ئەنوەر حسێن (بازگر) : ئەڵتەرناتيڤى جددى بۆ بارودۆخى كوردستان خەڵكە… دیمانەی بۆپێشەوە لەگەڵ بەڕێز ئەنوەر حسێن (بازگر)، نووسەر و ڕۆژنامەنووس ، سەبارەت بە گوشارەکانی بەغدا بۆسەر هەرێم و ئایندەی سیاسی کوردستان” بەشی یەکەم
بۆپێشەوە: بڕیار و گوشارەکانی بەغدا لە دوای شەڕی داعش و (16) ئۆکتۆبەرەوە بۆ سەر دەسەڵاتی هەرێم بەردەوامە، هۆکاری سەرەکی ئەم گوشارانە چییە؟
ئەنوەر حسێن: هۆكارە سەرەكييەكە ئەوەيە؛ ناوەند تا دێت خۆى بەهێز دەكات، هەرێميش بەرەو لاوازى دەچێت. ناوەند بە پشتيوانى ئەمريكا، كۆمارى ئيسلامى ئێران و وڵاتانى عەرەبى دەورونەخشى زۆرترى پێ دراوە، توانيويەتى هەم خۆى ڕێكبخاتەوە، هەم وانيشانى ئەمريكا و دۆستەكانى بدات، كە حكومەتى هەرێمى كوردستان پابەند نابێت بە بڕيارەكانى دەوڵەتى عێراقى فيدراڵەوە، ئەوان دەيانەوێت عێراقى يەكگرتوو هى هەموان بێت، لە ڕاستيدا ئەم قسانە بەشێكى حەقيقەتى تێدايە، بەڵام قسەكە ئەوەيە؛ بۆچى وڵاتە يەكگرتوەكانى ئەمريكا چراى سەوزى بۆ پشتيوانيكردن لە حكومەتى عێراقى هەڵكردوە؟ چونكە:
حكومەتى ئەمريكا گلەيى لە هەرێمى كوردستان هەيە، گلەيى لە يەكنەخستنى هێزى پێشمەرگە هەيە، بوونى گەندەڵى، بوونى كێشە و گرفت و هۆكارى سياسى تر، بۆيە كاتێك كە پشتگيرى عێراق و بەغدا دەكات، بە جۆرێك لە جۆرەكان نيگەرانە لە هەرێمى كوردستان، بێگومان ڕووداوەكانى ڕيفراندۆم و شانزەى ئۆكتۆبەر و كێشە و قەيرانە سياسييەكانى هەرێمى كوردستان و ململانێكانى نێوان ئەحزابى سياسى كوردستان هەموو ئەوانە ڕۆڵى هەيە، هەربۆيە حكومەتى عێراقى بەردەوام كێشە و گرفتى لەگەڵ هەرێمى كوردستان هەبوە، بەڵام هەنگا و بە هەنگاو كارەكانى كردوە و بڕيارەكانى داوە و فشارى لەسەر هەرێم دروستكردوە.
بۆيە دواين هەوڵى ئەوەيە؛ كە هەوڵە ديپلۆماسيييەكانى سەريگرت، بەوەى توركيا ڕازى بكات، كە نەوت لە هەرێمى كوردستان وەرنەگرێت و نەوتى هەرێمى كوردستان لە ڕێگاى بۆرييەكانى توركياوە نەفرۆشرێت بۆيە ئەو ڕێگايەى بڕيوە، دوابەدواى ئەوە بودجە و مووچەى هەرێمى كوردستان، كە بڕيار بوو بينێرێت، ناينێرێت و پەيوەستى كردوە بە هەندێ هۆكارى سياسى و ئيقليمييەوە.
ديارە ئەوەى لە عێراق و بە هەرێمى كوردستان-يشەوە ڕوودەدات گرژى و پەيوەندييەكان زۆرتر سياسيين تا ئيدارى و حكومى بن، بەڵام ئەوان بەرگێكى ئيدارى بەبەردا دەكەن، ئەوە چەند مانگە حكومەتى عێراق بودجەى هەرێمى كوردستان نانێرێت دەڵێت؛ لەبەرئەوەى ئەوان (8) تريليۆن دينار قەرزارى عێراقن و داهاتە نانەوتييەكانيان نەناردوە.
