بە بۆنەی دووهەمین ساڵیادی ڕاپەڕینی “ژن، ژیان ئازادئ” لە ئێران… نووسینی: توانا حەمە نوری
.تارمایی ڕاپەڕینی ژینا هێشتا بەسەر ئاسمانی ئێراندا دەسوڕێتەوە. بزووتنەوەیەکی گەورە و فراوان کە هەرچەندە شێوەکەی پەرەی سەندووە و بە بەرزی و نشێویدا تێپەڕیوە، بەڵام بە شێوەیەکی بەرچاو خۆشەویستی خۆی لە ناڕەزایی کرێکاران، مامۆستایان، پەرستاران، خانەنشینان، یاخیبوونە ئاشکراکانی ژنان، بەتایبەتی بەرهەڵستی بوێرانەیان و بایکۆتکردنی هەڵبژاردن و بەرخۆدانی بوێرانەی زیندانیانی سیاسی و دڵسۆزی دایکانی زیندانیانی سیاسی و خەباتی خەڵکی ناوچەی بەلوچ و کوردستان نیشان داوە.
لە ڕۆژانی کۆتایی سێپتێمبەری ساڵی ٢٠٢٢، دوای تیرۆرکردنی ژینا ئەمینی، شەپۆلێکی مەزن لە ناڕەزایەتی دەستی پێکرد و لە کەمتر لە هەفتەیەکدا هەموو ئێرانی گرتەوە و لە کەمتر لە مانگێکدا هەموو جیهانیشی گرتەوە. “ژن، ژیان ئازادی” بوو بە سێ وشەی ڕەمزی کە مانای بە ژیانی دەیان ملیۆن کەسی لە ژێر چەوساندنەوەی کۆماری ئیسلامی ئێران و سەرەتای ڕاپەڕینێک بە ناوی “ژن، ژیان ئازادی” بەخشی.
بڵێسەی ژینا سەرەتا لە سەقز سەریهەڵدا، پاشان هەموو ئێرانی گرتەوە. دیواری ترس و تیرۆر لە ماوەی چەند ڕۆژێکدا داڕما و توڕەیی کەڵەکەبووی زیاتر لە چوار دەیە حوکمڕانی ستەمکارانە لە بوارە جۆراوجۆرەکاندا ئاگری سەند. سەرهەڵدانی ژینا زادەی ڕەشەبایەک نەبوو لە ئاسمانێکی بێ هەوردا، بەڵکو بەرهەمی زنجیرەیەک قەیرانی قووڵ و پێکهاتەیی بوو کە بەهۆی بوونی کۆماری ئیسلامییەوە هاتبووە ئاراوە، کە لە بارودۆخی ئێستادا نەک هەر قەبارەیان کەم نەبووەتەوە، بەڵکوو زیادیان کردووە. لەسەر بنەمای بەردەوامی ئەم دۆخە مەترسیدارە، ئەم ڕاپەڕینە دەتوانێت لە دۆخێکی تردا سەرهەڵبداتەوە و بوونی ئەم سیستەمە ژنکوژە بخاتە مەترسییەوە.
ڕاپەرینێک کە هەر لەسەرەتاوە سەرنجی جیهان بەلای خۆیدا ڕاکێشا بەهۆی پلەیەکی بەرزی مۆدێرنیزم و مرۆڤایەتییەوە؛ ڕاپەڕینێک هەر لە سەرەتاوە لە لایەن هەموو بزووتنەوە، دامەزراوە، رێکخراو، پارت و گروپێکی سیاسی پێشکەوتووخواز و هاوچەرخەوە پشتگیری کرا. ڕاپەڕینێک کە نەک تەنها خۆپیشاندەران و تێکۆشەرانی ئێرانی کۆکردەوە، بەڵکو مانای ژیانی ڕۆژانەی ملیۆنەها مرۆڤیشی گۆڕی.
