نەوازد عومەر : بزووتنەوەی ناسیونالی کوردی هەر لە ڕۆژی یەکەمەوە تاوانبارە بەوەی کە بەشێکە لە پاکێجی ئەمریکی و ئیمپریالیستی، بە تایبەتی ڕۆژئاوای کوردستان و دواتریش باشوور…. دیمانە لەگەل هاوڕێ نەوزاد عومەر نووسەر  سەبارەت بە ئاڵوگۆرکانی ئێستای دنیاو ناوچەکەو کاریگەری گوشارەکانی دەسەڵاتی بەغدا بۆ سەر هەرێم و لێکەوتەکانی لەسەر دۆخی کوردستان و ئاییندە سیاسیەکەی…

بۆپێشەوە: شکستی ئەمریکا لە پیکهێنانی دنیای یەک قوتبی و پیکهاتنی دنیای چەند قوتبی، چ کاریگەرییەکی لەسەر رۆژهەڵاتی ناوەراست و ناوچەکە هەیە؟

نەوزاد عومەر: لەبەر ئەوەی زۆرێک لە پرسیارەکان فۆکسیان خستۆتە سەر ئەمریکا، بە پێویستم زانی باسێکی کورتی مێژوی سیاسی و ئابووری سەرمایەداری ئەمریکا بکەم هەم بۆ ئەوەی وەڵامەکان لۆژیکی بێت و هەم تەقلیدی نەبێت، ئەمریکا هەر لە ساڵی 1776 وەک ئیتحادی کۆمەڵە ویلایەتێک پێکەوە، مەرجەعی فیکری سیاسی و ئابوورییەکەی دەگەڕێتەوە بۆ چوار قوتابخانەی فیکری… ئەوایش (هامیڵتونیزم … ویڵسۆنیزم … جیفرسۆنیزم و جاکسۆنیزم) ن. ئەساسی فیکری نیولیبراڵیزم و پەڵکێشی سەربازی ئەمریکا بەسەر جیهاندا ئەگڕێتەوە بۆ فیکری قوتابخانەی هامیڵتونیزمی و ویڵسۆنیزمی پێکەوە، ئەمانە بڕوایان وایە دەبێت ئەمریکا کۆنترۆڵی جیهان بکات لە پێناو خزمەتکردنی کۆمپانیاکانی ئەمریکا لە جیهاندا، فەلسەفەو فەرهەنگی سیاسی و کۆمەلایەتی و ئابووری ئەمریکا بە جیهانی بکرێت، بۆ ئەمەش پشتیان بە هاوپەیمانە ئەوروپییەکانیان بەستووە لەڕێگەی چەند هاوپەیمانییەکی سەربازی و ئابوورییەوە، بۆ نموونە ناتۆ، ڕێکخراوی بازرگانی جیهانی، بانکی ناوەندی، ڕێکخراوی تەندروستی جیهانی …. هتد،  تەنانەت دارشتنەوەی نەزمی جیهانی جەنگی جیهانی دووەم ئەوەی پێی دەڵێن بریتون وودز لەسەر پاراستنی سیستەمی ئابووری سەرمایەداری دانرا لەهەر پاشەکشەیەک کە تووشی ئابووری سەرمایەداری بێت لە جیهاندا، بۆ دووبارە نەبوونەوەی پاشەکشەی گەورەی ساڵی 1928. یەک قوتبی بە مانا ئابوورییەکەی واتا زاڵبوونی سیستەمی ئابووری نیوڵیبراڵیزم بەسەر  جیهاندا، ئەگەرچی لە ڕووکەش مانای هێزی سەربازی بێت، بەڵام لە ناوەڕۆکدا هەموو ئەو پرۆسە سەربازییانە بۆ خزمەتی ئەو سیستەمە ئابوورییە سەرمایەدارییە، هەموو ئابووریناسێک دەزانێت کە خولی نۆرماڵی بەرهەمهێنانی سیستەمی سەرمایەداری هەر دە ساڵێک دەکەوێته قەیرانێکەوە، و بە پینەو پەڕۆ یان بەجەنگ چارەسەری دەکەن، تا سەرهەڵدانی قەیرانێکی تر، بەڵام