تاهیر حاجی حەسەن: ئەو کۆ بڕیارەی دادگای باڵای عێراق دەریکردون، ڕاستەوخۆ پەل بەستکردنی حکومەتی هەرێم ودەسەڵاتی حزبەکان و بەتایبەتیش پارتی دەگەیەنێت … دیمانەی بۆپێشەوە لەگەڵ نووسەری کۆمۆنیست و یەکسانیخواز تاهیر حاجی حەسەن سەبارەت بە ئاڵوگۆرکانی ئێستای دنیاو ناوچەکەو کاریگەری گوشارەکانی دەسەڵاتی بەغدا بۆ سەر هەرێم و لێکەوتەکانی لەسەر دۆخی کوردستان و ئاییندە سیاسیەکەی…  

        بۆپێشەوە: شکستی ئەمریکا لە پیکهێنانی دنیای یەک قوتبی و پیکهاتنی دنیای چەند قوتبی، چ کاریگەرییەکی لەسەر رۆژهەڵاتی ناوەراست و ناوچەکە هەیە؟

تاهیر حاجی حەسەن؛ دەوڵەتی ئەمریکا وەک زلهێزێک لەنێو دنیای دوای جەنگی یەکەمی جیهاندا، زیاتر دەرکەوت و لەتوانایدا بوو  خۆی بسەپێنێت بەسەر پێگەو ئاستی گەشەیەک لەڕوی سەربازی و ئابوری بەهێزو خاوەن ستراتیژی یەکلاکەرەوە بەسەر دەوڵەتانی وەک ئەوروپا و بشبێتە خاوەن ڕێگا چارەسەر بۆ پتەوکردنی ئەو هەنگاوانەی دنیای سەرمایەی تا ئەوکات نابووی.  مێژووی سیستەمی چینە چەوسێنەرە دەسەڵاتدارەکان، هەمیشە لەنێو قۆناغە جۆراوجۆرەکانی نێو شێوازی بەرهەمهێنان و پەیوەندیەکانی بەرهەمهێنان و ئاستی پێویستی گەشەی ئامرازەکانی بەرهەمهێناندا، لەناو هەڵبەزو دابەزدا بوەو، هەر لەو ڕێگەیەشەوەیە، کاتێک دەوڵەتێکی خاوەن ئیمپراتۆری چەند سەدەیی لە ساتێکی مێژووییدا، دەبێتە بەشێک لەمێژووی ڕابردو.  چونکە ئیتر ئەو دەوڵەت و جۆرە سیستەمە وەک ڕێگرێک و کۆسپێک دەبێت لەبەردەم گەشەو پێویستی شێوازێکی نوێ لەبەرهەم هێناندا. ئەمریکا، وەک زلهێزێک لەبەرانبەر سەردەمی بلۆکی شورەوی و لەسەردەمی جەنگی دوەمی جیهاندا، دەورو نەخشێک لەوێدا هەیبو، لەسەردەمی  پەلاماری دوو شاری یابان بەچەکی ئەتۆمی کە هێشتا نەیەکێتی سۆڤیەت و نەدەوڵەتانی ئەوروپاو جیهان هیچیان بەدەستیان نەهێنابو،و، لەوێوە، ئەو ئامانجەی دەوڵەتی ئەمریکا وەک زلهێزێکی بێ ڕکابەر خۆی سەپاند، بێگومان لەدوای ڕوخانی سەردەمی ئەوەی ناوی بلۆکی سۆسیالیستی لێنرابو، وە لە ناواخنیشدا، پێکهاتەیەک بون لەدەوڵەتی سەرمایەداری دەوڵەتی، نەک کۆمەڵگەی سۆسیالێستی، بۆخۆی ئەو دەرفەتەی ڕەخساند تا شێوازی بەرهەمهێنانی لیبراڵیزم و نیولیبراڵیزمی بازاڕی ئازاد، وەک سیستەمی بێ ڕکابەر بێت لەمەیدانەکەدا.ئەم  بەناو گەشەیەش پەیوەندی بەبێ توانای سیستەمی سەرمایەداری دەوڵەتیەوە هەیە کە نەیتوانی بەهەمان ئاست گەشە بەخۆیەوە ببینێت، کە دەوڵەتانی وەک بلۆکی شورەوی و دەوڵەتی چین ڕابەرایەتیەکەیان لەدەستدا بوو. . لەدوای ساڵانی نەوەتەکانی سەدەی بیستەوە، دەوڵەتی ئەمریکا وەک زلهێزێکی بێ ڕکابەر لەجیهاندا، جڵەوی کۆی هەژمونداری بەدەستەوە گرتوەو تا ئەو قۆناغەی لەنێو پێکهاتەی دەوڵەتانی سەرمایەداری دەوڵەتیدا، ئاڵوگۆڕێک بەدیهات لە شێوازی بەرهەمهێنان و گرتنەبەری ڕێگای بازاڕی تایبەتی نیولیبراڵیزم، لەو قۆناغانەیشەوە، گەشەی بەرهەمهێنان لەنێو دەوڵەتانی بلۆکی بەناو سۆسیالیستیدا، وەک ڕکابەرێکی نوێ لەمەیداندا سەریان دەرهێنا، ئەم گەشە خێراییە بۆخۆی سەلماندنی ئەو ڕاستە ڕێگەیە نووێیە بوو، کە وتی، چیتر دەوڵەتی ئەمریکا وەک زلهێزێکی بێ ڕکابەر نییەو  ناتوانێت بۆ هەمیشە لەمەیدانەکەدا باڵا دەست بێت. لە سەردەمی سەدەی بیستویەکیشەوە، ئاستی گەشەی زانست و تەکنەلۆژیای زیرەک و کۆی تەقینەوەیەک لەکۆی بوارو جومگە هەستیارەکانی نێو بەرهەمهێناندا بەئەندازەیەک چوەتە پێشەوە، لەکۆی مێژووی مرۆڤایەتیدا وێنەی نەبوە، بەڵام ئەم چونە پێشەوەیە، نەک لەبەرژەوەندی هێزی کارو چینە کۆمەڵایەتییە زۆرینەکە بوبێت، بەڵکو بەپێچەوانەوە، کۆی چینەکۆمەڵایەتیە زۆرینەکەی بەئەندازەیەک قەتیس و بچوک کردۆتەوە بۆ خزمەتی بەرژەوەندی دەوڵەتانی زلهێزو کۆمپانیا فرە جۆراوجۆرەکانیان، یانی لەم ئاڵوگۆڕەدا، پێکهاتەی نێو یاساکانی سەرمایەداری گەر لەڕوکەشیشدا ئاڵوگۆڕی بەسەردا هاتبێت، بەڵام لەناوەڕۆکدا ئاستی پڕ لەترسناکی ئەم سیستەمە نیشان دەدات بۆ سەر ژیان و گوزەرانی ئەو لەسەتا نەوەدو نۆیەی کە ناوی چینە کۆمەڵایەتیە زۆرینەکەیە. قۆناغێکیشە بەشێکی زۆری دەوڵەتان چ زلهێز بن یان ئەوانەی لەدوای جەنگی دوەمی جیهانەوە لەسەر پێی خۆیان وەستاون، بوون بەخاوەن چەکی ناوەکی کۆکوژو وێرانکار، لەهەمان کاتیشدا، دەرکەوتنی دنیای فرە جەمسەری، بەبڕوای خۆم، زیاتر بۆ پاراستنی سیستەمی سەرمایەداری لەهەر تەقینەوەیەکی گەورە کە زۆرینەکە بەرەو ئاراستەی شۆڕشی کۆمەڵایەتی هەنگاو بنێت..  چونکە گەر دەوڵەتی ئەمریکا وەک زلهێزێکی بێ ڕکابەر بمایەتەوەو ئاستی گەشەی مرۆڤایەتی لەنێو زیاد بون و پێویستیەکانیدا، ئەوا، نەک ئەو زلهێزە بەتەنیا لەتوانیدا دەبو، جڵەوی ئەو تەقینەوانە ڕابگرێت، بەپێچەوانەوە، دەبوە هۆکارێک بۆ تەقینەوەی زۆرو گەر لەوێیشدا ئاسۆی سۆسیالیستی ون بایە، ئەوا، سەرهەڵدانی دەیان ڕەوتی کۆنەپەرستی و گێژاو لەمەیدانەکەدا بونیان پەیدا دەکرد. ، لەگەڵ ئەوەیشدا، دەرکەوتنی دنیای فرەجەمسەری، دیسانەوە ڕێگاچارەیەک نادات بەدەستەوە بۆ ڕزگارکردنی دنیای سەرمایەداری لەو قەیران و جەنگ و بێ ئاسۆییەی تێیدایە، نەبازاڕی ئازادو نەشێوازی بەرهەمهێنانی سەرمایەداری دەوڵەتی، هیچیان لەتوانایاندا نییە  بۆ هەمیشەو هەتایی بتوانن ئەم سیستەمە وەک دوا سیستەم بەسەر کۆمەڵگەی مرۆڤایەتیدا بسەپێنن.. قۆناغێک شۆڕشی بۆرژوازی فەرەنسای  کۆتای سەدەی هەژدە لە ئەوروپادا، ئیتر وەک پێویستیەک و ئاڵوگۆڕێکی ڕیشەییانە لەو شێوازە باوەی بەرهەمهێناندا هەبو، خۆی سەپاندو سەدەیەک زیاتریشی ویست تا بەئەندازەیەک کۆتای بەشێوازی بەرهەمهێنانی دەرەبەگایەتی و هەژمونداری کڵێساو پێگەی پادشاو ئەریسۆکراتەکان بهێنێت و لەنێو جەنگ و ململانێ و کێبەرکێ و ڕکابەریدا، شێوازی بەرهەمهێنانی بۆرژوازی جێ پێی خۆی قایم کردو لەوێیش بەدواوە، کۆی ئیمپراتۆریەتە چەند سەدەییەکان لەنێو سەرەتای سەدەی بیستەمدا بەکۆتا گەیشتن.  بۆ دنیای تاک جەمسەری ئەمریکاو لانی کەم لەم دو دەیەی ڕابردودا، یانی لەدوای یازدەی سێپتەمبەری دوهەزارو یەکەوە،، دەوڵەتی ئەمریکا، بەردەوام بوە لەجەنگ و دروستکردنی دوژمنی وەهمیدا، تا ئەوەی بتوانێت وەک پۆلیسی نێودەوڵەتی خۆی بسەپێنێت و دامەزراوە جۆراوجۆرە نێودەوڵەتیەکان بخاتە خزمەتی هەژمونەکەیەوە، لەگەڵ ئەوەیشدا، نەیتوانی ببێتە وەڵامدەرەوە مێژوویەکەی سەردەمەکەو بەبێ ویستی ئەو،دەوڵەتانی وەک چین و ڕوسیاو هیندو بەرازیل و دەیانی دیکەش لەمەیدانی گەشەو کێبەرکێی بازاڕی سەرمایەداریدا هەنگاوی چاوەڕوان نەکراویان ناوە، جا لەبواری جبەخانەی سەربازیدا بوبێت یان لەبواری تەقینەوە جۆراوجۆرەکانی تەکنەلۆژیاو کەرەسە پێویستیەکانی نێو بازاڕی سەردەمدا بوبێت. لێرەوە دەتوانین بڵێین،بەلاداکەوتنی زلهێزێکی وەک ئەمریکا،هەروا کارێکی ئاسان نیەو ئەوێک تائێستایش خاوەن زەبەلاحترین جبەخانەی سەربازی و دنیای چەک فرۆشیە،لەتونایدایە وەک یەکێک لەزلهێزەکان لەمەیدانەکەدا مانەوەی خۆی بپارێزێت چ لەو دنیا نوێیەی کەتێیدا دەست دەبرێت بۆ دابەشکردنەوەیەکیترو جهانی کۆلۆنیاڵی بەشێوازێکی نوێ بهێنرێتەوە مەیدان کە لەتوانایدا بێت دابەشکاریەکە بەشێوازێک بێت، تا لەوەی نەپەڕنەوە بۆ بەرپاکردنی جەنگی سێیەم،جیهانی سەرمایە لەنێو هێز هاوسەنگیەکدا بهێڵنەوە هاوشێوەی سەدەی بیست، گەرچی سەدەی بیست خوێناویترین سەدەیش بوە لەجیهاندا..

