عەلی مەولود: خەڵک بەدیل و جێگرەوەی بۆ ئەم دەسەڵاتەی ئێستا دەوێت کە بەهەزار شێوە سەلماندوویەتی خۆپەرست و بەرژەوەندیخوازو دژی خەڵکییە، دژی ئازادییە، مشەخۆرە، دەسەڵاتخوازو خۆسەپێنە… دیمانەی بۆپێشەوە لەگەڵ‌ هاوڕێ عەلی مەولود هەڵسوڕاوی چەپ و کۆمۆنیست،  سەبارەت بە گوشارەکانی بەغدا بۆسەر هەرێم و ئایندەی سیاسی کوردستان”

بۆپێشەوە: بڕیارو گوشارەکانی بەغدا لەدوای شەڕی سەربازی دژی داعشەوە بۆسەر دەسەڵاتی هەرێم، بەردەوامە، هۆکاری سەرەکی ئەم گوشارانە چییە؟

 عەلی مەولود: لەدوای شەڕی داعشەوە، دەوڵەتی عێراق لەرووی دەوڵەتداری و سەربازی و ئابووریەوە، لە ناوخۆو هەرێمایەتی و جیهان، خۆی لە پێگەیەکی بەهێزترو پەسەندکراوتردا دەبینێت لەچاو هەرێم، کە بەهۆی خراپی حوکمڕانیەکەیەوە تادێت لاوازتر دەبێت، ناوەند کەڵک لەو لاوازیانە وەردەگرێت بۆ ئەوەی پێگەی هەرێم و دەسەڵاتەکەی و پێشمەرگە، بخاتە ئەو قاوغەی بەشایەنیانی دەزانێت، ئەو پێیوایە دەسەڵاتەکانی هەرێم لە ماوەکانی رابردوودا واوەتر لەدەستوور رۆیشتووەو سنووری رێساکانی فیدراڵیزمی تێپەڕاندووەو سەربەخۆ لەعێراق کاری کردووە.

هەڵبەت زەقبوونەوەی کێشەکان لەسەر “ئابووری سەربەخۆ” و نەوتی کەرکوک و شوێنی پێشمەرگە، دەگەڕێتەوە بۆ پێش داعش، کە هەرێم بەئاراستەی سەربەخۆبوونی زیاتر لەعێراق و رۆچوونە ناو پەیوەندی هەرێمایەتی و دەرەکی هەنگاوی دەنا، ناکۆکییەکان ئەوەندە توندبوونەوە سەرۆکی ئەوکاتی هەرێم (مەسعود بارزانی) هەڕەشەی لە عێراق کرد کە “کارێک دەکەن پێشبینیان نەکردبێت” ئەوە دواتر وەک هاوکاری داعش لێکدرایەوە و بەکردەوەش پارتی بەشداری شەڕی نەکرد تا ئەوکاتەی داعش هێرشەکانی روو بە بەغدای وەستاندو گۆڕی بۆ ناوچەکانی بن دەسەڵاتی ئەو، وە هەر بەهۆی توندبوونەوەی ئەو ناکۆکیانە (مامجەلال) سەرۆک کۆماری ئەوکات لەپاش کۆبوونەوەیەکی پڕلەگرژی لەگەڵ مالیکی سەرەکوەزیرانی ئەوکات، جەڵدەی لێدا.

بەڵام ئەو شۆکە گەورەیەی داعش تووشی دەوڵەتی عێراق و هاوپەیمانانی کرد، ئەم ناکۆکیانەی سڕکرد، بەتایبەت کە رۆڵی پێشمەرگە بە پشتیوانی فڕۆکەکانی ئەمریکاو تۆپخانەکانی ئێران لەشەڕی داعشدا دەنگیدایەوەو ئێران و ئەمریکا لە پشتیوانیکردن و بەهێزکردنی پێشمەرگە هاوخەت و بوون و پارەو چەکوچۆڵی زۆرو راهێنانی سەربازی و هەواڵگریان خستە بەردەست، ئەوەش لەکاتێکدا سوپای عێراق لەموصڵ تووشی شکستێکی ئابڕوبەرانە ببوو.

