سەرچاوەو هۆکارو چارەسەری تاوان وکوشتن لە کۆمەڵگەدا؟!… نووسینی: سەردار عەبدوڵا حەمە

ماوەیەکە دیاردەی کوشتن لە کوردستان پەرەی سەندووە. کوشتنی خێزانێک لەهەولێر و خێزانێک لە گوندی گرێزەی شارەزوور و کوشتنی ژنێک لە ئاکرێ و کوشتنی خێزانێک لە سلێمانی کوشتنی دوو خوشک لە لایەن برایەکەیانەوە لە کەرکوک و کوشتنی کەسێک لەسلێمانی لەسەرەی شەربەت کڕیندا زۆر کوشتنی تر لە چەمچەماڵ هەولێرو ڕانیەو گەرمیان و چەندین شارو گوندی تری کوردستان وەک دیاردەی ئەم چەند ڕۆژە بووە. بۆ ئەوەی تاوان و کوشتن نەمێنێ دەبێ سەرچاوە و هۆکاری تووش بوونی کۆمەڵگە بەم نەخۆشییە کوشندەیە بزانین. وەک چۆن چارەسەری نەخۆشیەکانی مرۆڤ بەبێ تەشخیس کردنی هۆکارو سەرچاوەکانی ناکرێ. بەتایبەت ئەم دیاردەیە زۆرتر لە مانگی ڕەمەزاندا زیادی کردووە، چونکە هاوشانی ڕق و کینەیەک لە مێشکی تاوانباردا چێنراوە بەرانبەر بەو کەسانەی کە بچووکترین ڕەخنە ئەگرن لە ئیسلام جا ئەگەر دایک و باوک وبراو خوشک و هاوسەرو کەسوکاریشیان بێت هاوکات ڕۆژوو گرتنیش بەو جۆرە دەبێتە هۆی هەڵچوون و تووڕەیی زیاتریان. سەرچاوەو هۆکارەکانی ئەم بارودۆخە ودیاردەیە لە ڕیشەدا سیستەمی چینایەتی و قەیرانەکان و گرانی وبێکاری وهەڵاوسانی دارایی یە، لە هەمان کاتدا ئەو پایەو عەقل بیرکردنەوانەی کەم ئەم سیستەمەی ڕاگرتووەو هێشتوویەتەوە وەک یاسا و دەستورو سیاسەت و ئایین و فەرهەنگ و کولتور. کەبەهۆی سەرجەمی ئەمانەوە ژینگەیەکی پیس بۆ سەرهەڵدانی تاوان و کوشتنەکان هاتوەتە بوون. لە کوردستان ئەم ژینگەیە زۆر پیسترە بەتایبەت بۆ ژنان دەنا ئەم ژینگە پیسە لە سەرجەم کۆمەڵگەکانی جیهاندا هەیە، بۆیە ڕێژەی تاوان و کوشتن و ڕۆژ لەدوای ڕۆژ لە زیاد بووندایە تەنانەت لە وڵاتانی ناسراو بە کۆمەڵگە پێشکەوتوەکانیش. تایبەتمەندیەک هەیە بۆ کوردستان کە بێ وێنەیە لە جیهاندا. وەک ئەوەی تاوان بەرانبەر خێزانی خۆت ئەنجام بدەی وەک کوشتنی دایک وباوک و خوشک وبراو هاوسەری خۆت، ئەو تایبەتەمەندیەش دەگەڕێتەوە بۆ گەندەڵی دەسەڵاتی سیاسی کە بواری داوە ئیسلامی سیاسی بە هەموو جۆرەکانی سەلەفی وئیخوانی و سۆفی و ئەوانی تر ڕۆژانە ژەهری ڕق و توندڕەوی بڕێژن و مێشکی گەنج ولاوەکان ژەهراوی بکەن بەم ڤایرۆسە، کە ئەنجامەکەشی ئەوەیە کەدەیبینین لە ئێستادا، بەڵگەش