مزەفەر نەواب، شاعیرێکی دڵشکاو… شەماڵ بارەوانی
مزەفەر نەواب، شاعیرێکی دڵشکاو…
شەماڵ بارەوانی
بیرمە لە کاتی فەقێیاتیم سەردەمی خوێندنی قوتابخانەی ئایینی و مانەوەم لە حوجرە، کتێبێکی شیعری (مزەفەر نەواب)، شاعیری شۆڕش و توڕەیی و یاخی بوونم کڕی و خوێندمەوە، ڕاستیەکەی من ئەوکاتەی کتێبەکەم کڕی
نەمدەزانی ئەو کێیە و چی شاعیرێکە و بە چ ستایلێک دەنووسیت و بۆ کێ و چی دەنووسیت!
ناسینی مزەفەر نەواب بە ڕێکەوت بوو، من ڕۆژێک ڕۆیشتم بۆ بازاڕ، تاکوو هەندێک کتێبی فیکری و فەلسەفی و ئەدەبی و ئایینی بکڕم، بەڕێکەوت لە کتێبخانە کتێبێکی شیعری مزەفەر نەواب کەوتە بەردیدەم، کڕیم و دواتر کە خوێندمەوە، زۆر چێژم لە تێکستەکان برد و کاریگەری زۆریان لەسەر دڵ و دەروونم جێ هێشت و هەستم کرد، کە ئەو لەگەڵ ویژدان و ناخی من قسە دەکات، هەر دەڵێی شیعرەکانی بۆمن نووسیوە، منێکی یاخی و، منێکی عاشقی بیری یەکسانی و دادی کۆمەڵایەتی، منێک، دوای ئەوەی هۆشیاربوومەوە و لە خەوی ئیدەلۆژیا و غەیبوبەی فیکری بێداربوومەوە، هەمیشە مرۆڤەکانم لە سەرووی هەموو ئایین، مەزهەب، ئیدەلۆژیا و بیرو باوەڕێک داناوە و بە جیاوازی ڕەنگ و ڕەگەز و ئیتن و نەتەوە، بێ جیاوازی و تەنها لە پێناو مرۆڤ بوون خۆشم ویستوون.
هەر لەو سۆنگەیەشەوە، هەستم کرد، من و مزەفەر نەواب، زۆر لێک دەکەین و لە زۆر چەمک، هاو بیروباوەڕ و هاوڕایین، من مزەفەر نەواب، ڕقی مەزهەبی، دەمارگیری ئایینی، شۆڤینیەت و نەتەوەپەرستی، نەخۆشی جیاکاری ڕەگەزی ..تاد. کوێری نەکردووین، یان هەرهیچ نەبێت ئەو قۆناغە نەگریسانەی بیرکردنەوەمان تپەڕاندووە و ئیتر، بە تەنها مرۆڤ بوونمان کردووە بە ئایین و ئەقیدە و کابە و سەنتەر، بەڵی من و مزەفەر نەواب وەکوو سۆفیستائیەکان دەمان گووت: مرۆڤ پێوەرە و مەولانا ئاسا، یونیڤێرساڵانە بیرمان دەکردەوە و دەمانخواست مرۆڤ، ئیتر مرۆڤێکی نا مەزهەبی مێشک کراوە و دڵ فراوان بێت، مرۆڤێک، چیتر خۆی بە جوگرافیای نەتەوەیەک و سنووری ئایینێک و شمشێری مەزهەبێکەوە نەبەستێتەوە.
مرۆڤێک بێت، هەموو سنوورەکان تێپەڕێنێت و تەنها لە مەملەکەتی ئیشق و هەسارەی ئەوین ببێتە هاووڵاتییەکی جیهانی و خۆشەویستی تاقە تەریقەت و بە تەنها مرۆڤایەتی ناسنامە و ئایینی بێت.