ئەو هۆکارانەی سەرەوەو فرۆشی سەربەخۆی نەوت و هەندێ موجامەلەی کۆمپانیا زەبەلاحەکانی بواری وزە، دەسەڵاتی هەرێمی تووشی بوغرایی کردو هانیدا بۆ غەنیمەی زیاتر، لەجیاتی ئەوەی بۆ بەرەوپێشبردنی پرسی کورد لەعێراق و ناوچەکە و بەهێزکردنی پێگەی هەرێم سوودی لێوەر بگرن، بەتەواوی خستیانە خزمەتی دەوڵەمەندبوونی پارتی و یەکێتی و بنەماڵە دەستڕۆیشتووەکانیان، عێراقیش تا دوای شەڕی داعش چاوپۆشی کرد لە تموحاتەکانیان، بەڵام چاوەڕوانییەکان لەلایەن دەوڵەتی عێراق و ئێران و ئەمریکاشەوە ئەوەبوون هێزەکانی هەرێم بکشێنەوە شوێنەکانی پێشوو، کە ئەوە رووی نەداو سەرەنجام ریفراندۆم و 16ی ئۆکتۆبەری بەدوادا هات.

بۆپێشەوە: گوشارە بەردەوامەکانی بەغدا بۆسەر هەرێم، بەرهەمی پابەندبوونی دەسەڵاتی ناوەندە بە فیدرالیزم و دەستورەوە، لە هاوسەنگی تازەی نێوان بەغداو هەرێمدا، یان وەکو هەندێک دەڵێن پاشگەزبوونەوەی بەغدایە لە فیدرالیزم و دەستور؟

عەلی مەولود: بەبڕوای من دەسەڵات و ئۆپۆزسیۆن، هەریەکە بە ئامانخی خۆی، کێشەکانی نێوان هەرێم و ناوەند لەقەبارەی خۆی گەورەتر نیشان دەدەن و کاریش دەکەن بۆ زەقبوونەوەیان، دوو قوتبیەکی دژ بەیەکیان درووستکردووە، وای دەردەخەن هەرێم “بەدەسەڵات و خەڵکەکەیەوە” لەبەردەم مەترسی ناوەندە “بە دەسەڵات و خەڵکەکەیەوە”، لەکاتێکدا دەسەڵاتی هەرێم خۆی بەشێکە لە دەوڵەتی نوێ عێراق و پشکی گەورەو پۆستی هەستیاری هەیە تیایداو لەناو بڕیارەکانیدایە و خەڵکی عێراق و کوردستانیش هیچ کێشەیەکیان بەیەکەوە نییەو هاوخەباتی و هاوچارەنووسی یەکترن.

ئامانجیشیان دەمەزەردکردنەوەی ناسیونالیزمە، کە خۆیان و دەسەڵاتیان لەسەر بنیاتناوەو بەهۆی خراپی حوکمڕانییانەوە ئێستا بەتەواوی کول بووە، دەخوازن دوو قوتبی لەنێوان گەلانی کوردستان و عێراقدا درووست بکەن و بۆ داپۆشینی نەفرەت و ناڕەزایەتی فراوانی خەڵک، ئاگاهانە کێشە بچوکەکان گەورە دەکەن و کێشەی لاوەکی درووست دەکەن.

سەبارەت بە فیدراڵیزم و دەستووری نوێی عێراق، هیچیان بەرهەمی باوەڕی قووڵی خاوەنەکانی نین، تارادەیەکی زۆر رێککەوتنی ناچارین و بەشێکیشی لەژێر گوشاری دەوڵەتانی تردا رێکخراوە بۆ تێپەڕکردنی قۆناغێک، نەدەسەڵاتی هەرێم و نەدەسەڵاتی ناوەند پابەند نەبوون بە بوعدە یاسایی و حقوقیەکانی فیدراڵیەت و ئەو رێککەوتنانەی لەناو دەستوور کردوویانە، بەڵکو وەک ناو و بەڵگەنامە سوودیان لێوەرگرتووە بۆ بەرژەوەندی خۆیان و بێگومان هاوسەنگی هێز کاریگەری گەورەی هەیە لەو پەیوەندیەدا، هەردوولاش راست دەکەن کە یەکتر تاوانبار دەکەن بەپێشێلکردن، چونکە لەبنەڕەتەوە پەیڕەوکردنی دەستوورو پرەنسیپەکانی فیدراڵیزم، ئەصڵ نەبووە.