ئەم پرسیارەی بۆ پێشەوە،لەڕاستیدا وەڵامێکی قوڵتری دەوێت لەوەی من وەڵامم داوەتەوە، چونکە لێکەوتەو ئاراستەکانی جیهانی نێو فرەجەمسەری هێشتا خۆی بەتەواوی نەسەپاندوەو نەبوەتە ئەو ئەکتیڤەی ئاراستەکان بەقازانج و بەرژەوەندی زلهێزە نوێیەکان بێت، گەرچی مەودایەکیشەوە هاتۆتە پێشەوەو هیچ هێزێک ناتوانێت لەبەردەمیدا بوەستیێت، جیهانی سەدەی بیستویەک، جیهانی چڕبونەوەی بەناو یەکچوی دنیای نێودەوڵەتی سەرمایەداریەو جیابونەوەو کەرت کەرت بونی تێیدا جێگەی نابێتەوە، یانی هەنگاوەکان بۆ دواوە ناگەڕێتەوە، تەنها قۆناغێک لەپێش دادێت، پێدەچێت قۆناغێک بێت بۆ بەرپاکردنی شۆڕشی کۆمەڵایەتی،گەر پێش ئەو قۆناغە جەنگی سێیەمی جیهان و بەکارهێنانی چەکی ناوەکی نەبێتە کۆتایهێنانی ژیان لەسەر ئەم ئەستێرەیە..