ڕاپەڕينێک کە بە تەواوی خۆی لە ناڕەزایەتیەکانی ڕۆژانەی کەرتە جۆراوجۆرەکانی کۆمەڵگەدا بەرجەستە کرد و لە هەمان کاتدا فڕێدان و سوتاندنی حیجاب لە ڕێگەی هاواری ژن و سەرکردایەتی ژنانەوە کردە ئاڵای سیاسی خەباتی خۆی.
ڕاپەرینێک بە وشەی “ژیان” شەڕی لەگەڵ یەکێک لە دڕندەترین ڕژێم لە جیهاندا کرد، کە پێشینەی جێبەجێکردنی سزای لەسێدارەدانی قێزەونی هەیە و زۆرینەی ڕەهای کۆمەڵگە ڕژانە سەرشەقامەکان بۆ داوای خوێنی هەر کەسێک لەوانەی لە ڕاپەریندا کوژراون.
ساڵڕۆژی دوو ساڵەی ئەم ڕاپەڕینە ئاوێنەیەکی تەواوی خەباتی بەردەوامی نەوەکەمانە لە دژی حوکمی سەرکوت و سەپاندن و سانسۆر. ئەوانەی لە ئازادییە سیاسییە بێ مەرجەکان و ئازادی قسەکردن و بیرکردنەوە و باوەڕ و حزبایەتیدا بەدوای مانای پراکتیکی “ئازادی”دا دەگەڕێن؛ ئەو نەوەیەی لە هەموو ڕەهەندە سیاسی و کۆمەڵایەتی و ئابوورییەکاندا خەبات بۆ ئازادی و ڕزگاری مرۆڤ دەکەن.
تەنانەت دوو ساڵ دوای لە دایکبوونی ئەم بزوتنەوە جەماوەرییە هێشتا سەنگە بە سەنگەر لەگەڵ حکومەتی پەت و سێدارەی ئیسلامی شەڕ دەکات.
لەم ڕۆژانەدا، لەکاتێکدا کۆماری ئیسلامی ڕۆژهەڵاتی ناوەڕاستی سووتاندووە بۆ پاشەکشەپێکردنی ڕاپەڕین لە ئێران، دەبینین “زیندانیکردن، ئەشکەنجەدان، لەسێدارەدان” هەرگیز سوودی نەبووە.
ناڕەزایەتی جەماوەری بەرفراوان گەمارۆی حکومەتیان داوە. کرێکاران و خانەنشینان و پەرستاران گردبونەوە و مانگرتنێکی گەورەیان لە دژی ڕژێم ڕێکخستووە. ژنان بێدەنگ نەبوون و لە شەڕی دژی ڕژێمی ڕق لە ژنان خەبات و بەرخۆدانیان بە ژیانی ڕۆژانەیانەوە بەستووەتەوە و بزووتنەوەی دژ بە سزای لەسێدارەدان لە ئاستە جیاجیاکاندا بەرەو پێش دەڕوات و پێشەنگەکانی ئەم بزووتنەوە مەزنە زیندانیانی بەشی ژنانی ئەڤین و زیندانیانی دەیان زیندانی جۆراوجۆرن کە دەنگی “مەرگ تا سزای لەسێدارەدان” و فراوانبوونی مانگرتنەکانیان گەیشتووەتە گوێی جیهان تەنانەت لە قوڵایی زیندانەکانی سزای لەسێدارەدان.
ئەمانە و دەیان حاڵەتی دیکەی خەباتی ژنان و لاوان تەنیا یەک ڕاستی دەردەخەن کە زوو یان درەنگ کۆماری ئیسلامی لەلایەن خەڵکی زەحمەتکیشی ئێرانەوە دەڕوخێت و ئەم ڕوخاندنە بە سەرکەوتنی ئەو شۆڕشەی کە ئێستا لە دەمارەکانی کۆمەڵگەی ئێراندا دەجوڵێت بەدەست دێت.