بۆيە بەبڕواى من هۆكارەكانى زياتر سياسييە. نەك هەر بەم نزيكانە چارەسەر نابێت، بەڵكو پێدەچێت حكومەتى بەغدا فشارى زۆرتريش بكات و كارتى زۆرترى ناوخۆيى و ناوچەيش بەكار بهێنێت، بۆنموونە فاكتەرێك كە پەيوەندى بە نەناردنى مووچەوە هەيە؛ فشارى ئێرانە بۆ دەركردن و چەككردنى كۆمەڵە و ديموكرات يان ڕاگرتنى نەوتى عێراق، توركيا داواى دەركردنى پەكەكە دەكات.
بۆپێشەوە: گوشارە بەرەوامەکانی بەغدا بۆسەر هەرێم، بەرهەمی پابەندبوونی دەسەڵاتی ناوەندە بە فیدراڵیزم و دەستورەوە، لە هاوسەنگی تازەی نێوان بەغدا و هەرێمدا، یان وەکو هەندێک دەڵێن؛ پاشگەزبوونەوەی بەغدایە لە فیدراڵیزم و دەستور؟
ئەنوەر حسێن: لە حەقيقەتدا نە عێراق دەوڵەتێكى فيدراڵە، نە عێراق خۆى كار بەم چەمكە دەكات، نە هەرێمى كوردستان-يش پابەندە بەم چەمكەوە بۆ؟ چونكە:
يەكەم: حكومەتى عێراق، هەرێمى كوردستان يان كورد وەكو نەيار سەير دەكات، بەوەى هەميشە دژيەتى، ئەو بۆچوونەى يان تەوەهومەى سونييەكان هەيانبوو لەماوەى هەشتاوسێ ساڵى ڕابردوودا، شيعييەكانيش بەهەمان شێوە هەيانە.
دوەم: حكومەتى عێراقى لەژێر كاريگەرى كۆمارى ئيسلامى ئێران و توركيا دايە، كە ئەوانيش نەيارى هەرێمى كوردستانن.
ئەمە ڕەهەندێكى بابەتەكەيە، كە حكومەتى عێراقى بەرپرسە. حكومەتى هەرێمى كوردستانيش ئەم پابەندى و باوەڕييەى نييە كە عێراق دەوڵەتێكى فيدراڵە، چونكە ئەگەر عێراق دەوڵەتێكى فيدراڵە و حكومەتى هەرێمى كوردستان ئيعتراف بەمە دەكات، بۆچى داهاتە نەوتييەكانى سەربەخۆ دەفرۆشێت؟ بۆچى پەيوەندييە ديپلۆماسييەكانى سەربەخۆ ڕێكدەخات؟ بۆچى هێزى پێشمەرگەى سەربەخۆى هەيە؟… لە كاتێكدا بەپێى دەستور دەبێت هەموو ئەمانە لەژێر سايەى دەوڵەتى فيدراڵدا بێت. دەيان جار حكومەتى عێراقى گلەيى كردوە ئێمە لەگەڵ فرۆشتنى نەوت نيين بەو شێوەيە، كە نازانين داهاتەكەى چەندە و چەند دەفرۆشرێت، ڕايگەياندوە دەبێت؛ پەيوەندييە ديپلۆماسى و سياسييەكان لەگەڵ وڵاتانى دەورووبەر لەڕێگەى عێراقەوە بێت و زۆر كێشەى تر، بەڵام هەرێم گوێى پێنەداوە.
بۆيە دەڵێم؛ لەڕاستيدا هيچيان بڕوايان بە دەوڵەتێكى عێراقى فيدراڵى نييە، هەرچەندە دەستورى عێراق دواى ڕووخانى بەعس ساڵى (2005) نووسراوەتەوە و وادەڵێت، بەڵام عەمەلەن هيچ وا ناچێتە پێش.
من پێم وايە دەستور بۆ وڵاتێك جێگەى ڕێزە و دەتوانێت گرنگى هەبێت، كە ديموكراسى بێت، بەڵام عێراق ئيش بە دەستور ناكات، لە كوێ پێى خۆش بوو دەستور پێشێل دەكات، لە كوێ پێى خۆش بوو كارى پێ دەكات، بۆنموونە چارەسەركردنى كێشەى ماددەى (140) لە دەستور هاتوە ئەى بۆ چارەسەرى ناكات؟ نەخێر بابەتەكە ئەوە نييە، بەڵكو ئەم عەقڵيەتە سياسييەى ئێستا لەسەر كارە لە عێراق بەهەمان شێوەى عەقڵيەتى پێشووى سوننييەكانە، پێيان وايە ئەوان زۆرينەن، كورد و سوننە ئەو مافەيان پێنادرێت وەكو چۆن سوننيەكان ئەوەيان كردوە.