 بۆپێشەوە: ئایا هەنگاوەکانی بەغدا لەدژی هەرێم و سیاسەتی خۆگرێدانەوەی پارتی و یەکێتی بە بەغدا، بەمانای تیکەڵبوونەوەی بەکردەوەی کوردستانە بەعێراقەوە؟

عەلی مەولود: ئەوە راستە هەرێم ئەم دواییانە بوعدێکی عێراقی تری وەرگرتووەو هەندێ لەدەسەڵاتەکانی سڕکراوە، بەڵام هەڵوەشاندنەوەی لەئارادا نییە، ئەم هەرێمە لە “بەیانی ١١ی ئازاری ١٩٧٠” وە بەناوی ناوچەی حوکمی زاتی (ئۆتۆنۆمی) لەدەستووردا دانی پێدانراوە، ئایا دەوڵەتی عێراق ئێستا لەهەلومەرجێکی وا بەهرەمەندە بەبێ دەسەڵاتی هەرێم کوردستان بەڕێوەبەرێت؟! بەبڕوای من وەڵامەکە نەخێرە.

ئەگەر دەوڵەتی عێراق و رەوتە سیاسیە دەستڕۆیشتووەکانی ناوی، لەسەر بنەمای باوەڕبوون بە رەوایەتی ئەو ماف و دەسەڵاتانەی بۆ هەرێم ئیقراری لەسەر کردووە، کارناکەن و جێگای متمانە نین، وە دەیانەوێت دەستی حکومەتی هەرێم کورت بکەنەوە، ئابووری سەربەخۆ راگرن، پێشمەرگە لاواز بکەن و بیخەنە ژێر رکێفی سوپای عێراقەوە، وە سنووری هەرێم ببەنەوە بۆ هێڵی 36 ی پێش رووخانی بەعس و بەوەش بەشێکی تر لەبیرە نەوتەکان بخەنەوە بن دەستی خۆیان، ئەوا دەسەڵاتی هەرێمیش راستگۆ نییە لەو رێککەوتنانەی لەگەڵی دەکات و یاری بەکات دەکات و پابەندی بەعێراقەوە بەتەواوی تاکتیکی و بەرژەوەندیخوازانەیە.

هەرێم لەئاستی ناوخۆ دوو میرنشینە، یەکیان سەر بەئێرانەو ئەویتر سەر بە تورکیایە، هەریەکەیان هێزی چەکداری خۆی هەیە، بەڵام لەئاستی عێراق دەوڵەتێکە لەناو دەوڵەتێکداو هیچ حساب بۆ بڕیارو رێنمایییە سیاسی و کارگێڕیەکانی ناوەند ناکات، جگە لەوەی دەستیان بەسەر تەواوی سیاسەت و ئابووری هەرێمدا گرتووە، لە داهات و پۆست و ئیمتیازاتەکانی ناوەندیش برابەشن.

بۆپێشەوە: گوشارەکانی بەغدا هەر لەدژی دەسەڵاتی سیاسی هەرێمە، یان لە دژی خەڵکی کوردستانیشە؟

عەلی مەولود: بەغدا دژی دەسەڵاتی هەرێم نییە، ئەوان شەریکی یەکترن و پێکەوە ئەم زەلکاوەیان درووستکرد کە پێیدەڵێن (عێراقی نوێ)، وە بەیەکیشەوە درێژەی پێدەدەن، ئەوان پێویستی یەکتر پڕدەکەنەوە. ئەوەی دەبینرێت ململانێیە لەسەر بەشی زیاتر، نەدەوڵەتی عێراق نیشتمانێکی ئازادو ئارام و هاوبەش درووستدەکات و نە دەسەڵاتی هەرێمیش بەشوێن لابردنی هەڵاواردنی نەتەوەیی لەسەر میللەتی کوردە.

