دوای ٤٠ ساڵ لە دەسەلاتی هاری تیرۆرییستی ئەم رژیمە نارەزایەتییەکانی جەماوەر گەیشتوتە ئاستیکی باڵاو دەروازەی راپەرین و دروشمی روخانی رژیمی تیرۆریستی ئیسلامی، لە هەناوی خواستە رەواکانی بیبەشان و برسیەکاندا، نەک هەموو کوچەو کۆلانەکانی شارەکانی ئیرانی پر کردوە، بەڵکو دەنگدانەوەی جیهانیشی هەیە.
بویە نارەزایەتی خۆپیشاندانەکان بۆ نان و کار و ئازادی، تا ئاستی راپەرین لەدژی ئەم رژیمە تیرۆریستییەو خواستی ڕوخانی هاو تەریبە لەگەڵ دیاردەی فکری و سیاسی تیرۆریزمی ئیسلامی رژێم.
هەر لەم روانگەیەشەوە بە روخانی ئەم رژیمە لە ڕێگای راپەرینی ئازادیخوازانەی خەڵکەوە ئەوە بنەو بارگەی تیرۆریزمەکەشی نەک هەر لەئیران بەڵکو لەهەموو ناوچەکەو جیهان دەپیچریتەوەو یەکێک لەرەگە سەرەکیەکانی تیرۆریزم لەریشەوە دەردەکیشری،
چونکە ئەوە روونە کە ئەم رژیمە لەوەتەی هاتۆتە سەرکارو پایەکانی بەهیز کردوە بوتە مایەی سەرهەڵدان و هاوکاریکردنی دەیان و سەدان رژیم و رەوت و تاقمی ئیسلامی تیرۆریست لە ناوچەکەو جیهان. هەر لە ناوخۆی ئیران دەیان باندو میلیشایی تیرۆرریستی هەیە هەتا رژیم و تاقمە حزب للەیەکانی لوبنان حوسییەکان و دەعوەکان و جیهادییەکان لە کوردستانیش، قسەکانی علی پابیری رابەری کۆمەلی ئیسلامی تیرۆریست کە سەر بە باڵی سوننەگەراکانن لە دژی نارەزایەتی خەلک و بەرگری لە رژیم نمونەیەکی زیندوی دەستدریژی ئەو رژیمەیە بۆ سەر کوردستان و ولاتانی تر.
جا بە کۆتاییهاتنی دەسەڵاتی تیرۆریستی ئەم رژیمەو هاتنە سەرکاری رژیمیکی لانی کەمی ئازادو سکیولار ئەوە نەک هەر خەلکی ئیران، بەڵکو خەلکی ناوچەکەو جیهانیش رزگاریان دەبێ لە دیاردەیەکی دژی ئینسانی.
لەم گوشە نیگایەشەوە پێویستە پشتیوانی بەهێزی نارەزایەتی و راپەرینی جەماوەری ئازادیخوازی ئیران بکرێ، بۆ کۆتاییهێنان و برینەوەی دەستی تیرۆریزم لە کوردستان و عیراق و ناوچەکە.
کاتێ گەمژەیەک دەبێ بە سەرۆکێکی زل…!
هەتا ئێستاش کتیبی ئاگرو تورەیی کە لە نوسینی مایکل ۆلف، و یەکیک لە گەورە کارمەندەکان و سیاسەتمەدارانی دەستەی فەرمانرەوای ئەمریکایە دەنگ دەنگانەوەی گەورەی هەیە کە لە ٥ مانگەوە بلاوکراوەو بە پرفرۆشترین کتیب دادەنری لەم ماوەیەدا. ئەمە سەرەرای ئەوەی بۆتە جێگای پرس و رای دەزگاکانی راگەیاندن و چاودیران و شرۆڤەکاران، و تەنانەت گیروگرفت دروستکردن لەناو بەریوەبەرانی کۆشکی سپی و حزبی کۆماریخوازیش. هەڵبەت بە سەدان و هەزاران کەس کتیبەکەیان نەخویندوتەوە، بەڵام قسەو راشی لەبارەوە دەدەن لە گۆشەنیگای جوراوجورو جیاوازەوە. منیش یەکیکم لەوانەی بێ خویندنەوە دەمەوێ رایەکی کورتی لە گۆشەنیگای خۆمەوە لەبارەوە بدەم. هەڵبەت چاودیران و شرۆڤەکارانی سیاسی جۆراوجور وەک وتمان ئەوەندە قسەیان لەسەر ئەم کتیبە کردوە کە بە بێ خویندنەوەی هەر کەسێک دەتوانێ بایی ئەوەندە زانیاری دەسکەوێ کە رایەکی لەبارەوە بدات و پرسیارو وەلامی جوراوجوریش بکاو بداتەوە.
بە خویندنەوەی چەندین وتار و هەواڵ و راپۆرت لەمبارەوە بە زمانی جوراوجور. زۆر پرسیاری سەرسورهینەرم بەبیردا هات کە سەرسورهینەرترینیان ئەوەبوو باشە ئەم گەمژەیە، بە قسەی سەران وکارمەندانی ئیداری کۆشکی سپی، چۆن بۆتە سەرۆکیکی زلی زلترین ولاتی دونیا؟ چی وای کرد ئەم گەمژەیە ببیتە ئەم سەرۆکە زلە کە پێش ئەو بوو دوو خولی سەرۆکایەتی ئوبامای رەش پیست بوو کە لە ناوەندە سیاسییە بورژوازی یەکانی دونیا بە سیاسییەکی پراگماتیستی و عەقلانی و میانەرەو هەژمار دەکراو هاوکات باکگراوندیکی سیاسی و مافناسیشی هەبوو. هەر ئەوەی یەکەمین جار ئوباما وەک رەشپێستێک بوە سەرۆکی زلترین دەولەتی سەرمایەداری ئیمپریالیستی بۆ خۆی کاریگەری و دەنگدانەوەی بە جۆریکی تر لەوەی ترامپ هەبو. بە تایبەتی بۆ دوو خولە بێ ململانێ وا بەرچاو چ لەناو حزبی دیموکراتی چ لەگەڵ حزبی کۆماریخواز بە ریژەی دەنگهینانیکی زۆر سەرکەوتنی بەدەستهینا.