قەیرانەکانی یەک قوتبی نیوڵیبراڵیزم هێندە گەورەن، ڕەنگە ئەم جارە بە جەنگ و هەناردەکردنی قەیرانەکان بۆ وڵاتانی تر چارەسەر نەکرێت. هەروەها لە ئێستادا قوتابخانەی جاکسۆنیزم لە بەرامبەر ئەو دوو قوتابخانەیەی کە زیاتر لە سەد ساڵە سیاسەتی ئەمریکا دادەڕێژن لە گەشە سەندندایە لە نێو فیکرو فەلسەفەی دونیای سەرمایەداری ئەمریکا، ترامپ وەک نۆێنەر و هەڵبژێردراوی ئەو قوتابخانەیە ئێستا بووەتە کاریزمایەکی دیاری ئەمریکا و هەوادارێکی زۆری لە ناوخۆی ئەمریکا و لە دەرەوەش هەیە … ئەمانە بڕوایان بە جیهانگیری و نیوڵیبراڵیزم و هیچ هاوپەیمانییەک نییە، چونکە پێیان وایە قازانجی ئەمریکا و ئەمریکییەکان لەسەرووی ئەوانەوەیە، ئەمریکاش کیشوەرێکی سەربەخۆیە، سنوورەکانی پارێزراوە بە دوو ئۆقیانووس،  لە وشکانیشەوە هیچ مەترسییەکی لەسەر نییە نە لە سنووری کەنەداو نە لە وڵاتێکی هەژاری وەک مەکسیکەوە، بە لای ئەمانەوە هاوڵاتی ئەمریکی ڕاستەقینەش ئەبێت هەم سپی پێست و ئاین مەسیحی و کۆچبەری ڕۆژهەڵات و ئەمریکای لاتین نەبێت، ئەم قوتابخانەیە زۆر ڕاست ڕەون، ئەگەری بردنەوەی هەڵبژاردنی ئەمساڵیان هەیە، و  بەبردنەوەشیان زۆر شت لە گۆرەپانی سیاسی لە دونیادا گۆرانکاری بەسەردا دێت، بە تایبەتی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاست، چونکە ئەگەرچی جیهانگیری توانی دەیان دیکتاتۆر لە ڕۆژهەڵات لە بنەوە هەڵتەکێنێت، بەڵام سیستەمی ئابووری بازاری ئازاد و بارزگانی ئازاد، ئابووری نەتەوەیی لە ڕۆژهەڵاتدا وشک کرد بەتایبەتی کشتوکاڵ، هەروەها نەیهێشت ڕەوتی گەشەکردنی پیشەسازی گەشە بکات، هەژارەکانی زیاتر هەژارتر کرد و دەوڵەمەندەکانیشی زیاتر دەوڵەمەند کرد، سەرباری ئەوەش دەیان کێشەی ژینگەی دروست کردووە. بێگومان ڕۆژهەڵات چەقی کێشەی ساغکردنەوەی کێشە و ململانێکانی نێو وڵاتانی سەرمایەداری جیهانە، هەم بازاری ساغکردنەوەی کاڵایە و هەم سەرچاوەی دابیینکردنی وزەیە بۆ پیشەسازی، وزەش شادەماری جوڵەی سیستەمی بەرهەمهێنانی سەرمایەدارییە. وەک جوگرافیاش چەقی پێکدانانی ئەو هەموو قوتبە تازەی سەرمایەدارییە، چین، ڕووس، تورکیا و ئێرانیش وەک دوو هێزی تازە کە دەرکەوتوون لە گۆرەپانەکە،  لە دونیای ملمڵانێی ئەم هێزانەدا ڕۆژهەڵات سەقامگیری بە خۆیەوە نابینێت مەگەر ئەمانە لە نێو خۆیاندا ڕێکەوتنێکیان هەبێت بۆ دابەشکردنی ڕۆڵ و دەسکەوتەکانیان لەم ناوچەیە، یاخود بەجەنگێک لایەک بتوانی ببێت بەبراوەو لایەکانی تر بکاتە ژێر مەرجەکانییەوە.