بۆپێشەوە: لەدوای کۆتایی هاتنی جەنگی سەربازی دژی داعش و ١٦ ئۆکتۆبەرەوە، باڵانسی هیز لە عێراقدا بە سودی بۆرژازی عێراقی و بەزیانی بۆرژوازی کورد گۆراوە و تا هاتووە دەسەڵاتی سیاسی هەرێمی سنوردار کردۆتەوە، چۆن دەروانە ئەم ئاڵوگۆرە؟

تاهیر حاجی حەسەن؛ پرۆسەی ڕزگار کردنی عێراق لە 2003 دا و کەوتنی ڕژێمی  دیکتاتۆری  و لەسەردەمی حاکمیەتی برێمەردا، ئەو داڕشتنە نوێیەی  لەسەر بنچینەی تائیفی و مەزهەبی و قەومی لەعێراقدا، سەپێنرا، عێراق وەک دەوڵەتێکی سەربەخۆی تەواو بونی نەمابوەوە،، چونکە کۆی ئەحزابەکان دابەش بوی نێو ئەو بازنەیە بوون.  ئەحزابی نیو فیودال بۆرژوازی کوردیش لەم نێوەدا، وەک ئەحزابی تائیفی و میلیشیای عێراق،هاوشانی یەک، برەویان بەو وێران کاریانەدا تا ئەم ساتەیشی لەگەڵدا بێت کە بەسەر کۆی دانیشتوانە زۆرینەکەدا هێنراوە.  حوکمی عێراق،یانی هەژمونی سیاسەتی دەوڵەتی ئاخوندەکانی ئێران و هەژمونی سیاسەتی دەوڵەتی ئەمریکاو،دەوڵەتی تورکیا،دەگەیەنێت. ئەحزابی دەسەڵاتداری کوردیش،لەو نێوەدا، بەناڕاستەوخۆ، هەر لایەو تەرەف داری لای دەوڵەتێک و دامودەزگا هەواڵگری و کۆمپانیا نەوت دزەکانن، بێگومان لەدوای کۆتایهێنان بەداعش،، کە خودی بەرهەمهێنەرانی داعشیش هەر ئەو دەوڵەتانەن کە لەعێراقدا هەژمونیان هەیە، ئەو شوێنانەی کە لەڕێی جەبهەی پێشمەرگەوە ڕزگار کران، یانی ناوچە بەناو جێ ناکۆکەکان، وەک کارێکی قۆنتەراتی وابو، یانی پێشتر جۆرە ڕێکەوتنێکی نهێنی لەو نێوەدا هەبوە، کە دواتر ئاراستەکان بەکوێ بگات. 16  ئۆکتۆبەر،، سیناریۆیەک بوو، لەنێوان هەژموندارێتی دەوڵەتی ئێران یان هەژموندارێتی دەوڵەتی تورکیا، بەسەر ئەو ناوچە جێناکۆکانەدا،کە دەبێت کامیان براوە بن،، بێگومان حکومەتی  عێراق ،،  بەنیوە زیاتریش یانی هەژمونی دەوڵەتی ئاخوندەکانی ئێران دەگەیەنێت.. لەم مەسەلەیەدا، تا ئێستایشی لەگەڵدا بێت، مێژووی بزوتنەوەی سیاسی بەرەی کوردایەتی، مێژوویەکی ڕەش و مێژوویەکە تەنها ئەو حزبانە لەپێناو ئامانج و بەرژەوەندیەکانی دەوڵەتانی ناوچەکەدا لەهەڵسوڕاندان و لەهەمان کاتیشدا، سوکترین و ئاسانترینن بەدەستی دەوڵەتانی ناوچەکەو زلهێزانیشەوە، کە هەرکات پێویستیان پێیان بێت، وەک کارتێکی فشار بۆسەر ناوەند بەکاریان دەهێنن، ئیتر لێرەوە ڕونە کە هیچ ئومێدێک بۆ کۆمەڵگەی کوردی کە لەلایەن ئەو حزبانەی نێو بازنەی بەرەی کوردایەتی ئیسلامیەوە بەدی بهێنرێن، وەک خەیاڵێک وا دەبێت .

بۆپێشەوە: گوشارە بەرەوامەکانی بەغدا بۆسەر هەرێم، بەرهەمی پابەندبوونی دەسەڵاتی ناوەندە بە فیدرالیزم و دەستورەوە، لە هاوسەنگی تازەی نێوان بەغداو هەرێمدا، یان وەکو هەندێک دەڵێن پاشگەزبوونەوەی بەغدایە لە فیدرالیزم و دەستور؟

تاهیر حاجی حەسەن؛ نووسینەوەی دەستور لەساڵی 2005 وە،بۆخۆی پەیوەستە بەسەپاندنی هەژمونی کام هێزو کام لایەن زۆرترین مافی هەیە، بێگومان، شیعە وەک زۆرینە، خاوەن ئەو دەستورەن، عێراق لەسەر دابەشکاریە تائیفی و مەزهەبی و قەومیەکە، خۆی ڕێکخراو کردوە، نەک لەسەر ئەو مافەی کە کۆمەڵگەی عێراقی وەک کۆمەڵگەیەکی دەرە تائیفی وقەومی و مەزهەبی بێت، لێرەوەیە، کێشەکان بەردەوامی پێ دەدرێت و لەهەمان کاتیشدا، دەرفەتێکی باشیشە بۆ دزی زیاترو تاڵانی و داماو کردنی زیاتری زۆرینەکەیش،  لەگەڵ ئەوانەیشدا، عێراق و بەغدا وەک ناوەند، لەلایەن دەوڵەتانی نێو کایەی هەژمونداری جیهان، حسابی بۆ دەکرێت، وە. پێشتریش ئاماژەم پێدا، حکومەتی کوردی لەهەرێم، بەناو حکومەتی کوردییە، گەرنا نوێنەرێکی ناڕاستەوخۆی دەوڵەتی ئێران و دەوڵەتی تورکیان و لەهەمان کاتیشدا، تاڵانچیەکی گەورەی سەر ژیان و کەرامەتی زۆرینە کورد زمانەکەن، ئیتر چاوەڕێی دۆڕانیان زیاتر لێ دەکرێت، وەک ئەوەی چاوەڕێی کاری گەورەیان لێ بکرێت. فیدراڵیزم لەعێراقی دابەش کار لەنێوان هەژمونی مەزهەبداری و تائیفی و قەومیدا، هیچکات ناتوانێت خۆی لەسەر پێی ئەو واقعیەتە بگرێت گەر ئازادی و مافی ڕەوا هەبێت، هەر ڕاستەوخۆ، هەر سێ لا لەیەک جیا دەبنەوە، عێراق، وڵاتێکە کراوە بەجەهەنەم بۆ زۆرینەکەی و لەولایشەوە کراوە، بەو بەهەشتەی چینەبۆرژواو تاڵانچیە قەومی و دینی و مەزهەبی و عەشیرەییەکان تێیدا تەراتێن دەکەن، ئەمەیە عێراقی سەردەمی نووسینەوەی دەستورو یاساو ڕێساکانیان.