بەڵام ئیستا ئەم سەرۆکە گەمژە زلە کە لەجیاتی باکگراوندی سیاسەت بزنسمانیکی خوێنمژی دەیان هەزار کریکارو کارمەند بوو، هەرگیز وا چاوەروان نەدەکرا ببێ بەسەرۆک، کەچی بۆ بەم سەرۆکە زلەی زلهیزترین دەولەتی دونیا.
هەڵبەت ناوەرۆکی کتیبەکە زیاتر رەهەندی باری کەسێتی و هەم کێشەو گیروگرفت و ململانێکانی ناو حزبی کومارییەکان و هاوکات لەگەڵ حزبی دیموکراتی رکابەری هەیە وەدیار دەخات، بەڵام دەکری زیاتر ئەنجامگیری سیاسی لە چوارچیوەی سیستەمی یەک سیاسی لێ دەرکێشی. بیگومان لە کتیبەکەش ئاماژە بەوە دەکات کە روسیاو دامودەزگا جاسوسییەکانی رۆڵی کاریگەریان هەبوو لەسەرکەوتنی ترامپ. بەتایبەتی بەهۆی هەندێک لە سەرمایەدارو دیبلۆماتکارەکان و ئەندامانی خیزانەکەی ترامپ خوی، لەوانە کوڕو زاواکەی، کە کاری هاوبەشی بزنسیان لەگەڵ کاربەدەستانی روسیا لەوانە خودی پۆتینی سەرۆکی روسیا کردوە.
بەهەرحاڵ ڕای دروست لە ڕوانگەی بەرژوەندییەکانی جەماوەری ستەمدیدە لە ئاستی ئەمریکاو هەموو جیهان، بەهۆی ئەوەی ئەمریکا لە دوای شەری دوومی جیهانەوە، وەک یەکیک لە زلترین هێزی ئیمپریالیست وایە، ئەوەیە کە سەردەرهینان و هەڵبژاردنی کەسایەتی جۆروجۆرلە میانەرەوترین تا راسترین نەژاردپەستی وەک ترامپ ممکنە بە پێی بارودۆخی ئابوری و سیاسی سیستەمی سەرمایەداری ئەو وڵاتە. وە هەمیشە لە دەورانە قەیرانگرتوەکان راستی ناو راستەکان هاتونەتە پیشەوە.
سیستەمی بەریوەبەری سیاسی ئەمریکاش کە بالاترین شیوازی دیموکراسی بوۆژوا ئیمپریالی یە لە ٢-٣ سەدەی رابردوە، بە تایبەتی لەدوای شۆرشی گەورەی ئەمریکا، کەسایەتی جۆراجۆری بەخۆیەوە دیوە، بەڵام لە دوای جەنگی جیهانی دوومەوە تا ئیستا زۆربەی کات راستەکان سەریان دەرهیناوە. هیج کات کەسایەتییە بەناو چەپرەکانی ناو ئەو هەردوو حزبی بورژوازی دیموکرات و کۆماری ئەگەر بۆ لیدەری حزبەکانیان هەلنەبژیردراون. زیندوترین نمونە ساندیرزی چەپی ناو حزبی دیموکرات بوو، بەڵام نەک هەر هەڵنەبژیردرا بۆ لیدەری، بەڵکو لەبەرامبەر هیلاری راسترەو کورتی هینا.
هەرچۆنیک بێ ئێستا ترامپی گەمژە بە وتەی سەرانی کۆشکی سپی بۆتە سەرۆکیکی زلی یەکیک لە زلترین دەوڵەتە سەرمایەدارییەکان لەم دەورانە قەیراناوییە ئابوری و سیاسییەی سەرمایەداری جیهان. بەمەش مرۆڤایەتیان زیاتر نزیک کردۆتەوە لە مەترسی جەنگ و شەرو کوشتارو هەروەها زیاتری بیکاری و هەژاری و برسیتی و ئاوارەیی و بێ خزمەتگوزاری و دەیان دیاردەی تری کارەساتباری تر.
ئەمە ئیتر سیستەمی دیموکراسی بۆرژوازی هەڵبژاردنە لە دونیای سەرمایەداریدا نابێ چاوەروانی گەورەمان هەبێ تا لە سایەی هەڵبژاردنەکانیان کە چەند ئازادیش بێ تا ئومیدو ئاوات و خواستەکانمان بەدی بێ لە ئازادی و یەکسانی لانی کەم نەک تەواو.
لەم سیستەم و هەڵبژاردنەکانیدا بازنەی کایەکردن بۆ ترامپەکان و تریزاکان و نەتەنیاهوکان و ..هتد فراوانترە وەک لە ساندریزەکان و هاوبیرەکانیان.
لە دەیان سالەکانی رابردوش نمونەی ترامپ ئاساکان زۆر بوون وەک هیتلەرەکان و موسولینییەکان و چەرچلەکان تا ریگانەکان و بوشەکان و دەیانی تر لە وڵاتانی تر لەم هەلبژاردنانەی سیستەمی سەرمایەدارییەوە سەریان دەرهیناوە.