مرۆڤێک بێت ئیتر وەک مەولانابێت، یەک بەدەنگ هاواربکات”من نە گاور نەموسوڵمان و نە جو، نەبودی و نە هندۆسی و، نەسۆفیم، من شوێنکەوتەی هیج ئایینێک و سیستەمێکی ئەخڵاقی نیم، من نە ڕۆژ هەڵاتیم و نەیش ڕۆژ ئاوایی، شوێنی من بێ شوێنیە”، مرۆڤێک ئیتر هەموو گەردوون دەبێتە نیشتیمانی مرۆڤایەتی و مەملەکەتی خۆشەویستی ئەو.
مزەفەر نەواب، سەرەڕای ئەوەی زۆربەی ژیانی لە بەندیخانە و دوورە وڵاتی و غەریبی و تاراوگەدا بەسەربرد،
وەلێ نیشتمان و وڵات و نەتەوەی خۆی زۆر خۆش دەویست و دەیگووت (بغداد في مخيلتي أبدا.. تقاوم الإمحاء وكنت أستعيدها في كل لحظة) و لە پاڵ ئەوە، ئەو بیری ڕەگەزپەرستی و شۆڤینیەتی بەعسیزمی ڕەتدەکردەوە.
نەواب سەرەڕای ئەوەی بە نەتەوە عەرەب بوو، وەلێ شیعر و هۆزانی بۆ مەینەتی و نەهامەتی و ئازاری نەتەوەی کورد، بۆ پێشمەرگە و بەرخودانی کورد و مافە دیموكراتییەكانی كورد، دەنووسی، لە دژی بەعسی فاشیستی بە نەتەوە عەرەب و، سەبارەت بە شۆڕشی نوێ دەیگووت:
ايا جبلا يلم النجوم على جنة الكورد
مهما الطقوس سلاما
مالعمر الى سفين و قمته
يشحذون السلاح على صخرة لا تضام
هەر بەڕاستی مزەفەر نەواب شاعیرێکی خەباتگێڕ و داهێنەر و سیمبولی ئازادی و ئایکۆنی مرۆڤ دۆستی بوو.
ئەو شاعیرێک بوو، هەمیشە بۆ مرۆڤایەتی و ئازادی و عەدالەت و بیری یەکسانیخوازی و پشتیوانی هەژاران و لە دژی چەوسانە و ستەم و دیکتاتۆریەت شیعری دەنووسی .
ئەو شیعری كردبووە چەكی دەستی له پێناو ئازادی و دادپەروەری و سەربەستی.
مزەفەر نەواب، زۆرێک لە شیعرەکانی بە زمانێکی میللی و سادە و سەرنج ڕاکێش و دوور لە گرێ دەنووسی و ئازار و نەهامەتی عیراقیەکان و مرۆڤی لە هۆنراوە و شیعرەکانی بەرجەستە دەکرد.
ئەو هێندە بەرز و شیرین و پاراو دەینووسی، هەموو کەسێک لێی حاڵی دەبوو. قەناعەت و بروای مزەفەر نەواب ئەوەبوو، کە شیعر دەبێت هۆکارێک بێت بۆ هۆشیارکردنەوەی مرۆڤەکان، نەک بەنجکردن و بێ هۆشکردنیان.
نەواب لە شیعرەکانی جوێنیشی بە سەرانی عەرەبی دەدا و سەرۆک و سەرکردە عەرەبیەکان بە”كوڕی قەحبە” ناوبرد و پێی دەگووتن :فما اشرفكم!
اولاد القحبة هل تسكت مغتصبة؟؟؟
اولاد القحبة
لست خجولا حين اصارحكم بحقيقتكم
ان حظيرة خنزير اطهر من اطهركم
تتحرك دكة غسل الموتى
اما انتم
لا تهتز لكم قصبه!
اصرخ فيكم
اصرخ اين شهامتكم
فأي قرود انتم
ڕاستە ئەو لە شیعرەکانیان هەندێک جار جوێنی دەدا،
وەلێ وەکوو نووسەر و ڕووناکبیر(حەمە سەعیدحەسەن) وتەنی (شاعیری جنێو نەبوو، وەک ناحەزانی دەیانگوت، بەڵکوو شاعیری ئەڤین بوو).