بۆپێشەوە: ئایا هەنگاوەکانی بەغدا لەدژی هەرێم و سیاسەتی خۆگرێدانەوەی پارتی و یەکێتی بە بەغدا، بەمانای تیکەڵ بوونەوەی بەکردەوەی کوردستانە بەعێراقەوە؟

تاهیر حاجی حەسەن؛ئەحزابی هەژموندار لەهەرێمدا، هەر لە بونیانەوە، سیاسەتی ڕزگارکردنی هەرێمیان نەبوە لە عێراق و دروستکردنی هەرێمێکی سەربەخۆو خاوەن بڕیار، هێندەی ئەوەی وەک یاریزانێکی بەکرێگیراو بون لەو یاریەی بۆیان دیاری کراوە، لەم سێ دەیەی دەسەڵاتداری ئەو دو حزبە سەرەکیەو ململانێکانیان و ڕکابەرایەتیەکانیان، بەئاشکرا ڕون و دیار بوە، کە هەڵسوڕێنەری سیاسەتی دو دەوڵەتی ئێران و تورکیان لەهەرێمدا، بێگومان ئەو دو دەوڵەتەیش هێندەی بەهای ناوەند لایان گرنگە، بەهای نەک هەرێم، بەڵکو دو حزبە هەژموندارەکە لایان گرنگ نییە.  تەنها وەک بەکرێ گیراوێک ئیشیان پێ دەکەن، خۆ ئەم یاریەش پێچەوانە بوەتەوە، ئەو دو حزبە هەژموندارە، لەپێناو خۆ دەوڵەمەند کردن و بەتاڵان بردنی سامانی کوردستان و پشکدانی گەورەیش بەو دو دەوڵەتە واهاتوەتەوە، کە ئەوە ئەمانن، بەشێکی زۆری نەوت و سامان و هاوردە کردنیش دەخەنە نێو بەرژەوەندی ئەو دو دەوڵەتەوە تا بیان پارێزن لەهەر تەقینەوەیەکی جەماوەری ناوخۆیش. ئیتر لە دواجاریشدا، کە ئەم دو حزبە هەژموندارە خاوەن ئەو ستراتیژە نین بۆ ڕزگارکردنی سەربەخۆ بونی هەرێم، بێگومان کارتەکانیان لاواز دەبێت و بەناچاری مل بەسیاسەتەکانی بەغدا دەدەن، گەرچی ملەجڕیش بکەن، بەڵام خاوەن ئەو توانایە نین بۆ ئەوەی بتوانن وەک بەربەستێک دەرکەون لەبەرانبەر سیاسەت و پێگەی دەوڵەتی ناوەندا. . عێراق وەک ئەوەی لەدوای ڕوخانی ئیمپراتۆریەتی عوسمانیەوە، جێگەو پێگەی بۆ دیاری کرا، لەلایەن دەوڵەتی ئیمپاتۆری ئینگلیزو فەرەنساوە، یانی هاوشێوەی دروستکردنی دەوڵەتان لەناوچەکە، ئیتر هەر لەسەر ئەو ڕیتمە کاری لەسەر دەکرێت، بۆیە تائێستایش ئەو قەوارانە وەک خۆیان هێڵراونەتەوەو بەپێی بەرژەوەندی و ڕکابەری نێوان دەوڵەتانی زلهێزی سەرمایەدار، مامەڵەیان لەگەڵدا دەکرێن. ئایندەی پێکەوەی بونی یان جیابونەوە، لەعێراق و وڵاتانی ناوچەکەیش هێشتا هیچ دیار نییە  وەک ئاماژەم پێدا، پەیوەستە بەو جەنگە ئابوری و سیاسی و هێز ناهاوسەنگی یان هێز هاوسەنگیەک کە لە ئایندەدا لەلایەن زلهێزانی جیهان، یان جەمسەرە نوێیەکانەوە، پێدەچێت ڕەنگ ڕێژیەکی تر بکرێنەوە، ئەوەیش دیار نییە ،چۆن و بەچ ئاراستەیەک دەبێت.

بۆپێشەوە: لێکەوتە سیاسیەکانی دەسەڵاتی ناوەندی لەسەر خەڵکی کوردستان و پرسی چارەسەرنەبووی نەتەوایەتی چۆن دەبینن؟

تاهیر حاجی حەسەن؛ لەو پرسیارەی سەرەوەدا، تا ئەندازەیەک وەڵامی ئەم پرسیارەشم داوەتەوە، ئەم پرسە لەلایەک پەیوەستە بەو لێکەوتە جۆراوجۆرانەی دەوڵەتانی زلهێزی وەک ئەمریکاو ڕوسیاو چین هەیانە لەناوچەکەدا، چونکە ئەو سێ زلهێزە، پەیوەندیان لەگەڵ دەوڵەتانی ناوچەکەیش هەیەو هەر لایەش دەیەوێت زۆرترین بخاتە ژێر هەژمونی خۆیەوە، بەڵام لەم سەردەمەدا، کایەکان تا ئەندازەیەک جیاوازن، بەوەی دەوڵەتانی ناوچەکەیش تا ئەندازەیەک وەک زلهێزێک و جۆرە ئیمپریالیزمێکن بۆ سەر ئەو دەوڵەتانەی لەخۆیان لاوازترن، نمونە، عێراق و سوریاو لیبیاو یەمەن و ئەفغانستان، جێگاکانیتریش لەنێو ئاسیای ناوەڕاستدا ، هەر چارەسەرێکیش لەلایەن دەوڵەتانی هەژموندارەوە بێت، بێگومان لەدژی خواست و بەرژەوەندی چینەچەوساوە زۆرینەکە دەبێت و برەودانێک دەبێت بۆ زیاتر ڕەگ  داکوتانی بیری شۆفێنیزمی قەومی و مەزهەبی و دینی و تائیفی،  ڕێگاچارە واقعیەکە، بۆ ڕزگارکردنی بەمانا نەتەوەو ئاین و مەزهەبیەکانیش، پەیوەستە بەبەرپاکردنی شۆڕشی کۆمەڵایەتی و کۆتایهێنان بەکۆی ئەو مێژووانەی کۆمەڵگەی دابەشکردۆتە سەر چین و توێژو ئاین و مەزهەب و نەتەوەو خێڵ و عەشیرەتەوە، ئەمە تەنها ڕێگا چارەی زانستی و واقعیە، بۆ کۆی کۆمەڵگەی کوردی و عێراقی و ناوچەکەیش بەگشتی،  بەڵام مەخابن،لەم نێوەداو لەم سەردەمی پڕ لەگێژاوی نێو قەیرانە چون بەیەکەکانی نێو دنیای سەرمایەداریدا، لەنێو ئاگای چینەکۆمەڵایەتیە زۆرینەکەدا، هێندەی گێژ بون و هێندەی نائاگایی سیاسی چینایەتی تێدا چێنراوە، بەو ئەندازەیە، ئاستی بردنە پێشەوەی ڕێکخراوبون و ئاگای سیاسی چینایەتی تێدا بوونی نییە.  ڕزگاری نەتەوە، پەیوەستە بەکۆتایهێنان بەچەوساندنەوەی چینایەتیەوە، ئەوکاتیش شتێک نامێنێت بەناوی ئاین و نەتەوەو مەزهەب، بەڵکو ئەوەی سەروەر دەبێت، پێگەو کەرامەتی مرۆڤ دەبێت..

