هەلومەرجی سیاسی عێراق و کوردستان و ناوچەکە، پێویستی قۆناغی تازەی خەبات… نووسینی: عوسمان محەمەد

هەلومەرجی سیاسی ڕۆژهەڵات، فەلەستین و کوردستان و عێڕاق و تورکیا و ئێران و سوریا و ئەفغانستان، فاکتی تازەیان هێناوەتە پێشەوە، پێویستە چەپ و مارکسیستەکان پێداچوونەوە بەسیاسەت و پراکتیکیاندا بکەنەوە. چونکە هەلومەرجێکی سیاسی کەئێستا هاتۆتە پێش لەمێژووی دەسەڵاتی عێڕاقدا فرسەتی بەم جۆرە نە بۆ خەڵک و نە بۆ چەپ و مارکسیستەکان، پێش نەهاتووە. لەساڵی (١٩٩١) لەدوای ڕزگاربوونی کوردستان لەدەسەڵاتی بەعسی فاشی کەشی ئاواڵای سیاسی و فرسەت درووست بوو بۆ ئەوەی شووراکان و خەڵک دەسەڵات بەدەست بهێنن، بەڵام ئەوکات لەبەر دوو خاڵی سەرەکی لەهەلومەرجی سیاسی ئێستا جیاواز بوو نەبوونی ئەو دوو فاکتەرە سەرەکیە وای کرد کە شووراکان و خەڵکی ناڕازی پاشەکشە بکەن: یەکەم/ ئەو مێژووە ئەوجی سەرهەڵدانی ناسیۆنالیزمی کوردبوو، لەسەدا نەوەدی خەڵکی کوردستان دوای سیاسەتی ئەحزابی ناسیۆنالستی کوردی کەوتبوون و پێیان وابوو کە لەئایندەیەکی نزیکدا یەکێتی و پارتی دەوڵەتی کوردیان بۆ درووست ئەکەن و ئیتر خەڵکی کوردستان بەهەموو چین و توێژەکانیەوە بەئامانجەکانی خۆیان ئەگەن و لەسایەی دەسەڵاتی کوردیدا ئەحەسێنەوە. دووەم/ چەپ و کۆمۆنیزم لەو قۆناغە مێژووییەدا ئاسۆیان لێڵ بوو هێشتا تەپ و تۆزی هزری ناسیۆنال-چەپ سایەی هەبوو بەسەر گروپ و ڕێکخراوە چەپەکانەوەو ئاسۆی سۆشیالیزم تاڕادەیەکی زۆر نادیاربوو. ئێستا ئەم دوو خاڵە سەرەکیە ئاڵوگۆڕی ڕیشەییان بەسەردا هاتووە بەپێچەوانەی ساڵی (١٩٩١) لەسەدا نەوەدی خەڵکی کوردستان نەفرەت لەناسیۆنالیزم و دەسەڵاتی سی و سێ ساڵەیان ئەکەن، چونکە لەوماوە درێژەی دەسەڵاتیان ناشرینترین و بۆگەنترین و فەسادترین کردەوەیان پیشانی خەڵکی کوردستان دا، ئەزمە لەسەر ئەزمە کەلەئەنجامی سیاسەتە دژی ئینسانیەکاندا بەسەریاندا هات و بەسەر خەڵکیاندا ئەشکاندەوە، ئەو کردەوانەی کەحیزبی بەعس لەمێژووی دەسەڵاتیدا نەیکرد بوو ئەحزابی ناسیۆنالیستی کوردی بەملەوەنی پیشانی خەڵکی دا، ئێستا زۆربەی خەڵکی کوردستان خوازیاری گەڕانەوەن بۆ لای حکومەتی ناسیۆنالیستی ئیسلامی بەغدا!!. ئاسۆی خەڵکی شۆڕشگێڕ ئاڵوگۆڕی گرنگی بەسەردا هاتووە، چونکە سیاسەتی ناسیۆنالیزم و ئیسلامی سیاسی بەڕادەیەکی زۆر کەوتۆتە ژێر پرسیارەوە، دەسەڵاتی کوردی بەپاڵپشتی ئیسلامی سیاسی ئەوەندەیان بەخەڵک کردووە بابەدەواری شڕی نەکردووە، بۆیە خۆیان و دەسەڵات و سیاسەتیان بەڕادەیەک قێزەون بوونە کەهیچ دەسەڵاتێک ئەوەندە بۆگەن و نەفرەتلێکراو نەبووە لای خەڵک. ئەم دوو فاکتەرە گرنگە وایکردووە کە گڕوتینێکی باش بە بەر بزووتنەوەی ناڕەزایەتی جەماوەریدا هاتووە کەلەمێژووی سیاسیدا کەم وێنە بووە. بەمانایەکی تر هەلومەرجی بابەتی زۆر لەبارە بۆ گەشەی بزووتنەوەی جەماوەری و خەڵکی ئازادیخواز. ئێستا ئیتر کەموکورتی لەهەلومەرجی زاتی دایە، چونکە سیکتاریزم ڕێکخراوەپەرستی بۆتە ڕێگر و مۆتەکەیەک