بۆيە پێم وايە ئەمە ديوێكيەتى، ديوێكى تر دەخالەت و فشار و هەيمەنەى بەتايبەتى ئێران لەسەر عێراقە، عێراق ناتوانێت هيچ جوڵەيەك بكات و بڕيارێك بدات بە بێ كاريگەرى ئەو وڵاتە لەسەرى، بۆنموونە هەموو هێزە سياسييە شيعەكانى عێراق لەژێر كاريگەرى ئێراندان.
بەڵام قسەكە ئەوەيە باسى دەستور، دەوڵەتى فيدراڵ و ياسا و قانوون دەكرێت، حكومەتى هەرێمى كوردستان-يش پابەند نييە پێوەى، كەركوك لە ڕابردوودا لە دەست كورد بوو، بەڵام نەيتوانى ئيدارەى باشى بدات، نەيتوانيوە پێكهاتەكان ڕازى بكات، نەيتوانيوە بەجددى هەوڵ بۆ گەڕانەوەى ماددەى (140) بدات، گەر سەرنج بدەين لە كێشەكانى نێوان ئەريتريا و ئەسيوپيا لە ماوەى چەند دەيەى ڕابردوو تا جيابوونەوەى ئەريتريا لە ئەسيوپيا دەيان جار دەستور نووسراوەتەوە، بەڵام هەركام لە حاكمەكانى هاتوونەتە سەر دەسەڵات لە ئەسيوپيا بۆ چەوساندنەوەى ئەريترييەكان ئەوكاتە دەستورەكەيان هەڵوەشاندوەتەوە، ئاڵاكانى ئەريترييەكانيان داگرتوە و هەموو مافەكانيان لێ سەندوەتەوە تا بە جيابوونەوەى ئەريتريا لە ئەسيوپيا لە ساڵى (1993)، واتا حەل جيابوونەوەى كوردستانە لە عێراق.
لەبەرئەوە لە دەوڵەتى ناديموكراتييدا، پێموانييە دەستور بتوانێت چارەسەرى كێشەى نێوان هێزە سياسييەكان و سيستمە سياسييەكان بكات، بەتايبەتى كە عێراق و هەرێمى كوردستان مێژوويەكى خوێناوييان بەيەكەوە هەيە، لەڕووى ئيتنيكى، تائيفى، مەزهەبى، سياسى و مێژووييەوە تا دەگات بە هەموو ئەو بەرژەوەندييەشى كە هەيە.
بۆپێشەوە: گوشارەکانی بەغدا تا چەندە کەرکوک و ناوچە کێشە لەسەرەکانی گرتۆتەوە؟ زۆرجار گوێ بیستی سیاسەتی ڕاگواستن و تەعریب دەبین، ئەمە تا چەندە ڕاستە؟
ئەنوەر حسێن: وەكو پێشتر ئاماژەم بۆ كرد، چۆن سەردەمى حاكميەتى بەعس و سوننەكان ئەو ناوچانە تەعريب و تەرحيل كرا، بەشێكى زۆرى بەتايبەت ناوچە نەوتييەكان چۆڵ كرابوو، ئێستاش دەوڵەتى عێراقى بەهەمانشێوە بەجۆرێكى تر ئەو مامەڵەيە دەكات، ئەو ناوچانە لەڕووى مێژوويى، نێودەوڵەتييەوە زۆربەى كوردبوون دانشتوانەكەى كوردبوون و سەر بە خاكى كوردستانن، بەڵام دانى بە هيچ كام لە مانە نەناوە و نەيگێڕاوەتەوە، بەدواى ڕووداوەكانى (16)ى ئۆكتۆبەر ئەوەى ڕزگاريش كرابوو لە دواى (2003)ەوە لە دەستى بەعس، هەمووى كەوتەوە دەستى عێراق و شيعەكان، ئێستا حەشدى شەعبى حاكمييەت دەكات لە كەركوك و خانەقين…، كە ئەوە بۆ ئەوان زۆر گرنگ بوو، بەڵام (16)ى ئۆكتۆبەر هۆكار و دەرئەنجامى هەيە كە دەرئەنجامى ڕيفراندۆمە ئەوەيە؛ هێزە سياسييە كوردييەكان لە ساڵى (2003)ەوە تا (16)ى ئۆكتۆبەر حاكمييەتى كەركوك بوون، بەڵام نەيانتوانيوە نموونەيەكى باش پێشكەش بكەن، كە پێكهاتەكانى ترى كەركوكيش هەست بە ئارامى و ئاسايش بكەن، ئەگەر سەيرى پەيەدە بكەين لە عەفرين، ڕەقە، سەرێكانى و گرێ سپى و دێرەزور توانيويەتى ئەوە بكات، كە پێكهاتەكان لە خۆى ڕازى بكات.