بۆپێشەوە: لە ئێستادا پرسی کشانەوەی هێزەکانی ئەمریکاو هاوپەیمانان لە عێراقدا هاتۆتەوە گۆڕی، چۆن دەروانە پرسی کشانەوەی ئەمریکاو چ لێکەوتەیەک بەدوای خۆیدا جێ دەهێڵێت؟
نەوزاد عومەر: لە مێژوودا کشانەوەی هێزەکانی ئەمریکا شتێکی تازە نییە، ڤێتنام،  کەمبۆدیا، ئەفغانستان،  نموونەی زیندوو دیارن، هاتنی هێزی ئەمریکا بۆ هەر ناوچەیەک بۆ بەدەستهێنانی قازانج و جێبەجێکردنی ئەجێندایەکە، نەک مەسەلەیەکی ویژدانی و ئازادی و سەربەستی گەلانە وەک ئەوەی ئەو دەزگا زەبەڵاحە ڕاگەیاندنانەی سەرمایەداری بانگەشەی بۆ دەکەن، کشانەوەش بێگومان هەر هەمووی نابەسترێتەوە بە شکستەوە، بێگومان ئەوە هەمووی لە زمنی سیاسەتی ئەمریکایە دێت و ئەڕوات و بەستراوە بە قازانج و زیانی خۆیەوە، بەڵام کێشەکە غیابی فیکر و بیر و حیزبی پێشکەوتوخوازە لەم ناوچەیە، کە ماوەی سەد ساڵە  بوەتە مۆڵگەی بەرهەمهێنانی بیری توندڕەوی ئاینی و نەتەوەیی،  لە بوونی ئەمریکا بە جۆرێک لە جۆرەکان هەموویان لە ژێر کۆنترۆڵی خویدا بوون لە غیابی خۆیدا گەورەترین هەرەشە دەبێت بۆ هەموو بزووتنەوە لیبراڵ و دیموکراسی و مرۆڤدۆستەکان، وە بە تایبەتی بۆ مەسەلەی کورد زۆر ترسناک ئەبێت، چونکە بزووتنەوەی ناسیوناڵی کوردی هەر لە ڕۆژی یەکەمەوە تاوانبارە بەوەی کە بەشێکە لە پاکێجی ئەمریکی و ئیمپریالیستی، بە تایبەتی ڕۆژئاوای کوردستان و دواتریش باشوور.

بۆپێشەوە: لەدوای کۆتایی هاتنی جەنگی سەربازی دژی داعش و ١٦ ئۆکتۆبەرەوە، باڵانسی هیز لە عێراقدا بە سودی بۆرژازی عێراقی و بەزیانی بۆرژوازی کورد گۆراوە و تا هاتووە دەسەڵاتی سیاسی هەرێمی سنوردار کردۆتەوە، چۆن دەروانە ئەم ئاڵوگۆرە؟
نەوزاد عومەر: لە ڕاستیدا لە فۆرمۆڵەی داڕشتنی ئەم پرسیارەدا کۆمەڵێک کێشەی فیکری هەیە، ئەوەی ئێوە پێیان دەڵێن بۆرژوازی عێراقی و کوردی هیچ سیفەت و خەسڵەتێکی بۆرژوازی لە پێکهاتەکەیاندا نییە، بۆرژوازی دەستەواژەیەکی مێژوییە، بەرهەمی شۆرشێکی کۆمەڵایەتییە کە کۆی چەمکەکانی ژیان دەگۆرێت بۆ قۆناغێکی گەشەکردوتر لەسایەی زانست و فیکردا. دروستترە بەو نوخبەیە بڵێین ئۆلیگارشیی.. ئەم ئولیگارشییانە دەرئەنجامی ئەوەی کە پێی دەڵێن چارەسەری شۆکی نیوڵیبراڵیزم وەک دۆمەڵان لەژێر زەوییەوە  هەڵدەقوڵێن، بە قودرەتی قادر لە ماوەی شەوڕۆژێکدا دەچنە نێو لیستی دەوڵەمەندەکانی