دەریچەیەک بۆ سەرکەوتن! … نووسینی: ئیبراهیم حسێن
دەریچەیەک بۆ سەرکەوتن!
نووسینی: ئیبراهیم حسێن
ئێران لە هەڵچونێکی گەورەی سکولار دا دەژی.هەڵچون و هەڵسانێک کە ڕژێم و جوڵانەوەیەکی کۆنەپەرەستی دنیای ئەمڕۆ، ئیسلامی سیاسی لەبەرامبەر چارەنوسی خۆیدا بێچارە وداماو کردوە.تا ئێرە ئەوە ڕونە کە نە ئەم نەوەیەی چینی کرێکار و ژنان ولاوان و بێبەشانی کۆمەڵگە و نە کۆماری ئیسلامی ڕێگەیەکیان بۆ گەڕانەوە لەبەردەمدا نیە. پردەکانی پشتی هەردوو ئەم ئۆردوە ڕوخاون. تەنانەت وەعدەی دڕوستکردنی داهۆڵێکی تری وەکو خاتەمی و دوی خوردادیش ناتوانێ لەدەستوری سەرانی باڵەکانی ڕژێم دا بێت، ئەوەی دەمێنێتەوە ئەوەیە ئایا کۆماری ئیسلامی و جوڵانەوەی ئیسلامی دەتوانێ لە سەرکوتێکی خوێناویدا ئەم نەوەیە شکست پێ بدات یان ئایا خوڵقاندنی عێراق و سوریایەکی تر لە ئاسۆدایە کەم ئەم جارەش کات بۆ کۆماری ئیسلامی بکڕێت.؟
سیناریۆی یەکەم سیناریۆی سەرکوتێکی خوێناوی تر لەمێژوو کە ڕێگە بدا ئەم نەوەیەی چینی کرێکار وژن ولاوی ئێران شکست پێ بهێنێ هەرچەندە بە شێوەیەکی ڕەها نا مومکین نییە، بەڵام تەواوی فاکتەکانی ژیانی سیاسی و ئەو گۆڕانە قوڵ و بنەڕەتیەی لە هاوسەنگی هێز و پەیوەندی ئەو ڕژێمە بە کۆمەڵگەدا ڕوویداوە، نیشانی دەدا کە ئەگەرێکی وا ئەگەرێکی ئێجگار لاوازە. کێ دەتوانێ ڕێگا کۆمەڵگەیەک بگرێ کە خۆی بەشایستەی شتێکی باشر دەزانێ، کە دەڵێ ئەم بەدبەختیە بۆ دەبێ قبوڵ بکەم؟ بۆ دەبێ ڕژێمێک قبوڵبکەم کە لەجیاتی من بڕیاردەدا چۆن بگریم، چۆن پێ بکەنم، چۆن و چی لەبەربکەم و گوێ لە چی بگرم و گوێ لە چی نەگرم؟ بۆ دەبێ ئەم کۆنەپەرەستیە قبوڵ بکەم کە ژن بوونی گۆڕیوە بە گوناح و بە عار، بۆ دەبێ ئەم نەنگە سیاسی و کۆمەڵایەتیە قبوڵ بکەم، بۆهەر لە بنەڕەتەوە کۆمەڵگەیەکی ۷۰ میلیۆنی بە دەستی کۆنەپەرەستیەکی بەوجۆرەوە بێ؟ مەنتیقەکەی چیە؟ ئەمە ئیتر مومکین نیە بە سادەیی هاوسەنگی هێزی گۆڕاو، کاری گەیاندۆتە جێگەیەک کە دەسبردنێکی ئاشکراو زۆڕ خوێناوی تەنیا دەتوانێ چارەنوسی ڕژێم خێراتر یەکلا بکاتەوە. سیناریۆی خوڵقاندنی سوریا و عێراقێکی تر لە ئێران یەکەم بەسادەیی لەبەر ئەوەی هەلومەرجی دنیا گۆڕاوە و کەمپی سەرمایەداری ئەمریکا و ئەوروپا لە ناوخۆیدا گیرۆدەترە لەوەی بتوانن لەڕێگەی خوڵقاندنی ئەم جۆرە سیناریۆ ڕەشانە و شۆڕشە پرتەقالیەکان فریای کەس بکەون. دوەم بە هۆکاری هەلومەرجی تایبەتی ئێران، دەکرێ ئەگەرێکی مومکین بەڵام زۆر بەهێز نەبێ. سەرەنجام ئاڵۆگۆڕێکی قوڵ کە لەئێران ڕوو دەدا وا پیشان دەدا کە بۆرژوازی ڕۆژئاوا دەگەینێتە ئەوباوەڕەی باشترە لە خێری کۆماری ئیسلامی بگوزەرێن. بگەڕێن بۆ ئەو هێزەی کە بتوانن دەڵەت و سەرمایەداری ئێرانی ڕادەست بکەن.