بۆپێشەوە: لەم دوایانەدا دادگای باڵای فیدرالی چەندین بڕیاری دەرکرد لەوانە… بریاری لابردنی کورسی کۆتاکان، بریاری سپاردنی هەڵبژاردنەکانی هەرێم بە کۆمیسۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق، بریاری بە یەک بازنەیی کردنی هەڵبژاردنەکانی کوردستان، بریاری دابەشکردنی موچە لەلایەن بانقە ناوەندیەکانی عێراقەوە… چۆن دەڕوانە ئەو بریارانە؟ ئەم بڕیارانە چ کارگەرییەکی لەسەر دەسەڵاتی هەرێم و چینی کریکار و خەڵکی کوردستان دەبێت؟

تاهیر حاجی حەسەن؛ ئەو کۆ بڕیارەی دادگای باڵای عێراق دەریکردون، ڕاستەوخۆ پەل بەستکردنی حکومەتی هەرێم ودەسەڵاتی حزبەکان و بەتایبەتیش پارتی دەگەیەنێت، یانی لێسەندنەوەی کۆی هەژمونیان بەسەر ئابوری نەوت و خاڵە سنوریەکان، لەوێیشەوە، ڕادەست کردنی ئەو نەوتەی لەهەرێمدا دەفرۆشرێت لەڕێگەی تورکیاو ئێرانەوە، بۆ ژێر دەستی حکومەتی عێراقی، بێگومان، لەم نێوەدا، سەپاندنی هەژمونی ئێران لەعێراقدا، تا ئەندازەیەک توانیویەتی گرەوەکە لەتورکیا بباتەوە.  هەڵوەشاندنەوەی کورسی کەمە نەتەوەکان، یانی لێ سەندنەوەی ئەو هێزەی پارتی لەڕوی یاساییەوە شانازی پێوە دەکردو لەبەرانبەر یەکێتیدا زۆرینە دەبو لە پەرلەمان و حکومەتدا، لێرەشەوە، تەڵەکەیان تەقاندەوەو پێی پارتی تێ چەقیوە، بەڵام دیارنییە، دواجار پارتی چۆن خۆی ڕزگار دەکات لەو تەڵەی پێیدا تەقیوە، ئایا تەنەزولی زیاتر بۆ دادگای فیدراڵی دەکات، یان لەڕێی ئەجێندای دیکەوە دەبێتە بەربەست لەبەردەم هەڵبژاردنە کارتۆنیەکەدا. ، خەڵکی هەرێم، یان زۆرینەکە داماو کراون لەڕێی سیاسەتی خێڵەکی و نیو فیوداڵ بۆرژوازی بزوتنەوەی سیاسی بەرەی کوردایەتی ئیسلامیەوە، گەرنا ماوەی سی و دوو  ساڵە، ئەو هێزە کوردیانە، زۆرترین دەرفەتیان لەبەردەمدا بوە، بۆئەوەی کەرامەتی کۆمەڵگەی کوردی لەبەرانبەر دەوڵەتی ناوەندو دەوڵەتانی چواردەوریش بپارێزن و ماف و ئازادیەکانیان بۆ دەستەبەر بکرێت، بەڵام چونکە ئەو هێزو دەسەڵاتە کوردیە، هەمیشە دژی خواستە ڕەواکانی زۆرینەکە بون، وا لەڕێی بڕیارە یاساییەکانی دادگای فیدراڵیەوە، موچەخۆرانیش لەم نێوەدا، دەبنە باج دەرێکی گەورەی نێو هەردوو لا، چونکە بڕیارەکان تا ئەندازەیەک لەڕوکەشدا وادەردەکەوێت کەلەبەرژەوەندی موچەخۆراندا بێت، بەڵام ڕێگریەکانی بەردەم جێبەجێ کردنەکان، دەبنە کۆسپێکی گەورە.  لەناو دامودەزگای سەربازی و بن دیواری و دنیایەک موچەخۆری وەهمیدا، ئامادەیی حکومەتی هەرێم نییە تا بەکۆ ناو پێگەی موچەخۆر بدات بەناوەند، ئێ ناوەندیش دەڵێت من ئامادە نیم موچە بەو شێوازە بنێرم پڕ لەنادیاری بێت، ،دواتریش کێشە سەرەکیەکە، لەڕادەست کردنی ئەو نەوتەدایە کە لەهەرێمدا دەردەهێنرێت بە بەغدا، گەر ئەو کارەیش ئەنجام درا، ئەوکات، قەوارەی سیاسی هەرێم و حکومەتەکەی، هەر هێندەی یەکێک لەو ڕێگا ئیداریانە دەبێت کە لەنێو ئیدارە دانی هەر پارێزگایەکی نێو پارێزگاکانی عێراقدا هەیە، بێگومان سەپاندنی کارێکی وایش، یان تێکوپێک شکاندنی کۆی پێگەو بەهای خودی پارتی و بنەماڵەی بارزانیش بەتایبەتی دەگەیەنێت،  چونکە لەپێگەی مێژووی سیاسی ئەو حزبەدا، هەمیشە جێگەی خۆی وەک گەورەو برا گەورەیی بینیوەتەوە، لێرەشەوەیە، کە پارتی بەئاسانی و لەڕێی هەرچ گوژمەیەکەوە بێت نایەوێت ئەو پێگەیەی خۆی لەدەست بدات، جا گەر بەهەرچ نرخێکیش بێت، لێرەدا، بەکارهێنانی بەهاو پێگەی هەرێم و دانیشتوانەکەی تەنها وەک ئامرازێک دەبێت لەنێوان ململانێ و ڕکابەری نێوان هەردو حزبی باڵا دەست و حزبە جۆراوجۆرەکانی ناو ئەو بازنەیەدا، ئەوە ناواخنی نەگونجان و ئامادەیی نەبونی پارتیە لەناو گەڕی ئەم هەڵبژاردنە کارتۆنیەی بڕیارە لە مانگی شەشدا ئەنجام بدرێت.