دونیاوە، چارەسەری شۆکی نیولیبراڵیزم- العلاج بالصدمة النيوليبرالية: یەکێکە لەو فەلسەفە ئابوورییە دیارانە لە نێوان شانۆی ئابووریی جیهاندا لەپاش جەنگی جیهانی دووەم، داڕێژەری ئەم ستراتیژییە ئابووریناسی ئەمریکی میلتۆن فریدمانی کۆچکردووە کە لە ساڵی ١٩٧٦ دا براوەی خەڵاتی نۆبڵی ئابووری بوو، ئەم ستراتیژییە کار لەسەر قۆستنەوەی ڕوداوە ترسناکە دوور مەوداکان دەکات، وەک کودەتای سەربازی. هێرشی تیرۆریستی، داڕمانی بازار و جەنگ و کارەساتی سرووشتی، ئەم ئابوورییە سیاسییە دڵرەقە کار لەسەر ئەو شتە شاراوانەی کۆمەڵگە دەکات کە لەبارودۆخی ئاساییدا ڕەتی دەکرێتەوە، ئەم سیاسەتە ئەو شتانە لە خۆدەگرێت وەک، دابەزاندنی بەهای دراوی ناوخۆ و زیادکردنی باج، هەروەها بەرزکردنەوەی نرخی کاڵا و خزمەتگوزارییە سەرەکییەکان و بە تایبەت کردای سەروەت و سامانی گشتی  و دەیانکاتە نێچیرێک لە ژێر ڕەحمەتی لۆژیکی دابینکردن و داواکاریدا، جیاوازی لە کارکردنی ئەم فەلسەفەیە ئابوورییە لەوەدایە کە لە بنەڕەتدا لەو ئەزموونانە وەرگیراوە کە زانا دەروونناسەکان لەپەنجاکانی سەدەی ڕابردوودا لەسەر ئەو نەخۆشانە ئەنجامیان دەدا، ئەو ئەزموونە دەروونییانەش بریتی بوو لە بەکارهێنانی شۆکی کارەبایی بەمەبەستی گۆڕینی مێشکی نەخۆشەکە بۆ لاپەڕەیەکی سپی بۆ قبوڵکردنی ئەوەی کە پێشتر ڕەتی دەکردەوە، لە مێژوودا ئەم ستراتیژییە لە چەند وڵاتێکدا جێبەجێکرا وەک شیلی، ئەرژەنتین، بەرازیل، ئەندۆنیسیا، ڕوسیا و تورکیا تەنانەت لە عێراق و کوردستانیشدا. لە نێو ئەوانەی کە ئەم ستراتیژییە قێزەوەنەیان لەڕێگەی سەربازی و کودەتاوە جێبەجێکرد و زۆر دیارن لە مێژوودا. ئۆگیستۆ بینۆشی لە شیلی و سۆهارتۆ لە ئەندۆنیسیا. لە بەشی زۆری حاڵەتەکاندا ئەم فەلسەفەیە کارەکانی بوونە هۆی زیادبوونی برسییەتی و ناهاوسەنگی چینایەتی، کە دەرئەنجام دەبێتە هۆی تێکچوونی پێکهاتەی کۆمەڵایەتی. زۆر جوان ئەو نوخبە ئۆلیگارشییە لە عێراق و کوردستان دەبینین لەشەو ڕۆژێکدا کە خاوەنی هیچ نەبوون ئێستا فڕۆکەی تایبەت بە خۆیان هەیە، ئەم نوخەیە  لە هەموو جیهاندا ئەبنە ئەندام لەیانە سەرمایەدارییەکانی جیهاندا، وەک یانەی پاریس داڤۆست و جی 7 و جی 20، کار دەکەن وەک یەک چینی سەرەوەی ئابووری جیهان لە پێناو پاراستنی سیستەمی سەرمایەداری لە بەرامبەر هەر قەیرانێکی ئابووری جیهانی.