بەشی هەرەزۆری ڕێکخراو و گروپەکانی گرتۆتەوە، ئەمەش وایکردووە کەبەرژەوەندی گشتی بزووتنەوەکە بخرێتە لاوە، ئەم سیکتاریزمەش ئینحرافێکی مێژووییە لەگەڵ بزووتنەوەی چەپی کوردستان هاوتەریب بووە. هەر لەماوەی دووساڵی ڕابردوودا چەندجار بانگەواز بۆ کۆبوونەوەی گشتی کراوە، زۆرێک لەو کادرانە بەشداربوونە لەو کۆبوونەوانەدا، دوای دەیان کۆبوونەوەو خۆ ماندوو کردن گشت کۆبوونەوەکان بەدەستی بەتاڵ کۆتاییان پێ هاتووە. بەداخێکی زۆرەوە زۆربەی ئەو کادرانە کەدێنە ئەو کۆبوونەوە گشتیانەوە بەرژەوەندی گشتی بزووتنەوە ناڕەزایەتی جەماوەری و خەڵکی ئازادیخوازیان بەگرنگ وەرنەگرتووە، بەڵکو هەوڵ ئەدات کەچۆن سەرنجی ئەو کادرانە بۆ لای ڕێکخراوەکەی خۆی بەکێش بکات. ئەگینا لەوە ڕۆشنتر نییە کەبە پلاتفۆرمێکی چەند خاڵی لە هەوڵی کاری هاوبەشدا بین. ئەم قۆناغە سیاسیەی کەئێستا هاتۆتە پێش پێویستی بەکاری پراکتیکی بەردەوام هەیە، بۆ ڕێکخستن و ڕابەرایەتی کردنی دەنگە ناڕازییەکان، ئیتر نووسینی وتار و گرتنی کۆڕ و سیمینار ئەبێت وەڵام بێت بۆ بەهێز کردنی کاری ڕێکخراو بوون، ڕێکخراوێک کەبتوانێت لەگشت مەیدانە جۆراوجۆرەکاندا وەڵامی کارسازی پێ بێت بۆ گشت ڕەوتە کۆنەپەرستەکانی کۆمەڵگە، وە بکەوێتە ململانێی بەردەوام لەسەر سوونەت و کارکردە دژی ئینسانیەکانیان. چەپ و مارکسیستەکان نزیکەی نیو سەدەیە نەیانتوانیووە خەبات و سیاسەتیان ببەنە نێو مەیدانی ململانێ کۆمەڵایەتییەکان هەر لەبەر ئەمەش لەحاشیە کۆمەڵگەدا ماونەتەوە لەگروپێکی فشار زیاتر نەیانتوانیووە ببنە ڕابەری ناڕەزایەتییە کۆمەڵایەتییەکان، مانەوە لەم چوارچێوەیەشدا نەئەتوانێ وەڵام بەئەو ئاڵوگۆڕە سیاسیە تازانە بداتەوە، نە ئەتوانێ جێگەیەکی سیاسی گرنگ لەکۆمەڵگەدا بگرێت، ئیتر درێژەدان بەهەمان سیاسەت لەخۆ ماندوو بوون زیاتر هیچی لێ بەرهەم نایەت. بۆ ئەو کەسانەی کەتەمەنێکی سیاسیان هەیە ڕۆشنە کەئەم فرسەتە سیاسیانە چارەکە سەدەیە جارێک بۆ هەر بزووتنەوەیەکی کۆمەڵایەتی دێتە پێش گەر لەو قۆناغە میژووییەدا نەتوانی دەسەڵات بەدەست بهێنیت ئەوە شۆڕش و دەسەڵات ئەسپێری بەئایندەیەکی نادیار یان بۆ جیلێکی دوای خۆت. هەر حیزب و ڕێکخراو و گروپێک بەرژەوەندی گشتی بزووتنەوەی جەماوەری و ناڕەزایەتی خەڵکی ئازادیخواز لەئەولەویەتی کارەکانی نەبێت هەر لەهەوڵی ئەوەدا بێت چۆن ڕێکخراوەکەی خۆی بەهێز دەکات ناتوانێت وەڵام بەم هەلومەرجە سیاسیە بداتەوە و ئەوەندەی تر ئەکەوێتە کەناری کۆمەڵگە. ئەم فرسەتە سیاسییە، ئەم تووڕەبوون و ناڕەزایەتییەی خەڵک کەئێستا هاتۆتە پێش گەر لەماوەیەکی دیاریکراودا نەتوانین بیقۆزینەوە ئەوا بەشێکی تری بۆرژوازی سواری شەپۆلی ناڕەزایەتیەکانی خەڵک ئەبن و بەرەو هەڵدێر بەڕێی ئەخەن. ئەوسا ئەبێت سی ساڵیتر چاوەڕوانی فرسەتێکی لەم بابەتە بکەین. ڕۆشن و دیارە کەئەو کەس و لایەنانە ئەتوانن ڕابەربن کە شەونخونی ئەکەن بۆ ڕێکخستن و ڕابەرایەتیکردنی ئەو بزووتنەوە ناڕازیانەی کەئێستا شەقامی کردۆتە ماڵی خۆی .