بەڕێخستنی نمایشی میدیایی بۆ سەڵتەنەت تەڵەب و کۆماریخوازەکان و ڕاستی لایەنگری ڕۆژئاوا و دەرکەوتن وپۆششی میدیایی پەهلەوی و لێدوانی وەخت وناوەختەکانی لەسەر حوکومەتی بنکە فراوان و دەوڵەتی کاتی وئەوەی کە هیچ حیزبێکی قبوڵ نیە، نیشانەی ئەوەیە کەکەمپی ڕاستی کۆمەڵگە خەریکە لە ژێر چەترێکدا بۆ جەنگی داهاتو لەسەر دەسەڵات لە ئێرانی ئایندەی دوای کەوتنی کۆماری ئیسلامیدا ئامادە دەکەن. شا هەر لەو ماوەیەدا چەندین جار دەمی لەوە کوتاوە گوایە ئەو دەیەوێ چەترێکی میللی بێت و ڕەندانە ڕایگەیاندوە کە تەنانەت ئەوەی قبوڵە خەڵکی ئێران ڕەعیەت نەبن و مافی ئەوەیان هەبێ کە کارەکتەرەکانی حکومەتی میللی و نەتەوەیی کاتی پێکهاتو لەلایەنگرانی سەڵتەنەت و کۆماریخواز و مەشرووتەخواز کە سەریان بە کریدتۆریەکانی بازاڕی سیاسەتی بۆرژوازی ڕۆژئاوا و بانقی جیهانیەوە بەندە هەڵبژێرن و تەنانەت خۆی وەکو شازادە، تەماحی هیچ پلەو پۆستێکی لە داهاتوی ئێراندا نیە. ئەوەندە نەبێ کە ئەو لەگەڵ حیزب و کاری حیزبیدا نییە و لایەنگر وخوازیاری وحدت و یەکێتیەکی میللی ونەتەوەییە. بەوجۆرە هەر لەسەرەتای پێچەکەدا خەریکن لە ژێرناوی وحدەت و یەکێتی میللیی و مافی هەڵبژاردن، نیشانە لە فەزای سیاسی ئازادانە بۆ هەڵبژاردن لە نێوان ئەڵتەرناتیو و هێزە سیاسی و چینایەتیەکان، لە نێوان ڕاست و چەپی کۆمەڵگە دەگرنەوە. یەکێتی میللی و هەڵبژاردن بە بێ بوونی ئیمکانی هەڵبژاردنێکی سیاسی ئازادانە، سیناریۆی ڕاکێشانی کۆمەڵگەیە بۆ ناو پڕۆسەیەکی هاوشێوەی ڕیفرانۆمەکەی خومەینی لەسەر بەڵێ ونەخێر بەجمهوری ئیسلامی. خومەینی دو مانگ لەکەوتنی شا فەرمانی بەرپاکردنی ڕیفراندۆمی لەسەر بەڵێ و نەخێر بۆ کۆماری ئیسلامی ڕاگەیاند. ئەمە سەرەتای سەرکوتی خوێناوی چەپ و شۆڕشی ئێران بوو.