ئەوەی ئەگەر مێژوی عیراق و کوردستانی خۆێندبێتەوە دەزانێت، ڕەوتی گەشەسەندنی بەرهەمهێنان لەم ناوچەیە ڕەوتێکی نۆرماڵ نەبووە، هەر لە قۆناغی ئیمپراتۆریەتەوە تا ئینتیدابی بەریتانی و قۆناغی دەوڵەتی نەتەوەیی عروبی و تا داگیرکردنی ئەمریکا، شتێک لە دایک نەبووە ناوی بۆرژوازی بێت ئەوەی لە دایک بوو ئەو ئۆلیگارشییە عێراقی و کوردییە، کە  نەوەی هەمان ئاغا و بەگ و سەرۆک خێڵ و مەلا زادە و شێخەکانی سەردەمی ئیمپراتۆریەتی عوسمانین، هەمیشە بە درێژای مێژوو لەهەر قۆناغێکدا هەڵگری ناوێک بوونە بۆ خزمەتکردنی بێگانە و دەستکەوتی تایبەتی خۆیان، سەردەمێک خزمەتکاری سەدر ولعەزەم بوون سەردەمانێک بە ناوی دژایەتی ئیستعمار و شەری ئینگلیزیان کردوە بە ناوی شۆرشی بیستەوە تا بتوانن دەسکەوتی زیاتر بۆ بنەماڵەکانیان بەدەست بهێننن، لە سەردەمی قاسم و  بەعسییەکانیشدا ئەگەر چی یاسایەک هەبوو بە ناوی ڕیفۆرمی زەوی کشتوکاڵی، بەڵام هەر ئەو ئاغا وبەگ و شێخانە بوونەوە بە خاوەن زەوییی و نەوە بەنەوەش پلەداری سەربازییەکانی دەوڵەتە یەک بە دوای یەکەکاندا لای ئەوان بووە، لە سەردەمی سیستەمی نیولیبرالیزمی ئەمریکاش لە پاش داگیکردنی عێراق ئەم نوخبەیە بە ناوی موعارەزەی عێراقییەوە هەر یەکە لە وڵاتێکەوە کۆکرانەوە، بوونە دەوڵەتمەداری عیراق بۆ مەبەستی  جێبەجێکردنی ئەو ئەجیندایەی کە بریمەر پێی ئیمزاکردن. لە بەرامبەردا شەرەف و ئیمتیازی ئۆلیگارشیان پێدرا لە لایەن ئەمریکاوە، بۆ زانیاریتان بۆرژوازی چینێکە سەرمایەکەی لە بەرهەمهێناندا بەدەستهێناوە و لە بەرهەم هێنانیشدا گەشەی پێدەدات، ئەمانە مشەخۆرن سەرمایەکەیان بە جەردەیی و دەستەبەسەراگرتنی موڵکی گشتیدا لەژێر ناوی وەبەرهێناندا کۆکردۆتەوە، تەنانەت خودی پەرلەمانەکەشیان دەزگایەکە بۆ بەرهەمهێنانی ئۆلیگارشی. سەرمایەکانیان هێندەی خزمەتی گەشەکردنی ئابووری لە دەرەوەی وڵات دەکات، یەک لە هەزاری ئەوە لە ناوەوە خزمەت بە گەشەی ئابووری ناوخۆ ناکات. بەرژەوەندیان یەکە و تێکەڵە، ئەگەر ناویان کوردی بێت یان عێراقی، هەرێمی کوردستان بۆ هەموو نوخبەی ئۆلیگارشیی عێراق بە سونەو شیعەشەوە وێستگەی ئیسراحەت و پلاندانی سپیکرنەوەی پارە ڕەشەکانیانە، ئۆلیگارشی کوردی سی ساڵ لە ژێر ناوی دەوڵەت نەتەوەدا، نەیان توانیوە سیستەمێکی سیاسی ئابووری تەندروست بۆ کوردستان بەرهەم بهێنن، بۆ ئەوانەی عێراقیش هەروایە تەنها ئەوەندەیە لە عێراقدا داهاتی نەوت بە گۆێرەی یاساکانی برێمەر بۆ مووچە و دانەوەی قەرزەکانی عێراق تەرخانکراوە، بەڵام لە کوردستان بە جۆرێکی تر، ئەم ئاڵوکۆرە تەنها ڕەنگدانەوەی کۆمەڵێک ململانێی ئەقلیمییە دەرئەنجامی بێهێزبوونی دەسەڵاتی ئەمریکایە لە ناوچەکە، بەڵام هەموو ئەم ئۆلیگارشیانە یەک بەرژەوەندی و یەک چارەنووسیان هەیە، وەک بڵقی ئاو خۆیان و سامانەکەیان لە ناو دەچن لەگەڵ لە ناوچوونی ئاغاکانیان، مێژوو شاهدی ئەو دەرئەنجامەیە.