دەوڵەتی نوێی عێراق هەر بەقەدەر ئەوانی پێش خۆی باوەڕی بە ئازادی و یەکسانی نەتەوەکان هەیە، هێشتا ئەوەی حکومەتەکەی قاسم خستیە ناو دەستوورەوە کە کوردو عەرەب شەریکن لەم وڵاتە و ئۆتۆنۆمیەکەی بەعس و فیدراڵیزمەکەی دوای ٢٠٠٣، هەر فۆرماڵی ماوەتەوەو نەبووە بە باوەڕ و پرەنسیپ لەواقیعدا، ناسیونالیزمی کوردیش هەر بەو پێودانگ و ئاراستەیە کاریکردووە خۆی ببێت بە هاوبەش لەدەسەڵاتی “سیاسی و ئابووری” عێراقداو ستەمی نەتەوایەتی و بەرەنگاری دژی ئەو ستەمەی خەڵکی کوردستان و ئەو هاوسۆزیەی لەگەڵی هەبووە بۆ بەرژەوەندی خۆی بەکارهێناوە.

 بۆپێشەوە: بەشیک لەخەڵکی کوردستان بەتایبەتی موچەخۆران، دەیانەوێت بەغدا موچەیان بداتێ و لە ژێر دەسەڵاتی هەرێم نەمێنن، چەندین فراکسیۆنیش لەوانە یەکێتی و نەوەی نوێ و یەکگرتوو، کۆمەڵی دادگەری داوایان لە پەرلەمانی عێراق کردووە، کە بەغدا راستەوخۆ بە میکانیزمێکی یاسایی موچەی فەرمانبەرانی کوردستان بدات، سەرەتا بڕیاری ئەم چەند فراکسیۆنە چۆن دەبینن؟ هەروەها ئایا ئەوە کیشەی موچە چارەسەر دەکات؟

عەلی مەولود: سەرەتا دوو پەروەندە لەیەکتر جیابکەینەوە:

یەکەم ئەوەی کە دانیشتوانی هەرێم دەخوازن لەژێر دەستی دەسەڵاتدارانی هەرێم نەمێنن، بەمانای ئەوە نییە کە دەمانەوێت دەوڵەتی عێراق حوکمداریمان بکات، خەڵک بەدیل و جێگرەوەی بۆ ئەم دەسەڵاتەی ئێستا دەوێت کە بەهەزار شێوە سەلماندوویەتی خۆپەرست و بەرژەوەندیخوازو دژی خەڵکیە، دژی ئازادیە، مشەخۆرە، دەسەڵاتخوازو خۆسەپێنە، بەڵام ئەو بەدیلە دەوڵەتی عێراق نییە، بەڵکو لەناوخۆی هەرێمی کوردستانە و لە خودی خەڵک درووست دەبێت.

دووەم ئەوەی کە مووچەخۆرانی هەرێمی کوردستان خوازیارن راستەوخۆ مووچە لە بەغدا وەربگرن، بۆ ئەوە دەگەڕێتەوە کە هەم پێدانی موچە لەکاتی خۆیدا مسۆگەرترەو ترسی دواکەوتن و لێبڕین نییە و هەم شایستە داراییەکان لەعێراق باشترو زیاترن، لەمبارەیەوە حکومەتی هەرێم ستەمکاری گەورەی کردووە لە موچەخۆران، بۆیە من بەقازانجی دەبینم موچە لەدەستی حکومەتی هەرێم دەربێت و لەبەغداوە بدرێت، چونکە دەسەڵاتی هەرێم دەستی پیسە و متمانەی پێناکرێت، وەک مافیا لەگەڵ پارە مامەڵە دەکات و ستراتیژی خۆی لەسەر پارەکێشانەوە لە خەڵک و کەمکردنەوەی بەشی ئەوان لەداهات و سامان و سیاسەتی برسیکردن داڕشتووە. بەڵێ لەوچوارچێوەیەدا کێشەی موچە چارەسەر دەبێت، بەڵام بەومەرجەی دەسەڵاتی هەرێم  کۆسپ و رێگری درووست نەکات و خۆی لە بەرپرسیارێتی نەدزێتەوە، کە پێموانییە رێگا بەوە بدات چونکە لەڕووی سیاسی و ئابووریەوە زیانی گەورە دەکات.