ئەم وەحدەتەمیللیەی بۆرژوازی و ڕاستی پڕۆ ڕۆژئاوا کە بە ڕاسپاردەی شا، هاوشێوەی ڕیفراندۆمی بەڵێ ونەخێرەکەی خومەینیە لە بەرەبەیانی پێش چەک ڕاکێشان و لە خوێن هەڵکێشانی چەپ و شۆڕشی ئێران. ئەو کات ئایەتوڵڵای گەڕاوە لە پاریس بە فڕۆکەی ڕۆژئاوا ئەم کارەی کرد و بڕیارە ئەم جارە شا و حەشامەتی بۆرژوازی ڕاستی لایەنگری ڕۆژئاوا و بیبیسی و بانکی نێودەڵەتی ئەم کارە بکەن. بڕیارە لە ژێر ناوی یەکێتی میللی و خاکی پڕ گەوهەری ئێران و هەڵبژاردن، ئەم جوڵانەوەیە بخەسێنن. یەکێتی نەتەوەیی و ئینکارکردنی خەباتی چینایەتی و بەرژەوەندی چینایەتی جیاواز سەرەتای ئینکارکردنی سیاسەت و خەباتی سیاسی و هەڵبژاردنی سیاسی ئازادانەو وشیارانەیە لەنێوان بزوتنەوە سیاسی وئاسۆ چینایەتیە جیاوازەکان. سەرەتای هێنانەسەرکاری دیکتاتۆریەتێکی تری خوێناوی بۆرژواییە لە ئێراندا. بە هەر حاڵ ئینکارکردنی حیزب و داواکردنی ئیتیحادی میللی و یەکێتی چینەکان، ئینکارکردنی سیاسەت و هەڵسوڕانی سیاسی ئازادانەیە و سەرەتای شەبەیخونێکی خوێناوی دیکەی ڕاستی کۆمەڵگەو بۆرژوازیە لەدژی چینی کرێکار و کۆمۆنیزم و چەپی کرێکاری.
بەڵام هیچ گۆڕانێکی جیددی سیاسی و کومەڵایەتی بەبێ ئامادەبوونی بەشی چەپی کۆمەڵگە و بەبێ دەعوایەکی گەورەی کۆمەڵایەتی لەنێوان چەپ و ڕاستی کۆمەڵگەدا ناکرێ پێش بینی بکرێ. ناکرێ ئێمە دەعوا لە نێوان ڕاست و چەپی کۆمەڵگە لەسەر قودرەت و دەوڵەت نەبینین، ناکرێ کێشمەکێش لەسەر جۆری کۆمەڵگەی ئایندە نەبینین. لەسەر شێوەی ژیان و لەسەر ئازادیە فەردی و مەدەنیەکان نەبینین. هەر بۆیە سەرێکی ئەم دەعوایە کۆمۆنیزم و چەپی کۆمەڵگەیە. کۆمەڵگەیەکی هەشتا میلیۆنی بە چینی کرێکارێک کە ئەزمونی شۆڕشێک و شکستێکی چینایەتی لەو شۆڕشەدا پشتی سەرناوە و سوننەتی شورا وجوڵانەوەی شورایی و شێوە ڕادیکاڵەکانی دەرکەوتنی سەربەخۆی چینایەتی تاقی کردۆتەوە، سروشتیە چاوەڕوانی ئەوەی لێ بکرێ کە ئەم جارە بە ئاسانی مەیدانەکە ڕادەست نەکات. سروشتیە ئەمجارە لە پشتی کۆمۆنیزم و چەپی کرێکاری بە ڕزگاریەکی بنەڕەتی سۆسیالیستی ئومێدەوار بێت. سروشتیە چاوەڕوانی ئەوە بکرێ کە بە بوونی خەتێکی کۆمۆنیستی وکرێکاری کە ئەفسانەی ئازادیخوازی و پێشکەوتنخوازی بورژوازی میللی و غەیرە میللی کوتاوە و وتویەتی سەرمایە و سەرمایەداری و بازاڕی کاری هەرزان ناتوانێ ئازادی بدا، لە سروشتی چینایەتی خۆیدا لەگەڵ ئازادی و سەعادەتی مرۆڤدا ناکۆکە، چینی