بۆپێشەوە: گوشارە بەرەوامەکانی بەغدا بۆسەر هەرێم، بەرهەمی پابەندبوونی دەسەڵاتی ناوەندە بە فیدرالیزم و دەستورەوە، لە هاوسەنگی تازەی نێوان بەغداو هەرێمدا، یان وەکو هەندێک دەڵێن پاشگەزبوونەوەی بەغدایە لە فیدرالیزم و دەستور؟
نەوزاد عومەر: لەڕاستیدا نە دەستوور نە فیدرالیزم بەرهەمی گەشەسەندنی فیکری نەک خەڵکی عادی، بەڵکو نوخبەی عێراقیش نییە، ئەمە ئەو فۆرمە ئەمریکییەیە کە هەردوو مەدرەسەی فیکری (هامیڵتونیزم … ویڵسۆنیزم) لە ژێر ناوی بە جیهانگیریکردنی فەرهەنگی ئەمریکا ئیشیان لەسەر کردووە لە عێراقی پاش سەدام حوسێن جێبەجیان کرد، لەگەڵ شکستی ئەو قوتابخانەیە دەستور وفیدرالیزمیش شکست دێنێ. گومانی تێدا نییە خەونی هەموو کوردێک لە فیدرالیزم زیاترە و، لە بەرامبەردا هیچ عێراقییەکی غەیرە کوردیش لە یەکەم رۆژەوە فیدرالیزمیشی بەڕەوا بۆ کورد نەزانیوە و قبوڵیشیان نییە، ئەو دەرئەنجامەش پەیوەستە بە شکست و سەرکەوتنی ئەمریکا لەم ناوچەیە.

بۆپێشەوە: ئایا هەنگاوەکانی بەغدا لەدژی هەرێم و سیاسەتی خۆگرێدانەوەی پارتی و یەکێتی بە بەغدا، بەمانای تیکەڵ بوونەوەی بەکردەوەی کوردستانە بەعێراقەوە؟
نەوزاد عومەر: پەندێکی کوردی هەیە دەڵێت ئەگەر زانیت ئەزم، ئەگەر نەتزانی دزم، حکومەتی هەرێم وەک وتمان بەرهەمی یەک جەمسەری و جیهانگیری و ئابووری نیولیرالیزمی سەرمایەداری پاش شەری ساردە،  چۆن دروستیان کرد مەبەستیان بۆ ئایندە لە هەرێمێک زیاترە، ئەو وەڵامە لای ئێمە نییه، بەڵام دەسەڵاتدارانی هەرێم پێیان زیاتر لە بەڕەکە ڕاکێشا. یاری مشک و پشیلەکە لە قازانجی پشیلەکە لەم گێمەدا تەواو بوو بۆ گێمەکانی تر نادیارە، بینیمان پاش ڕیفراندۆم شتێک نەما ناوی دۆستی کورد بێت هەموو شکستێکیان خستە ئەستۆی کورد، کوردیش پێی وابوو شەری داعش بەسە بۆ ئەوەی بە کەیفی خۆی لاقی درێژ کات، خوێندنەوەی هەڵەیەکی سیاسی و تێنەگەیشتن لە تەرازووی هێز لە جیهاندا بەم ئەنجامەی گەیاند. ئێستا هەرێم ناچارە کە بڵێت ئەزم و عێراقیم، بگەڕێتەوە بۆ دەستور، کە خودی دەسەڵاتدارانی هەرێم لە هەموو کەس زیاتر دەستوریان پێشێلکردوە، لە ناشەفافیەتی داهاتی نەوت و خاڵە گومرکەکان و داهاتی ناوخۆ، هەروەها  تەجروبەی هەرێم بۆ خەڵکی کوردستان تەجروبەیەکی زۆر موشەرەف نییە، هێندە خەڵک لەو ناعەدالەتییە ناڕازییە، پێ ناچێت خەڵکی کوردستان ئیتر زۆر ئایندەی هەرێمی بەلاوە گرنگ بێت، قووتی ڕۆژانەی ئەبێتە ئەولەویاتی ژیانی، لە ناچاری و بێڕەحمی و بێئینسافی  ئەم دەسەڵاتە پەنا بردن بوو بۆ دوژمن وەک حەکەم، ئەمەش ئاماژەیەکی ترسناکە بۆ ئایندەی هەرێم زۆر جێگەی نیگەرانییە.