دەتوانم بڵێم؛ تا سەردەمى مام جەلاليش كەركوك ئارامتر بوو، پێكهاتەكان دەيانتوانى بەيەكەوە بژين، بەداخەوە دواتر ئەو ڕەوشە بەردەوام نەبوو، دەسەڵاتدارانى كورد لە كەركوك نەيانتوانى كەركوك باش بەڕێوە بەرن، بۆيە (16)ى ئۆكتۆبەريشى بەسەردا هات.
بەبۆچوونى من لەهەر حاڵەتێكى ئاسايى و نائاساييدا گەڕانەوەى كەركوك بۆسەر هەرێمى كوردستان كارێكى “غەير مومكينە” ئەوەى ئێمە بانگەشەى بۆ دەكەين، هەروەكو چۆن گەڕانەوەى قودس بۆسەر فەڵەستين لە ساڵى (1948)ەوە كارێكى مومكين نەبوە، تا ئەوەى ئيسرائيل لەم چەند ساڵەى ڕابردوودا بڕيارى دا بيكاتە پايتەختى خۆى، بە بيست و دوو دەوڵەتى عەرەبى لە ساڵى (1948)ەوە نەيانتوانى قودس بگەڕێنەوە سەر فەڵەستين واقيعەتەكە ئەوەيە.
بۆيە پێم وايە سەدان ساڵى تريش كەركوك ناگەڕێتەوە سەر كوردستان، هەر بەم كێشە و گرفتانەى دەمێنێتەوە، دەتوانم بڵێم؛ كەركوك عێراقێكى بچكۆلە كراوە، كێشە تائيفى و ئيتنيكى مەزهەبييەكانى بەردەوام دەبێت، چاوتێبڕينى توركيا لە دواى ئەوەى كە لە جەنگى يەكەمى جيهانى و شكستى ئيمڕاتۆريەتى عوسمانى لێيى دەستێننەوە، بەريتانييەكان و فەڕەنسیەكان و ئەمريكييەكان ئاڵوگۆڕێك بە ناوچە گرنگەكانى خۆيان لە نێوان موسڵ، شام و ئامەد دەكەن، توركيا و كورد هێشتا چاوى لەسەرييەتى، هۆكارەكەشى بەشێكى پەيوەندى بە “نەوت”ەوە هەيە، لە عێراق ئەگەر بەغدا دڵى دەوڵەتە، بەسڕە ڕێگاى چوونە دەرەوە بۆسەر دەرياى عێراقە، كەركوك شادەمارى ئابوورى ئەو دەوڵەتەيە، لەبەرئەوە حكومەتى عێراقى و كەس ئامادە نييە دەستبەردارى بێت و هەوڵى تەعريبكردنى دەدات، هەوڵى گۆڕينى ديموگرافياكەى دەدات.
بەهەرحاڵ كەركوك چاوى زۆر لەسەرە، كورد نەيتوانى باش ئيدارەى بدات و لە داهاتووشدا ناگەڕێتەوە سەر كوردستان، چونكە يەكێكە لە پارێزگا هەرە گرنگەكانى بوارى ئابوورى بۆ عێراق.