بۆپێشەوە: بەشێک لە خەڵکی کوردستان، خۆشحاڵن بە بریارەکانی بەغدا دژ بەدەسەڵاتی هەرێم، چۆن دەڕوانە ئەم خۆشحاڵییەی خەڵک ئایا ئەوە خۆشباوەری نییە بەدەسەڵاتی لایەنە بۆرژوازییەکانی عێراق؟

تاهیر حاجی حەسەن؛ لەڕاستیدا ئەو خۆش حاڵیەی بەشێکی زۆر لەخەڵکی سڤیلی هەرێم بەو بڕیارانەی دادگای فیدراڵی لەعێراق، خۆبەخۆ دەگەڕێتەوە بۆ دەرئەنجامی ئەو بێ ئومێدیە زۆرەی بزوتنەوەی سیاسی بەرەی کوردایەتی ئیسلامی لەماوەی ئەم سی و دوو ساڵەی دەسەڵاتدارێتیاندا، لەناو ژیان و گوزەرانی زۆرینەکەدا، ئەجامیان داوە. . خۆ گەر دەرئەنجامی ئەو کۆ هۆکارە نەرێنیە جۆراوجۆرانە نەبوایە کە ئەو حکومەتە خێڵەکی نیوە فیودال و بۆرژوا مشەخۆرەی بەرەی کوردایەتی بەرهەمهێنەری بووە، دەبوا خەڵکی زۆرینە لەهەرێمدا، نەک خۆشحاڵ بن بگەڕێنەوە باوەشی ناوەند، بەڵکو ببوایەنەتە خاوەن قەوارەیەکی سیاسی دان پێدانراو، بەڵام کارو کردەوە تاڵانچیەکانی ماوەی سی و دوو ساڵی ئەوحکومڕانییە  فاشیلە، چی شتێکی ئەرێنی بۆ پاراستنی زۆرینەکە بەرهەم نەهێناوە، ئەو قەوارەی بەفیدراڵیزم لەڕوی یاساوە ناونراوە، لەواقعدا، قەوارەیەکی فیدراڵی نەبووە بۆ پاراستنی کەرامەتی کۆی دانیشتوانی باشوری کۆردستان، بەڵکو کۆی یاساو ڕێساکان بۆ پاراستنی ئەو بەرە سیاسیەی دو حزبەکەی پارتی و یەکێتی و حزبە هاوپشتیوانەکانیان بووە،.  بێگومان ئەوە نەبێت دەوڵەت و حکومەتی ناوەند، بەدیهێنەری خواست و ئامانجەکانی چینە چەوساوەکەی عێراق بێت، بەڵکو ئەوانیش بەهەمان شێوە، بەرەیەکی تاڵانچی کۆی ئابوری عێراق و نوێنەری کۆمپانیا زلهێزەکانن، لەوێیشەوە وەک پێشتر ئاماژەم پێداوە، ئەو دەوڵەتەی دامەزراوە بۆخۆی لەژێر هەژمونی یاساو ڕێسا نێودەوڵەتیەکانی ئەنجومەنی بەناو ئاسایش و  دەوڵەتە یەکگرتوەکانی ناو سیستەمی سەرمایەداریە. لەماوەی سی و دوو ساڵی حوکمداری بەرەی کوردایەتیدا، بەقەبارەی کۆی مێژوو وە هەژمونی دەسەڵاتی ناوەند بەسەر خەڵکی کوردستاندا، بەو ئەندازەیە ترسناک و بەئازارو زەحمەت نەبووە، ئاخر چ ڕۆژ و ساڵێک هەبوە، موچەخۆرو خەڵکی کرێکارو زەحمەتکێش، ڕوبەڕووی کەرامەت شکاندنیان نەبوبێتنەوە،  لەلایەن حکومەت و دامودەزگاکانی ناو ئەو حکومەتەوە، هەر لەنەدانی موچەو تا درەنگ خستنی و تا بێ خزمەتگوزاری ڕێگاوبان و نەبونی ئاوی پاکژو نەبونی نەخۆشخانەی گشتی و چی و چیتر،،،، ئیتر ئەمانە کەرامەت شکاندن نەبن ناوی چی لێ دەنرێت؟

بۆپێشەوە: لەبەرامبەر بەو هەلومەرجەی ئیستا لە ئارادایە کە لەلایەکەوە دەسەڵاتی ناوەندی هەژموونی سیاسی و بریار بەسەر دەسەڵاتی هەرێمدا دەسەپێنێت و لەلایەکی تریشەوە دەسەڵاتی هەرێم هیچ کارتێکی کاریگەری لەبەرامبەر بە بەغدا نییە، چ رێگاچارە و ئەڵتەرناتیفێک پیویستە؟

تاهیر حاجی حەسەن؛ ئەم ئەزمونەی دوای ڕاپەڕینی ساڵی 1991 ،نەک ئیش لەسەر ئەو خاڵە نەکرا کە برەو بەمەدی شۆڕشگێڕی و چونەسەری مەدی یەکسانیخوازی و پاراستنی ئازادی و مافەکان نەکرا، بەڵکو خودی بزوتنەوەی سیاسی بەرەی کوردایەتی کە زۆرینەی تاکی نێو کۆمەڵگەی کوردی وەک پشتو پەناو ئومێدی گەورەی خۆی دەیبینی بۆ ڕزگاربوون لەجەوری چەوساندنەوەو ستەمی سەر نەتەوەیی تا بەدەیان خەیاڵ و ئومێدی گەورەتریشەوە، بەڵام کاتێک لەواقیعدا ئەم ئەزمونە سیاسیە خاوەن ئەو پرۆژە تەواو دژ بەخواست و ئامانجە مرۆییەکانی زۆرینەکە بوو، وەئیشی لەسەر ئەو خاڵە کردوە کەتەواو پێچەوانەی خەونەکانی زۆرینەکە بێت، لێرەوە بەهۆکاری ناهۆشیاری سیاسی چینایەتی و ناڕێکخراوبونی چینەکۆمەڵایەتیە زۆرینەکەو لەواقعیشدا نەبوونی پێشڕەوایەتیەکی بەهەق خاوەن ڕێکخراوی حزبی پتەو، بونە ئەو کۆسپ و ڕێگریە گەورەیەو تا ئەندازەی ئەو خاڵەی کە زۆرینە بەرەو ڕەشبینی و بێئومێدی و گەڕانەوە بەرەو کۆنەپەرستی و بێدەربەستی لەبەرانبەر هەر ئەگەرێکی خراپی وایش کە ئەو قەوارەیەش بەتەواوی بخرێتەوە سەر ناوەند، نەک بەرەنگاری ناکرێت، بەڵکو خودی ئەو کۆمەڵگەیە دەبێتە دەروازەیەکی کراوەو خۆ تەسلیم کردنەوە بەناوەند وەک ڕێگە چارە دەبینێتەوە، . ئەم بێئومێد کردنەی کۆمەڵگە، لەڕاستیدا هۆکاری تەواو ئەو دوو حزبە سەرەکیەن کە لەمێژووی دروست کردنیانەوە، تەنها بۆ ئەو ستراتیژە هەوڵیان داوە، کە تەواو دوژمنی کۆی خواست و ئامانجە گەورە مرۆییەکەی خەڵکی کوردستان بن، چونکە گەر وانەبوایە، هەڵبەت لەماوەی سێ دەیەدا دەبوا ئێستا لەسەر پێ وەستانی خودی خەڵکی هەرێم، ڕێگاچارەی گەورەو خاوەن ئەڵتەرناتیڤیش بوایە بۆسەر دەرەوەی سنورەکانی خۆیشی، بەڵام مەخابن، لەم دەرفەتەدا کە هێزو بەرەیەکی یەکگرتوی خاوەن ستراتیژی بەهێزی سۆسیالیستی لەمەیدانەکەدا نیە یان تەواو لاوازە، دەبینین ئەو زۆرینەیەش کە خاوەن ناسینی خۆی نیەو لەهەمان کاتدا سەدان شوانیش لە چواردەوەری وەستاون و ئیشیان کڕین و فرۆشتنی کۆمەڵگەیە، ئیتر لێرەوەیە بێئومێدی و ڕۆژ ڕەشی زیاتر لەچاوەڕوانی خەڵکی هەرێم و ئەوەی ناوی لێنراوە قەوارەی سیاسی هەرێمدایە، بەڵام ئەو بارودۆخەی دوای ڕوخانی ڕژێمی بەعس جارێکیتر دوبارە نابێتەوە وەک ئەو سەردەمانەی پێشو، بەڵکو هەر لێسەندنەوەی دەسەڵاتێک لەو حکومەتە کوردیە، بۆخۆی تا ئەو ئەندازەیە نابێت کەبونیان بسڕێتەوە، بەڵکو لەنێو ڕکابەریە نێودەوڵەتیەکانی ناو زلهێزاندا هەریەکەو ڕۆڵێکیان بۆ دیاری دەکرێت و بەکۆیش وەک پاسەوانی کۆمپانیاکانی ناو کەرتی تایبەتی بازاڕی نیولیبراڵیزمی سەرمایەداری دەهێڵرێنەوەو وەک دڕندەیەکی ئامادەی خاوەن هێزیش پارێزگاریان لێ دەکرێت بۆ ئەوەی ئامادە باش بن لەهەر ئەگەرێکی تەقینەوەی جەماوەری زەحمەتکێش و زوو  بەزوو  بتوانن کوشتارگاکانیان بەڕوی جەماوەری ناڕازی و پڕ لەئازاردا بخەنە سەر پشت….