ئەو وەکوو شێخ محەمەدی خاڵ لە (ناڵەی دەروون) سەبارەت بەو چیرۆکە خیلاعی و سێکسی و ئەو هەموو جوێن و شتانەی ناو(ڕشتەی مرواری)، مامۆستا عەلائەدین سەجادی دەیگووت: بێ ئەدەبی کردووە به ئەدەب و مرۆڤ کاتێک، ئەو بێ ئەدەبیانە دەخوێنێتەوە، لەبەر بەرزی ئاستی زمانی ئەدەبەکە، ئاگای لە بێ ئەدەبیەکان نامێنێت، بۆ مزەفەر نەوابیش دەتوانم بڵێم: لەبەر ئەوەی ئەو شاعیرێکی هێندە پاک و مرۆڤ دۆست و عەدالەت خواز بووە و ئەو جوێنانەیشی کەداویەتی لە شیعرەکانی (خۆزیا نەیدابان)، وەکوو خوێنەرێک تۆ هەست دەکەیت هەر لە سۆنگەی خەمخۆری و دڵسۆزی بۆ مرۆڤەکان و پشتگریکردنی چەوسەوەکان و وەستانەوە لە ڕووی سەرکردە ستەم کار و فاشیست و تۆتالیتار و دیکتاتۆرەکانی لە نموونەی بەعسیزم و وڵاتانی تری بە عەرەب کرا و عەرەبین، بۆیە ئاگات لە جوێنەکان نامێنیت!
ئەو وڵات و وڵاتە عەرەبیانەی بەلای مزەفەر نەوابەوە، جگە لە زیندانێک بۆ هاووڵاتیانی هیچتر نەبوون و لە بارەیانەوە دەیگووت: بلاد العرب.. السجن الممتد من البحر إلى البحر.
أصغر شيء يسكرني في خلقك مولاي.. فكيف الإنسان
سبحانك كلا لأشياء رضيت سوى الذل.. وأن يوضع قلبي في قفص في بيت السلطان
و رضيت نصيبي في الدنيا كنصيب الطير.. ولكن سبحانك حتى الطير لها أوطان
وتعود إليه وأنا ما زلت أطير.. فهذا الوطن الممتد من البحر إلى البحر
سجون متلاصقة.. سجّان يمسك بسجان
من لە کاتی خوێندنەوەی شیعرە (هجوەکانی) مزەفەر نەواب، لەلایەک تێر تێر پێدەکەنیم و لەگەڵ خوێندنەوەی جوێنەکان دەمدا قاقا و لەلایەکیتر، حەماسەت و نەفرەت هەموو لەشی دادەگرتم لە بەرامبەر سەرکردە و دەسەڵاتە عەرەبیە سەرکوتکار و ستەم کارەکان.
ئەو سەرکردە تۆتالیتار و دیکتاتۆرانەی خوێنی گەلیان دەمژی و قوتی خەڵکیان دەدزی و گەلیان دەچەوساندنەوە.
ئەو دیکتاتۆرانەی ژیانی خەڵکیان پڕی کرد لە کارەسات و دڵ تەنگی و نەبوونی و ناخۆشی، مزەفەر نەوابیش، وەکوو هەر تاکێکی تری بە ڕەگەز عیراقی، لە سایەی سیستەمێکی پۆپۆلیست و فاشیستی لە نموونەی بەعسیزیم، بوو بە مرۆڤێکی بەش مەینەت و دڵشكاوترین شاعیری عیراق، ژیانی لێوان لێو بوو لە تراژیدیا و نەهامەتی و تاڵی ناخۆشی و تاراوگە و نامۆیی و راكە راك..
گیانت شاد، شاعیرە مرۆڤ دۆست و هەژار دۆست و ویژدان دۆستەکە.