بۆ ڕاستی ئەم هۆکارەش بەوەدا بۆمان دەردەکەوێ کە تاوانباران و بکوژەکان باوەڕدارن بەئیسلام ئیتر کەم تا زۆر، کەچی تاوانبارانی لەم جۆرە نابینێ کە کەسانی عەلمانی و چەپ و کۆمۆنیست و مولحید و خاوەن ڕۆشنبیریەکی مرۆڤانە بن. بەشێکی گەورە لەم تاوانانە بەهۆی زیاد بوونی فرە ژنی و کۆیلە کردنی ژنانەوەیە لە لایەن پیاوانی ئایینیەوەیە کەهیچ ئازادییەک بۆ ژنان بە ڕەوا ناناسێ و تا بۆیان بکرێ ژیانی ژنان وەک سەدەکانی ناوڕاست و ١٥٠٠ ساڵ پێش لێ دەکەن وەک ئەوەی ئێستا لە ئەفغانستاندا هەیە. خودی ئەو گوناە وتاوانانەی تریش وەک دزی وتلیاک فرۆشتن و قومار و فێڵ کردن و پاشقول گرتن و مشروب خواردنەوەو هتد هۆکارەکەی دەگەڕێتەوە بۆ ئەو ژینگە پیسەی سیستەمی چینایەتی و سەرمایەداریەی کە جیاوازی نێوان هەژارو دەوڵەمەندی زۆر زیاد کردووە و پیاوانی ئایینیش پاڵپشتی لە مانەوەی دەکەن، بۆیە درۆیەکی گەوەرەیە ئەگەر بتەوێ تاوان و گۆناهەکان بە ڕێگای ئاییین چارسەر بکرێت. چاو لەو وڵاتانە بکەن کە دەسەڵاتەکەی ئیسلامییە یاخود زۆربەی موسڵمانە ڕێژەی تاوان و گوناە تیایاندا زۆر زیاترە لەو وڵاتانەی کە بە ئیسلامی نەکراون. لەم جۆرە وڵاتە عەلمانیانەدا کە زۆربەی خەڵک باوەڕیان بە هیچ ئایینێک نییە، ڕاستە کوشتن و تاوان وگوناە هەیە، بەڵام هەواڵی لەو جۆرە نابیستی کەسێک دایک یا باوک یا برا یا خوشکی یا ژنی بکوژێت ئەگەر هەواڵی لەوجۆرەش هەبێت لە لایەن کەسانی هاتووی ناو کۆمەڵگە ئیسلامیەکانن، چارەسەری تاوان لەڕێگای ڕووخانی سیستەمی چینایەتی و دامەزرانی کۆمەڵگەیەکی سۆشیالیستیەوە دەکرێ بەشێوەی یەکجاری، بەڵام دەکرێ تاوان کەم بکرێتەوە بە دامەزرانی دەسەڵاتی عەلمانی کە دین لەدەوڵەت و پەروەردەو فێرکردن جیابکاتەوە. ئەم ڕێگا چارەیە گشتیە بۆ هەموو کۆمەڵگەیەک، بەڵام لە وڵاتێکی وەکو کوردستان ڕێگای فەوری ئەوەیە کەدەستی ئیسلامی سیاسی و سەلەفی و ئەو بانگخوازانە دەبێ کورت بکرێنەوە کە بوونەتە هۆی زیادکردنی ڕق و تووڕەیی و بێهۆش کردنی گەنجان و مێردمنداڵان. دەبێ ئایین وەک باوەڕی تاکی مرۆڤ تەماشا بکرێ هەر کەس ئازاد بێت ئایینی هەبێت یا نەیبێ یا هەر ئایین و عەقیدەو باوەڕێکی تری هەبێت. دەبێ بکوژانی تاوانەکان سزا بدرێن نەک بە سوڵحی عەشایەری و واستەو بەرتیل سزا نەدرێن…

********