 

 

لە ٣٣ هەمین ساڵیادی ئاوارەیی خەڵکی کوردستاندا

عەبدوڵا مەحمود

ئەم ڕۆژانە ٣٣ ساڵ بە سەر کارەساتی ئاوارەیی ملیۆنی خەڵکی کوردستاندا تێپەڕدەبێت، کارەساتێک کە بۆوە بیرەوەری تاڵ و چیرۆکی دڵهەژێنی هاوبەشی ملیۆنان ئینسان.

کارەساتی ئاوارەیی لە بنەرەتدا بەجیا لە ترس لە ڕژیمی دڕندەی بەعس، ڕیشەی لە ئومێد بەستنی خەڵکی کوردستان بە ئەمریکاو جەنگ و حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتیدا بوو. حزبەکانی بۆرژوازی کورد لە ساڵی ١٩٩١ بە تەواوەتی ئومێد و ئامانجی سیاسی خۆیان بەستەوە بە سیاسەت و نەخشەی جەنگی ئەمریکا و غەرب. کاتێکیش ئەمریکا لە جەنگدا سەرکەوت و دەوڵەتی بەعس و سوپاکەی تێک ڕماند، بەجیا لە کارەساتێکی مرۆیی و داڕوخاندنی تەواوەتی ژێربینای ئابوری و پایەکانی دەوڵەت و خاپورکردنی عیراق، حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی شاگەشکە بوون و ئەم سەرکەوتنەی ئەمریکایان، بە سەرکەوتنی خۆیان و “میللەتی کورد” لە قەڵەمدا. لەگەڵ ئەوەدا هەموو دنیا لە ئاستی فەرمی و جەماوەرییدا، هێرشی ئەمریکایان بۆسەر عێراق بە داگیرکاری ناساند، حزبەکانی بزوتنەوەی بۆرژوازی عەرەب و کورد، ئەم وەحشیگەرییەیان ناو نا” ڕزگاری عێراق” و ” کۆتاییهێنان بە دیکتاتۆریەت”… کاتێک کە هەمان ئەمریکاو غەرب گڵۆپی سەوزیان بۆ سوپای عێراق داگیرساند، قەڵەمی دەست و پێی حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی شکا و ڕاکردنیان لە بەرامبەر سوپایەکی تێکشکاو برسیکراو و بێ ورەدا، هەڵبژارد. کە لەگەڵ خۆیدا جەماوەری ملیۆنی کوردستانیشی ناچار بە ئاوارەیی کرد. دیارە ڕاپەرینیش لەهەمان چوارچێوەی ئاسۆی زاڵی بزوتنەوەی ناسیونالیستی کورد و ئومێد گرێدان بە سیاسەتی ئەمریکاو غەربەوە، روویدا. ئاوارەیی لە بنەرەتدا قوربانی ئەو فۆرمە لەڕاپەرین بوو، کە لەجێگای پشت بەستن بە خەباتی خەڵکی کورستان و هێزی جەماوەری رێکخراو و سەربەخۆ، چاویان لەسەرکەوتنی پێشبینیکراوی سەربازی ئەمریکا بوو. خۆ ئەگەر ڕاپەرینی خەڵکی کوردستان بەرئەنجامی خەباتی لە پێشتری خەڵکی کوردستان و بەرهەمی تێکچوونی هاوسەنگی هێزی خەباتی لەگەڵ ڕژێمی بەعس بوایە بە قازانجی خەڵک، یان ڕاپەرین لە ژێر ئاسۆیەکی سۆشیالیستی و پێشکەوتنخوازنەدا بوایە. ئەوکاتە بە بەرنامەو نەخشەوە خەڵکی کوردستان دەیتوانی بەرگری لە خۆی بکات. خەڵکێک بە هێزی خۆیان و بە ئیرادەی پشت بەستوی خۆیان بتوانن دەست بدەنە ڕاپەرین و هێزی دەوڵەتێک تێک بشکینن، بەو ئیرادەو تواناییەی خۆیان دەتوانن، بەرگری لە خۆیان و ئیرادەی سیاسی یەکگرتوویان بکەن و پشتیوانی دنیای پێشکەوتنخواز و بزوتنەوە ئازادیخواز و ئینسانیەکانیش، بۆخۆیان دەستەبەر بکەن.