بۆپێشەوە: لێکەوتە سیاسیەکانی دەسەڵاتی ناوەندی لەسەر خەڵکی کوردستان و پرسی چارەسەرنەبووی نەتەوایەتی چۆن دەبینن؟ لاتان وایە جارێکی تر ستەمی نەتەوایەتی لەسەر خەڵکی کوردستان دوبارەدەبێتەوە؟

عەلی مەولود: پرسی نەتەوەیی کورد لەعێراق تەنها خاوبۆتەوە، بەدەسەڵاتگەیشتنی پارتی و یەکێتی لە هەرێم و بەشداری و هاوبەشی ئەوان لە دەسەڵاتی عێراق مانای چارەسەری کێشەی نەتەوایەتی نییەو بەپێی داتاکان، نیوەی خاکی کوردستانی باشوور لەژێر حوکمی دەوڵەتی ناوەندەو کورد لەوناوچانە لە مافی هاووڵاتیبوونی یەکسان بەهرەمەند نین و هەمیشە ئەگەری توندبوونەوەی کێشەو ستەمی نەتەوەیی لەئارادایە.

ئەم کێشەیە پێناچێت بە (مافی دیاریکردنی چارەنووس، جیابوونەوەی کوردستان و  دامەزراندنی دەوڵەتی سەربەخۆ) چارەسەر بێت و وا دەردەکەوێت پێویستی بە داڕشتنی ستراتیژی نوێ هەبێت کە لەگەڵ بارودۆخی نوێ گونجاو بێت.

لەبەرچەند هۆکار پێموایە درووستکردنی دەوڵەتی نەتەوەیی لەکوردستانی باشوور ئەستەمە:

یەکەم: نەدەوڵەتی عێراق و نەدەوڵەتانی ناوچەکە رێگە بەدەسەڵاتی کوردی لەدەرەوەی هەرێمی کوردستان نادەن، کەواتە لەباشترین حاڵەتدا، کێشەی نەتەوەیی لانی کەم لەنیوەی خاکی کوردستاندا بەچارەسەرنەکراوی دەمێنێت.

دووەم: بەم عەقڵیەت و باوەرەی ئێستای ناسیونالیزمی کوردو عەرەب و تورکمانەوەو هەروەها بە دەستوەردانی دووژمنانەی دەوڵەتانی ناوچەکە، ئەگەر دەوڵەتی کوردیش درووست بێت، لەگەڵ عێراق دەبن بە دوو دەوڵەتی ناکۆک و ناتەبا لەپاڵ یەکدا، کە هەموو رۆژێک ئەگەری شەڕ بەرهەمدێنێتەوە.

سێهەم: بەهۆی بارودۆخی سیاسی و ئەمنی دوای شەڕی داعشەوە ژمارەیەکی زۆر خەڵکی عەرەبزمانی عێراق لەکوردستان نیشتەجێ بوون و رۆژبەڕۆژ لە زیادبووندان، گەرچی هێشتا وەک هاووڵاتی یەکسان لەهەرێم قبووڵنەکراون، بەڵام تێکەڵاوبوونی نەتەوەیی بەدیهێناوە، هاوشێوەی تێکەڵاوی ناوچەکانی دەرەوەی هەرێم، ئەمە زەمینە خۆش دەکات بۆ هاوژیانی، بەڵام لە ئەگەری گەشانەوەی هەر ناکۆکیەکی قەومیدا کێشەی نەخوازراوی لێدەکەوێتەوە.

چوارەم: مێژووی نوێ نیشانیداوین کە دەوڵەتی نەتەوەیی ئیتر رێگایەک نییە بۆ کۆتاییهاتنی کێشەی نەتەوایەتی و رەنگە ئاڵۆزتریشی بکات، دەوڵەتی فەلەستین و دەوڵەتی ئۆکراین بەنموونە.