بۆپێشەوە: لێکەوتە سیاسیەکانی دەسەڵاتی ناوەندی لەسەر خەڵکی کوردستان و پرسی چارەسەرنەبووی نەتەوایەتی چۆن دەبینن؟
نەوزاد عومەر: لەراستیدا پرسی نەتەوەیی کورد ڕاستەوخۆ بەستراوە بە پەیماننامەی  لۆزانەوە، دابەشکردنی کوردستان بۆ چوار پارچە، بەبێ گۆێدانە داواکاری و حەزی خەڵکەکەی کە هیچی کەمتر نییە و نەبووە لە نەتەوەکانی تری ڕۆژهەڵات، لە ڕاستیدا کۆنترین نەتەوەو ئەسڵترین ڕەگەزی ئەم ناوچەیەیە، چارەسەری ئەو پرسە بەستراوە بە قازانج و بەرژەوەندی زلهێزەکانەوەوە زیاتر، تا ئێستاش ئەو پرسە پرسێکی بۆمباوییە لە ناوچەکە، دەسەڵاتی ناوەند دەسەڵاتێکی  پانشیعیزمە، مافی نەتەوەی  بوونی نییە لە قاموسی  شیعەدا، چەند  جمهوری ئیسلامی بۆ کوردستانی ڕۆژهەڵاتی بەڕەوای دەزانێت، ئەوانیش هەر ئەوەندە، بەڵام  باشوور واقعێکه فەرز بووە، خراپی دەسەڵاتی کوردی لە هەموو کەس زیاتر بەرپرسیارە لەئایندەی پرسی نەتەوەیی و ئیستغلانەکردنی ئەو هەلە مێژوییە.

بۆپێشەوە: لەم دوایانەدا دادگای باڵای فیدرالی چەندین بڕیاری دەرکرد لەوانە… بریاری لابردنی کورسی کۆتاکان، بریاری سپاردنی هەڵبژاردنەکانی هەرێم بە کۆمیسۆنی هەڵبژاردنەکانی عێراق، بریاری بە یەک بازنەیی کردنی هەڵبژاردنەکانی کوردستان، بریاری دابەشکردنی موچە لەلایەن بانقە ناوەندیەکانی عێراقەوە… چۆن دەڕوانە ئەو بریارانە؟ ئەم بڕیارانە چ کارگەرییەکی لەسەر دەسەڵاتی هەرێم و چینی کریکار و خەڵکی کوردستان دەبێت؟
نەوزاد عومەر: من پێم وایە ئەو بڕیارانە شتێکی چاوەڕوان نەکراو نەبوو،  چونکە چەند ساڵێکە خەڵکی کوردستان ناڕەزاییی دەردەبڕن، بەڵام دەسەڵات بەدەم ناڕەزاییی و داواکانیانەوە نایات، گەڕانەوە بۆ دادگای فیداراڵی  شێوەیەکی تری ناڕەزایەتی خەڵکی کوردستانە و کارێکی دیموکراتییە، کارێکی نایاسایی نییە، چونکە ئێمە بەشێکین  لە عێراق. سەبارەت بە  کورسی کۆتا،  کورسی تایبەت کردن بۆ کۆتا لە پەرلەماندا جۆرێکە لە مەسئولیەتی دیموکراتی بەرامبەر بە کەمینە، بەڵام  ژمارەی یانزە کورسی بۆ کەمینەکانی کوردستان واتا ڕێژەی دە لەسەدی خەڵکی کوردستان. ئەمەش دوورە لە راستی ژمارەی کەمینەکان لە کوردستان، پاشان ئەوانە نۆێنەری کەمینە نەبوون و هاوسەنگی هێزی سیاسی کوردستانیان بە ئاراستەیەکی نێگەتیف برد، زۆرێک لەو کێشە سیاسی و ئابوورییانەی ئێستای کوردستان، دەگەڕێتەوە بۆ ژمارەی ئەو کورسییانە، لە ڕاستیدا هەڵوەشاندنەوەی کارێکی زۆر باش بوو، چونکە پرۆسەی سیاسی لە کوردستان دەکەوێتە سەر سکەیەکی  تەندروست و هاوسەنگی هێز ڕاستدەکاتەوە، کەمینەکانیش ئیتر دەتوانن نۆێنەری ڕاستەقینەی خۆیان بن، لە ڕاستیدا ئەو بڕیارە  ناکاتە حاشاکردن لە مافی کەمینە، بەڵکو ڕاستکردنەوەی یاسای هەڵبژاردنی کوردستانە. 