کرێکار و بەشی موحتاجی کۆمۆنیزمی کۆمەڵگە وا بە ئاسانی ڕادەستی ئەفسانەو وەهمی ئەوە نەبێ کە بۆرژوازیەکی تر، سەرمایەداری لە فۆرمێکی تر دەتوانێ ئازادی و خۆشبەختی بدا، دەتوانێ مەسکەن و سەرپەنا و دکتۆر و دەرمان و دەستڕاگەیشتن بە ئیمکاناتی پێویست بۆ خۆشبەخت و ئازاد ژیان، لە سەرمایەداری داببڕێ. ناکرێ سەرماداریت هەبێ، کۆیلایەتی کاری کرێگرتەت هەبێ، بەڵام پێویستت بەشا و ئاخوند و کۆنەپەرەستی نەبێ. پێویستت بە دیکتاتۆریەت نەبێ. پێویستت بە سەرکوتکردنی مافی مانگرتن و ڕێکخراو بوون و دەخالەتی ئازادانەی هاوڵاتیان نەبێ. ئەمە ئیتر ئەفسانەیە. سەرمایەداریەکی تێکەڵ بە ئابوری وبازاڕی جیهانی و بە تەکنۆلۆژیای ڕۆژئاوا لە ئێران و خوڵقاندنی ئاسودەییەکی درێژخایەنتر بۆسەرمایەداری لە ئێران، تەنیا لە ڕێگەی بەپێوەڕاگرتنی ئابوری کاری هەرزان و،کرێکاری خامۆش لە توانادایە. ئەوەش بەبێ کوتان و خامۆش کردنی چینی کرێکار، بە کوتان وداپڵۆسینی مانگرتنی کرێکاری و ڕێکخراوی کرێکاری و داخستنی دەرفەت لەبەردەم چینی کرێکار بۆ هەر دەرکەوتنێکی سیاسی جیددی لە ئاستی کۆمەڵایەتی و بۆ ماوەیەکی درێژخایەن لە توانا دا نییە.
ئەم خەتە کۆمۆنیستی و بەلشەفیە گرنگترین دەسکەوت و سەرمایەی نەوەی ئەمڕۆی چینی کرێکار و کۆمۆنیزم وچەپی کرێکاریە بۆ جەنگان لە پێناو تەواوی ئازادی و تەواوی خۆشبەختی و لەپێناو ئەوەی بێ منجە منج لە پێناو سەرکەوتنێکی سیاسی سۆسیالیستی و چەپ لە ئێراندا بجەنگێ. چینی کرێکار و کۆمۆنیزم و چەپ لە دنیای ئەمڕۆ دا، یەک ئێران و یەک دەرفەتی گوزەر، بەڵام زۆر گرنگ و چارەنوسساز و لە هەمووی گرنگتر خەتێکی ڕادیکال و کۆمۆنیستی هەیە کە مەسەلەی رزگاریەکی سیاسی و سۆسیالیستی بە پڕاتیک و ئیرادە بۆ گۆڕین و بە دەسەڵات و شەڕی قودرەتەوە بەستۆتەوە. خەتێک کەدەڵێ مێژوو بریتیە لەم خەبات و کێشمە کێشە چینایەتیە و هەموو شتێک پەیوەندی بە پڕاتیک و ئیرادەی هەر نەوەیەکەوە هەیە. سەرەنجامی ئەم دەعوایە دەکرێ کۆنەپەرەستیەکی تری بۆرژوایی یاخود سەرکەوتنێکی سیاسی و لەوێشەوە ڕزگاریەکی سۆسیالیستی لێ بکەوێتەوە. شەرحی ئەحواڵی ڕاست و چەپی کۆمەڵگە و ئەوەی لە نێو ئەو دعوایەدا چی دەگوزەرێ با کاری موففەسیرانی بێوەی مێژوو بێ، بەڵام بۆ کۆمۆنیزم و چەپێک کە بیەوێ بۆ جارێکی تر سەربکەوێ و یان تەنانەت بیەوێ بۆ سەرکەوتن بجەنگێ، دەریچەیەک لە ڕێگەی هەستانی سکولاری ئەمڕۆی ئێراندا، کراوەتەوە.
۲۹.۱۰.۲۰۲۲