پێنجەم: سەرمایەداری هێشتا لەسەر ئەو رێچکەیەیە، کە کورد لەناوخۆیدا هەزم ناکات و لەهەموو توندپێچێکدا فڕێیدەداتە دەرەوەو دەیخاتە پەراوێزی رووداوەکانەوەنەوە، وەک بارمتە مامەڵەی دەکات و رێککەوتنەکانی پێ خۆش دەکات، هەر بەو هۆیەشەوە کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی ناچێتە پشتی پرۆژەی سەربەخۆبوونی.

شەشەم: خەبات و بەرەنگاری دژی ستەمی نەتەوەیی نابێت لەچوارچێوەی ئامانجە ناسیونالیستیەکان لەقاڵب بدرێت، بەڵکو پێویستە ببێتە پۆتانشێڵ و هێزو وزەی دژی چەوساندنەوەو ستەمکاری بەشێوەیەکی گشتی، نەک گۆڕینی چەوسێنەرو ستەمکارەکان لە بێگانەوە بۆ خۆماڵی، ئەگەر ئەو بەرەنگارییە نەچێتە خزمەتی ئامانجی بەرزی ئینسانیەوە، کۆمەك بە بەها سیاسیەکانی وەک ئازادی و یەکسانی و عەدالەتی کۆمەڵایەتی و هاوژیانی و خۆشگوزەرانی و شکۆی مرۆیی نەکات، ئەوە خۆی ستەمێکی گەورەیە لەو خەباتە و قوربانیەکانی.

بۆیە بەبڕوای من بۆ چارەسەری ریشەیی و ئینسانیانەی ستەمی نەتەوایەتی دەبێت بیر لەهاوژیانی بکرێتەوە، پێکەوەژیانێکی ئازادانە، لەسەر بنەمای مرۆڤ بوون و ژیانخوازی و ژینگەدۆستی. ئەوەش وادەخوازێت لەسەر ئاستی عێراق بەدیلێک بێتە ئاراوە لەسەر بنەمای هاووڵاتیبوونی یەکسان دامەزرابێت، نەک پشکپشکێنەی نەتەوەیی و ئاینی و تایفی.

بۆپێشەوە: خەڵکی کوردستان بەشیوەی گشتی دژی دەسەڵاتی سیاسی هەرێمن و بەکردەوەش ئۆپۆزیسیۆنی بۆژوازی کورد، ئەڵتەرناتیفێکی باشتری دەسەڵات نییە و لەو ئاستەدا نییە، بتوانێت جڵەوی بزوتنەوەی ناڕەزایەتی خەڵکی کوردستان بکات، خەڵکی کوردستان دەبێ چی بکات، تا لەدەسەڵاتی یەکێتی و پارتی و هاوشیوەکانی و ئۆپۆزیسیۆنی بۆرژوازی ڕزگاری بێت؟ بەکورتی چ ڕیگاو ئەڵتەرناتیفێک بۆ باش بوونی ژیان و گوزەران و ئایندەی سیاسی کوردستان پیویستە؟

عەلی مەولود: خەڵکی کوردستان قۆناغی گرنگی لەپەیوەندی خۆی لەگەڵ دەسەڵاتی هەرێم تێپەڕاندووە، سەرەتا خەڵک خۆشباوەر بوو بەوەی دەسەڵاتی کوردی ژیانێکی خۆش و ئایندەیەکی گەشیان بۆ دابیندەکات، بەڵام زوو ئەو خەونە زڕاو بەوهۆیەوە ناڕەزایەتی خەڵک بەشێوەی جۆراوجۆر لەئاستی فراوانی کۆمەڵایەتیدا دەستی پێکردو ئێستا لەناڕەزایەتی واوەترچووەو خەڵک بایکۆتی ئەم دەسەڵاتەی کردووە، بایکۆتی هەڵبژاردنەکانی، باوەڕی، سیاسەتی، بەڵێنەکانی، هاوکات خەڵک زیاتر سیاسی بۆتەوەو هاتۆتە ناو کایەی سیاسیەوەو بەدوای جێگرەوەو بەدیلدا دەگەڕێت.