بۆپێشەوە: ئایا هەنگاوەکانی بەغدا لە دژی هەرێم و سیاسەتی خۆگرێدانەوەی پارتی و یەکێتی بە بەغدا، بەمانای تیکەڵ بوونەوەی بەکردەوەی کوردستانە بە عێراقەوە؟
ئەنوەر حسێن: ئەوەى ڕوويداوە؛ دەرئەنجامى تێگەيشتنى سياسەتى وڵاتە يەكگرتوەكانى ئەمريكايە بەرامبەر بە هەرێم و عێراق يان دەتوانم بڵێم: بەجۆرێك لە جۆرەكان خۆ كشانەوەيەتى لە هەرێم و پشتيوانيكردنە لە ناوەند.
ئەمريكا دەورونەخشى زۆرى لە عێراق هەيە، بۆچى تاوەكو ئەمريكا ڕازى نەبوو، نەوتى هەرێمى كوردستان هەر لە ڕێگاى توركياوە دەفرۆشرا؟ بەڵام كاتێك دادگاى پاريس بڕيارى دا كە ئەو كەيسە ناياساييە، ئەمريكاش قسەيەكى نەكرد بە شێوەيەك لە شێوەكانى پشتيوانى كرد، بۆيە بۆرييەكەيان داخست و نەوتى كوردستانيان ڕادەستى عێراق كردەوە، ئەوەى حكومەتى هەرێمى كوردستان چەند ساڵە بانگەشەى بۆ دەكرد، ئابوورى سەربەخۆ، كە نە خەڵكى كوردستان قازانجيان لێكرد، نە داهاتەكەى بۆ خەڵك بوو، بەرپرسانى حكومەتى هەرێم وەكو خۆشيان دەڵێن؛ بيست و دوو مليار دۆلار قەرزارن، پرسيارەكە ئەوەيە؛ نەوتيان فرۆشتوە يان نەوتيان كڕيوە!؟
بەڵام پێموايە ئەوەى ئێستا ڕوودەدات دەرئەنجامە، حكومەتى عێراقى هەموو شتەكانى خستوەتەوە دەستى خۆى، كە نەوتە، بوودجەيە خۆى دەينێرێت، داواى داهاتە نانەوتييەكانيش دەكات، كەركوك و خانەقينيشى كۆنتڕۆڵ كردوە، پەيوەندييەكانيشى باشكردوەتەوە لەگەڵ توركيا و عەرەبستانى سعوديە و وڵاتانى نەيارى پێشووى و ئێران زۆرتر دەخالەت دەكات، ئەمريكاش ئەگەر پشتيوانى حكومەتى ناوەند ناكات چاوپۆشيش لەو بڕيارانە دەكات كە دەيدات، ئەوە بەو مانايە دێت كە نيگەرانە لە حكومەتى هەرێمى كوردستان.
بۆيە بەبڕواى من تێكەڵ بوونەوە نييە، تا كۆتايى تێكەڵ نابێتەوە، جگە لە يەك حاڵەتدا بوونى هێز، بە جۆرێك ناوەند بە هێز بێت و پەلامارى كوردستان بدات و داگيرى بكات، ئەگەر نا ئەوەى تێكەڵ ببێتەوە، بە خواستى خەڵكى كوردستان يان بە خواستى ئەحزابى سياسى، كارێكى نا موومكينە، بەڵام نازانم ڕووداوەكانى دواتر چى ڕوودەدات؟ پێشموايە ئەگەر ئاڵوگۆڕى جددى ڕوونەدات، حكومەتى عێراق بەهێزتر دەبێت و فشارى زۆرتر لەسەر هەرێمى كوردستان دەكات و ڕەنگە ناوەند، هەرێمى كوردستان ناچار بە زۆر كارى تر بكات.
بۆپێشەوە: گوشارەکانی بەغدا هەر لەدژی دەسەڵاتی سیاسی هەرێمە، یان لە دژی خەڵکی کوردستانیشە؟
ئەنوەر حسێن: لە ڕاستيدا عێراق دەيەوێت وانيشايبدات كە بڕيارەكانى ئيداريين و دژى حيزب و حكومەتە، بەڵام لە ڕاستيدا دژى خەڵكى كوردستانيشە.
خەڵكانێك لە كەركوك دەژين، تەنها لەبەرئەوەى كوردن لە فەرمانگەى نەوت و كانزاكان دەردەكرێن.
بەڕێوەبەرە كوردەكان لادەبەن و توركمانەكان دەخەنە شوێنيان. بەنزين نادرێت بە هاوڵاتييەكى چەمچەماڵ لە كەركوك. واتا بڕيارەكە سياسييە و دژى خەڵكە، ماناو مەغزاى سياسى و هەستى شۆڤێنێتى تێدايە، بەڵام بەغدا ماسكێكى ئيدارى بەبەردا كردوە.