بەداخەوە لەسەرەتای رووداوەکانی جەنگی کەنداوەوە، باڵادەستی ئاسۆ و سیاسەتی بۆرژوازی بەگشتی و ئاسۆی بزوتنەوەی ناسیونالیستی کوردستان، توانی تورەیی و نەفرەتی دەیان ساڵەی خەڵکی کوردستان بە دژی رژیمی بەعس، بکاتە دەستمایە و سەرمایە لە پێناو ئامانجە کۆنەپەرستانەکانی خۆیدا، بۆ گەیشتن بەدەسەڵات. خەڵکی کوردستان لەدژی دەسەڵاتی بەعس ڕاپەرین تا دەستیان بە ئازادی و ژیانێکی ئازادانەو پاشان بە سەربەخۆیی بگات، کەچی بەوهۆیە زۆر رۆشن و سادەیەوە، کە حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی ناکۆکی قوڵیان لەگەڵ ئازادی و سەربەخۆیی خەڵکی کوردستان لە رێگای ئیرادەنواندنی خۆیانەوە هەیە،  توانیان بەدوای دەسەڵاتی بەعسدا، دەسەڵاتی بەعس ئاسای کوردی دژ بە ئازادییەکان دابسەپێنن و پرسی سەربەخۆیی کوردستانیش بکەنە کارتی سات و سەودای بەش وەرگرتن لەدەسەڵاتی دوای بەعسیەکان. لەوەش واوەتر حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی کارەساتی ئاوارەیان وەکو کارەساتێکی سیاسی، بەچاوی روداوێکی ئینسانی روتەوە تەماشاکرد و وەکو هەموو کارەساتە تراژیدیاکانی ترش، تراژیدیای ئاوارەیان کردە سەرمایەو کاتی مامەڵە لە پێناو بەرژەوەندییە حزبیەکانی خۆیان و بەرژەوەندی چینە داراکانی کوردستان.

لەناو جەرگەی ئاوارەیی ملیۆنی خەڵکی کوردستاندا، حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی بە دیاریکراویش پارتی و یەکێتی، خەونی بەشداریکردن لەگەڵ بەعسیەکانیان، کە خەون و ئومێدێکی بەردەوام و مێژوویان بوو هەڵبژارد و کەوتنە گفتوگۆ لەگەڵ رژێمی بەعس. تا ئەوکاتەی رژیمی بەعس بە یەکجاری گۆڕ بە گۆڕ بوو، ئەو حزبانە نەک هەر ئومێدی خۆیان بە ڕیکەوتن لەگەڵ بەعس و شەریک بوون لەگەڵیدا، لا کاڵ نەبۆوە، بەڵکو بەهەموو شیوەیەک دەکۆشان رژێمی بەعس بیانکاتە بەشدار لە دەسەڵاتدا.  

 ئێستا دوای ٣٣ ساڵ بەسەر کارەساتی ئاوارەیی خەڵکی کوردستاندا، هیشتا دوبارەبوونەوەی کارەساتی ئاوارەیی یان تراژیدیای تری لەچەشنی کارەساتی شەنگال، هەڵەبجە، ئەنفال…تاد، هەرەشەن لەخەڵکی کوردستان. هێشتا زەمینە بناغەیەکانی ئەم تراژیدیانە ئامادەییان هەیە. ئاوارەیی یان کۆمەڵکوژی هەڵەبجە و ئەنفال… تەنها زادەی جەنگ و ملهوری هیزە ئیمپریالیستیەکان، یان جەنگی وڵاتانی ناوچەکە، نییە، بەڵکو زادەی هەلومەرجی سیاسی کوردستان و پرسی سیاسی خەلکی کوردستانە. تائەو کاتەی پرسی سیاسی خەڵکی کوردستان بە ڕێگایەکی کارساز وەڵام وەرنەگرێتەوە، تا ئاسۆیەکی سیاسی سۆشیالیستی و ئینسانی پێشکەوتنخواز، نەبێت بە ئاسۆی زاڵ بەسەر بزوتنەوەی نارەزایەتی خەڵکی کوردستاندا لە پیناو ئازادی و چارەسەری سیاسی کیشەی خەڵکی کوردستاندا، کۆدەکانی دوبارە بوونەوەی تاوان و کارەساتەکان، ئامادەییان دەبێت. هێشتا هەر ململانییەکی سیاسی و سەربازی زبر، هەر جەنگ و بەیەکدادانێکی وڵاتانی ناوچەکە، هەر شەپۆلێکی گۆرانکاری، لەسەر ئاستی عێراق و ناوچەکەدا، دەتوانێت خەلکی کوردستان بکاتە قوربانی. دۆخی سیاسی کوردستان و دەسەڵاتدارێتی حزبەکانی بۆرژوازی کورد، شلۆق و ناسەقامگیرە. چ دەسەڵاتی سیاسی ناوەند، یان ملهوری نواندنی وڵاتانی کۆنەپەرستی ناوچەکە، یان ئەلگۆی داعشی، دەتوانێت دۆخی کوردستان بەسەریەکدا بڕمێنیت و کارەساتیش بەدوای خۆیدا بهێنێت. هاتنی داعش، ڕوداوەکانی ١٧ ئۆکتۆبەر… باشترین بەڵگەی سەلماندنی ئەو راستیانەن. حزبەکانی بۆرژاوزی کورد لەو کایەو گەمە سیاسییە سەربازی و سیاسییانەی لە ئاستی عێراق و ناوچەکەدا، روودەدەن، نەک ناتوانن رۆڵێک بەئاقاری بەرگرتن بەو رووداوە پیشبینیکراوانەدا بگێرن، بەڵکو خۆیان وەکو مەقاشی لایەنێک، یان چاوساغ و خۆشخزمەتچی دەبنە بەشێک لە کاراکتەری تراژیدیا خوڵقاندن. هەر وەکو ئەوەی لە هەڵەبجە و شەنگال و ١٦ ئۆکتۆبەر بینیمان.

چینی کرێکار و خەڵکی بێبەشی کوردستان، بە بردنە سەری ئامادەیی رێکخراوەیی و سیاسییان، باڵادەستکردنی ئاسۆیەکی سیاسی جیاوازی سەربەخۆی چینایەتی، دەتوانن، ببنە کاراکتەری رەقم دان لە رووداو و پێشهاتەکان و هەڵگێرانەوەیان بە قازانجی خەڵکی کوردستان. کۆتاییهێنان بە تراژیدیاو کارەساتە پیشبینکراوەکان، بە لەبەین بردنی زەمینەو هۆکارەکانی دەبێت. چارەسەری کێشەی سیاسی و حقوقی خەڵکی کوردستان، تەریک خستنتەوەی حزبەکانی بزوتنەوەی کوردایەتی و کۆتاییهێنان بەدەسەڵاتیان، بەهێزی ڕیکخراو یەکگرتوانەی چینی کرێکار و بێبەشانی کوردستان لە ژێر ئاسۆیەکی سیاسی سۆشیالیستیدا، دەتوانێ هەرەشە پیشبینکراوەکان و تراژیدیاکانی داهاتوو ڕابگرێت…