کاری هەرە گرنگ ئەوەیە خەڵک لەدرێژەی ئەکتی سیاسی خۆیدا ئەو بەدیلە بەرهەم بێنێت، بەڵام ئەو بەدیلە پێویستە بۆ پێشەوە بمانبات و سیستەمی حاکم و مەحکوم بگۆڕێت بە پێکەوەژیانی ئاشتیانەی دوور لە دژایەتی و ناکۆکی، کار بۆ هەمووان و ژیان و ئازادی بۆ هەموان دابین بکات، هاوژیانی و شکۆی مرۆیی، پێشکەوتن و خۆشگوزەرانی بکاتە ئامانج.

  بۆپێشەوە: لەکاتێکدا دەسەڵات متمانەی لای خەڵکی کوردستان نەماوەو ئۆپۆزیسیۆنی بۆرژوازی کورد لە ئاستی ئەوەدا نییە وەکو بزوتنەوەی گۆڕانی پێشوو سواری شەپۆلی نارەزایەتی جەماوەری خەلکی کوردستان بێت، چەپ و کۆمۆنیستەکان، لە کوێی بزوتنەوەی نارەزایەتی ئیستای خەڵکی کوردستاندا وەستاون؟

عەلی مەولود: بەبڕوای من چەپ و کۆمۆنیستەکان وەک بەشێکی رادیکاڵ لە خەڵکی ناڕازی، کە هەر لەسەرەتاوە هیچ ئومێدێکیان بەم دەسەڵاتە نەبوو، دەبێت لەچوارچێوەی ئەو بەدیلەدا کە لەوەڵامی پرسیاری پێشوو باسمکرد، خۆیان ببیننەوەو پێشەنگایەتی بکەن، وە نابێت ئامانج و ستراتیژی ئەم رەوتە لەوەدا کورت بێتەوە کە شوێن گۆڕکێی نێوان حاکم و مـەحکوم بکات. درووشمەکانی، ستراتیژی سیاسی، بکەری گۆڕانکاری و رێگای گۆڕانکاریەکان لە واقع و لەپەیوەست بە میکانیزمی گۆڕانی کۆمەڵایەتی وەربگرێت. بەدیل ئەصڵی بێت نەک ئەنتی بوونی ئەوەی کە هەیە.

بۆپێشەوە: گرژی و ناکۆکی نیوان پارتی و یەکێتی لەسەر دەسەڵات و داهات بەردەوامە، ئایا گوشارەکانی کۆمەڵگەی نێو دەوڵەتی و بەغدا، هۆکاری بەرینبوونەوەی قڵشتی نێوانیانە، یان نەتوانین و ناتەبایی و ملنەدانی پارتی و یەکێتی بەداوای بەغداو کۆمەڵگەی نێودەوڵەتی، هۆکاری بەردەوامی ئەو گرژیانەیە؟

عەلی مەولود: پارتی و یەکێتی ناکۆکیەکی مێژوویین کە ناوەرۆکەکەی هەژمونگەرایی و دەسەڵاتخوازیە، ئەم دوو هێزە بە تەماحە سیاسی و ئابووریە جیاوازەکانیانەوە، ئێستا بوون بە دوو کۆمپانیای ناو بازاڕی ئازادو دوو باندی گەورەی مافیایی لیبراڵیزمی نوێ، کە بەشێوەی یاسایی و فەرمی کارەکانیان رایی دەکەن، هەتا ئەوکاتەی بەرژەوەندییان دەکەوێتە مەترسییەوە، دەستشکانەوەو قاچکێشانەوەیان بۆ یەکتر بەردەوام دەبێت.

کێشەی نێوان ئەم دوو باندە، نە درێژکراوەی کێشەی خەڵک و نە بەرەنجامی گوشاری نێودەوڵەتی و بەغدایە، کێشەی زاتی خۆیانەو ئەوەی هەریەکەیان لەگەڵ بەرژەوەندی وڵاتێکی دراوسێ پرۆگرامکراوە، کاریگەری هەیە لەقوڵبوونەوەو توندبوونەوەی کێشەکان هەم لەناوخۆیان و هەم لەگەڵ خەڵک و هەم لە ئاستی عێراق و هەرێمایەتی.