بۆپێشەوە: بەشیک لەخەڵکی کوردستان بەتایبەتی موچەخۆران، دەیانەوێت بەغدا موچەیان بداتێ و لە ژێر دەسەڵاتی هەرێم نەمێنن، پرسیار ئەوەیە ئایا ئەوە کیشەی موچە و خزمەتگوزارییەکانی خەڵکی کوردستان چارەسەر دەکات” ئەگەر وایە سەرباری ڕێکەوتنی بەغدا و هەرێم، کەچی کێشەی موچە ماوە و تا ئێستا کە مانگی ئەيلول، موچەخۆران چاوەڕوانی موچەی مانگی پێشوون؟
ئەنوەر حسێن: لەڕاستيدا عێراق دەيەوێت ئەو كارە بكات، بەشێك لە خەڵكى كوردستان ڕەنگە ڕێژەيەكى زۆر نەبێت ڕازيبن بەو كارە، ئەوەش دەرئەنجامى ئەوەيە؛ يەكەم: خەڵك نيگەرانە لە حكومەتى هەرێمى كوردستان كە مووچەكەى ناداتێ، يان داهات و فرۆشتنى نەوت و داهاتە نانەوتييەكانى بۆ خەڵك ڕۆشن و شەفاف نييە، خەڵك گومانى هەيە لەوەى كە پارە نەبێت. دوەم: خەڵك بەوەى ڕازييە حكومەتى عێراقى مووچەى پێى بدات ئەوە خوێندنەوەيەكى دروست نييە، چونكە حكومەتى عێراقى كە ئەمكارە دەكات بە خاترى ئەوە نييە؛ كە تاكى كورد وەكو هاوڵاتى و شارۆمەندى خۆى سەير بكات و بڵێت؛ مافەكانى دابين دەكەم، بەڵكو دەيەوێت بڵێت؛ من دەتوانم شتێك بكەم كە حكومەتى كوردستان ناتوانێت بيكات، بەڵام ئەگەر مووچەش بدات ڕەنگە بۆ چەند مانگێك بێت، ئەوەش پێموايە جۆرێكە فۆڕمى سياسى بەخۆوە گرتوە، ئەگەر نا لەلايەنى واقيعە ئيدارييەكەوە نييە.
بۆيە ئەگەر مووچەش دەدات هێزى پاسەوانى سنور بە هى خۆى دەزانێت، بەڵام پێشمەرگە بە سەربازى خۆى نازانێت. لەبەرئەوە ئەو مووچەيە ناداتە دەست هێزى پێشمەرگە، چونكە پێيوايە هێزى پێشمەرگە نەك هەر دۆستى نييە، بەڵكو نەياريشێتى، بەڵام پێيوايە پۆليسێكى پاسەوانى سنوور لەژێر كۆنتڕۆڵى خۆيدايە كەى ويستى دەيجوڵێنێت يان لايدەبات.
خۆى لە ڕاستيدا سياسەت بە نيەت ناكرێت، بەڵام گەر بەو جۆرەش سەيرى بكەيت، حكومەتى عێراقى هيچ نيەتێكى باشى نييە، گرفتەكە ئەوەيە حكومەتى هەرێمى كوردستان خۆى ناتوانێت ئيدارەى بارودۆخەكەى بدات، بۆيە پێموانييە ئەم بابەتانە بە ئاسانى چارەسەر بێت، هيوادارم كێشەى زۆرتريشى لێ دروست نەبێت، كە ڕەنگە دروست بێت، چونكە ئێستا حكومەتى هەرێمى كوردستان ئابلوقە دراوە، لە دواى داخستنى بۆرى نەوتى هەرێمى كوردستان و جەيهان كە مانگانە نەوتى هەرێمى كوردستانى لێ دەفرۆشرا و داهاتەكەشى ديار نەبوو، ئێستا توركيا ئامادە نييە هەر لە ڕێگاى ئەو بۆرييەوە نەوتى عێراق بفرۆشێت، بەڵكو داوايەكى هەيە يەكێكيان ئەوەيە؛ پەكەكە بە تيرۆريست بناسن، دوەميان؛ كامپەكانى مەخمور و شەنگال دابخەن، سێيەميان؛ هاوكارى هەواڵگرييان بكەن، لە سەردانەكەى هاكان فيدان ئەمە داواكارى بوە، كە حكومەتەكەى سۆدانى نەچۆتە ژێر بارى هيچ كام لەو داوايانەوە بۆ؟ ماناى وايە پەيوەندى هەيە بە هەژموونى ئێرانەوە.