بۆ لە عێراق فرە بازنەیی دروستە و لە کوردستان یەک بازنەیی دروستە ئەمە ئەو دژوارییەی هەندێک حیزبی کوردییە لە کوردستان، لەڕاستیدا دەبێت هەر شارەو لە ڕێگەی هەڵبژاردنەوە نوێنەری شارەکەی خۆی بنێرێتە پەرلەمان، ئەمەش لەڕاستیدا هەم زیاتر خزمەت بەپروسەی دیموکراتی دەکات، هەم هەژمونی حیزبی بچووک دەکاتەوە، هەم ڕێگەش بۆ کەسی بێلایەن دڵسۆز دەرەخسێنێت دەنگی بگاتە پەرلەمان، هەروەها کۆمسێونی هەڵبژاردنی کوردستان خاوەن باگراوندێکی خراپە، سەرپەریشتی کردنی لە لایەن عێراقەوە پرۆسەکە زیاتر دەکاتە جێگەی  متمانە، تەزویر کەم دەکاتەوە. بێگومان مووچە خزمەت بە خەڵکی کوردستان دەکات، بازار دەجوڵێنێت هەلی کار دروست دەکات و هەموو چین تۆێژێک ڵێی سوودمەند دەبێت، کێشە کۆمەڵاتییەکان کەمتر دەبێتەوە، خۆشگوزەرانی دروست دەکات، ئینجا کێ دەینێرێت ماڵی ئاوا، دەهۆڵی دڕاوی کوردایەتیی لەبەرامبەر مووچەدا  دەنگی زۆر نزمە ناگاتە پێش قاچی خۆیان، وەک فارس وتەنەیی  ئەو قەوانە گوزەشت، ئەو باوکەش مرد.

بۆپێشەوە: لەبەرامبەر بەو هەلومەرجەی ئیستا لە ئارادایە کە لەلایەکەوە دەسەڵاتی ناوەندی هەژموونی سیاسی و بریار بەسەر دەسەڵاتی هەرێمدا دەسەپێنێت و لەلایەکی تریشەوە دەسەڵاتی هەرێم هیچ کارتێکی کاریگەری لەبەرامبەر بە بەغدا نییە، چ رێگاچارەو ئەڵتەرناتیفێک پێویستە؟
نەوزاد عومەر: پایەی دەوڵەتی نەتەوەیی واتا ئابووری نەتەوەیی… لە سیستەمی نیوڵیبرالیزمی جیهانیدا  ئابوورییە نەتەوەییەکان لە پاشەکشەدان، چونکە هێزی کێبرکێی  کاڵای دەرەوەیان نییە لە بازاری ئازاددا، هەم وەک نرخ هەم وەک کوالیتی، هەرێم خاوەنی ئابوورییەکی تۆکمە نییە، ئەو ئابوورییە ریعییە نەوتییەی کە شانازیان پێوە دەکرد، خراپترین جۆری ئابوورییە لە جیهاندا. وڵاتێکی وەک سعودییە لە ئێستادا بەدوای ئابوورییەکی بەدیلی نەوتدا دەگەڕێت، بەڵام دەسەڵاتدارانی هەرێم نەک لە ئابووری ریعیی نەوتدا شکستیان هێنا، ڕەنگە سەری هەرێمەکەش بخوات،  تەنها ڕێگەو چارە و ئەلتەرناتیفێکی دروست کە لە بەردەستدا  بێت، متمانەی خەڵکی کوردستانە بە هەرێمەکەی، گۆرانکارییە لە تەرازووی هێز لە هەڵبژاردنی مانگی شەشدا،  گۆرانکاریی دەسەڵاتە بۆ گەڕاندنەوەی  ئیرادەو متمانەی خەڵک و بەدەستهێنانی متمانی دەرەکی بە پرۆسەی دیموکراسی لە کوردستان.