بۆپێشەوە: لایەنە سیاسییەکان بەگشتی و ئۆپۆزیسیۆنی بۆرژوازی هەڵبژاردن وەکو ڕیگایەک بۆ دەرچوون لە دۆخی نەخوازراوی ئیستای کوردستان دەزانن، ئێوە لەوبارەیەوە دەڵێن چی؟

عەلی مەولود: هەڵبژاردن و دیموکراسی پەرلەمانی لەسەر ئاستی جیهان شکستی گەورەی خوارد و زۆربەی ئەو خەون و بەڵێنانەی لەم رێگایەوە بە مرۆڤایەتی درابوون، ناکام مانەوە، بەڵام لەکوردستان هەر هیچی لێ پەیدا نەبوو، بوو بەدیکۆرێکی ناشیرین بۆ دەسەڵاتێکی ئۆلیگارشی.

هەڵبەت رەتکردنەوەی رێگای هەڵبژاردن بەشێوەیەکی رەها درووست نییە، بەبڕوای من دەکرێت و پێویستە خەڵک سوود لە هەموو کەناڵێک وەربگرێت بۆ پاشەکشە پێکردن و کەمکردنەوەو ستەمکاری و ناعەدالەتی، حیکمەتی سیاسەت ئەوەیە تەشخیس بدرێت لەچ کاتێکدا خەڵک سود لە هەڵبژاردن وەردەگرێت و بە چ مەبەستێک بەشداری دەکات، هەندێکجار لەوانەیە وەک تاکتیک بەکاری بێنێت بۆ تێکدانی هاوسەنگی بەرەی دەسەڵات، بۆ لاوازکردنی بەهێزەکان، بۆ بەهێزکردنی ناکۆکیەکانی نێو ماڵی دەسەڵات، …

بۆپێشەوە: وەکو دوا پرسیار، جەنگ و هیرشی ئیسرائیل لەدژی خەڵکی غەززەو فەلەستین، چ کاریگەریەکی لەسەر دۆخی عێراق و کوردستان دەبێت؟

عەلی مەولود: بێگومان کاریگەری هەیە، عێراق و کوردستان لەچەندین لاوە بە جەمسەرەکانی ئەم شەڕەوە بەستراوە، بەستەرەکانی ئەم شەڕە: ناکۆکی دوو قوتبی نێوان ئەمەریکاو خۆرئاوا و بەرەی چین – روسیایە، ناکۆکی قەومی نێوان ناسیونالیزمی عەرەب و ناسیونالیزمی ئیسڕائیلە، ناکۆکی ئاینی نێوان ئیسلام جوولەکەیە، کە هەموو ئەوانە لەعێراق و کوردستان ئامادەیی و نوێنەرایەتییان هەیە.

عێراق کە بەناوچەی نفوزی ئەمریکا دەناسرێت بەرەی رووسیا – چین بۆ سووککردنی قورسایی ناتۆ لە شەڕی ئۆکراین کاری لەسەر دەکات، ئێران کە رکابەری ئەمریکاو نەیاری ئیسڕائیلە، هەژمونی گەورەی هەیە تیایدا، هاوسۆزی نەتەوەیی و ئاینی، هیزە ئیسلامیەکانی تائاستی ئەوە پاڵ پێوەناوە وەک بەشێک لەو شەڕە خۆیان ببینن. ئەوانە هەموویان ئەگەری تەنینەوەی ئەو ئاگرە لێرە نیشاندەدەن.

بێگومان ئەو شەڕە بەهەموو پێوانەیەک شەڕێکی کۆنەپەرستانەو دژی خەڵکیە، جەنگی پاکتاوکردن و سڕینەوەیە، درێژەی ستەمکاری دەوڵەتی ئیسڕائیلە لەخەڵکی فەلەستین، رۆژانە تاوانی جەنگ روودەدات، کۆمەڵکوژی دەکرێت، بەهیچ شێوەیەک بەرژەوەندی خەڵکی فەلەستین و ئیسڕائیلی تێدا نییە، دیاری دنیای سەرمایەداری ئەمڕۆیە بۆ ناوچەکە، کە ئەگەر بەری پێنەگیرێت کارەساتی مرۆیی و ژینگەیی گەورەتری لێدەکەوێتەوەو ناوچەکە دەکات بەغەززە.

********