لەلايەكى تريشەوە ئێران بە سودانى دەڵێت؛ مووچە مەنێرن بۆ هەرێمى كوردستان كێشەيان بۆ دروست بكەن تا ئەو كاتەى ئۆپۆزسيۆنى ئێرانى دەردەكەن لە هەرێمى كوردستان بەشێكى نەناردنى بوودجە و مووچە پەيوەندى بە دەخالەتى توركيا و ئێرانەوە هەيە، بەڵام عێراق بەرگى ئيدارى بەبەردا دەكات و قسەى سياسى پێوە دەكات، دەڵێت؛ داهاتە نانەوتييەكانتان نەناردوە كە (8) تريليۆن دينارە، يان دەڵێت؛ داهاتى نەوتان شەفاف نييە، ئێوە ليستێك بۆ عێراق دەنێرن (150) هەزار پێشمەرگەتان هەيە بۆچى ڕێژەكەى ئەوەندە زۆرە؟ فەرمانبەرەكانتان ڕوون نييە.
لە ڕاستيدا حكومەتى عێراقى زۆرتر بە دواى بيانو و جێبەجێكردنى ئەجێنداى وڵاتانى دەرەكييە، بەڵام قسەكە ئەوەيە ئايا ئەگەر بگاتە كێشەيەكى گەورە لە نێوان بەغدا و هەولێر چەند خەڵكى هەرێمى كوردستان بەرگرى لە حكومەتەكەيان دەكەن؟
حكومەتى هەرێمى كوردستان لەماوەى ڕابردوودا نەيتوانيوە شەفاف، ڕاستگۆ بێت و مافەكانى خەڵكى كوردستان جێبەجێ بكات، بۆيە خەڵك نيگەرانە و پێيوايە حكومەتى عێراق فريادڕەسە!، حكومەتى عێراقى ڕاستە مووچەى خەڵك دەدات، بەڵام هيچ ئاوەدانييەك لەژێر دەسەڵاتى خۆيدا نييە، حكومەتى عێراقى نە سوپاكەى ئينتيماى هەيە بۆ دەوڵەت، نە هێزە سياسييەكانى ئينتيمايان هەيە بۆ پەرلەمان و حكومەتەكەى، ئەم هێزە سياسييانەى كە لە جنوبى عێراقن بە شيعە و سوننەوە هەريەكەيان ئينتيمايان هەيە بۆ دەوڵەت و وڵاتێكى ناوچەكە و ئەجێنداى ئەوان جێبەجێ دەكەن، هيچ وڵاتێك لە دنيادا نييە بە ئەندازەى عێراق پڕ بێت لە هەواڵگرى وڵاتانى ناوچەكە و دەستێوەردانى هەبێت و داهات و سەروەت و سامانەكەى بۆ خۆيان بەرن و كێشە و گرفت دروست بكەن، هەمووشيان ئەوە دەزانن بە جۆرێك لە جۆرەكان حكومەتى هەرێمى كوردستان يان كورد نەيارى ئەوانە و مەترسييە لەسەريان، خۆشيان نەيانشاردوەتەوە، بەشێكى زۆرى هێزە شۆڤێنييە عەرەبەكان، هەميشە بە كورد دەڵێن؛ ئيسرائيلى دوەم لە ناوچەكەدا.
بۆيە پێناچێت بەم زوانە حكومەتى هەرێمى كوردستان و عێراق پێك بێن هەتا هەموو مەرجەكانى حكومەتى ناوەند جێ بەجێ نەكات، پێموانييە ئابلوقەكەى لەسەر بشكێنن، ڕەنگە ناچارى بكەن بە زۆر شتى تر، بەڵام لە واقيعدا هەرێمى كوردستان هێشتا ديفاكتۆيە و ئەمريكا دەستى لێ بەرنەداوە هەرچەندە گلەيى هەيە و پەراوێزى خستوە.
ماویەتی