بنچینە کۆمەڵایەتی ‌و فیکرییەکانی کۆمۆنیزمی کرێکاری بەشی پێنجەم دەوڵەت‌و سەرخانی سیاسی

 بنچینە کۆمەڵایەتی ‌و فیکرییەکانی کۆمۆنیزمی کرێکاری

بەشی پێنجەم

دەوڵەت‌و سەرخانی سیاسی

قسەکەرانی کۆمەڵگەی بۆرژوازی وای نیشان دەدەن دەوڵەت دەزگایەکی پێویستە، کە بۆ بەڕێوەبردنی کۆمەڵگە لەسەر بناغەی بەرژەوەندی گشتی و هاوبەشی هەموو ئەندامانی کۆمەڵگە پێکهاتووە. دەزگایەک کە گوایە ڕەنگدانەوەی ئیرادەی گشتیی جەماوەرە و دەسەڵاتی هاوبەشی ئەندامانی کۆمەڵگە دەستەبەر دەکات. دەڵێن یاسا زاڵەکان، کۆمەڵە پرەنسیپێکی بەڵگەنەویست‌ و سروشتی ‌و جێی ڕەزامەندیی تاکەکانی کۆمەڵگەن ‌و دەوڵەت زامن ‌و جێبەجێکەری ئەم یاسایانەیە. نیشاندانی دەوڵەت وەکو دەزگایەکی سەربەخۆ و بێلایەنی بەرژەوەندیە چینایەتیە ناکۆکەکانی ناو کۆمەڵگە، کۆڵەکەیەکی بنەڕەتیی ئایدۆلۆژی بۆرژواییە. ئەم تێڕوانینە بۆ دەوڵەت بەتایبەت لە وڵاتانی پێشکەوتووی ڕۆژئاوادا کە نیزامێکی پەرلەمانیی سەقامگیرتریان هەیە ڕیشەیەکی بەهێزتری لەنێو جەماوەردا داکوتاوە. بەڵام لە وڵاتانی دوواکەوتووشدا، سەرباری فەرمانڕەوایی دەوڵەتە سەرکوتگەر و پۆلیسیەکان، هەروەها سەرباری ئەوەی کە خەڵک بەگشتی بە چاوێکی خراپ سەیری ئەو دەوڵەتانە دەکەن کە لەسەرکارن، کەچی هێشتا خودی مەسەلەی پێویست بوونی دەوڵەت جێگای پرسیار نییە، وە تێگەیشتنی جەماوەر لە دەوڵەت وەکو دەزگایەک کە ئەرکی بەڕێوەبردنی کۆمەڵگەی لە ئەستۆیە بەهەمان ڕادە بەهێز و ڕیشەدارە. پەرەسەندنی ڕۆڵی ئابووری دەوڵەتەکان و بەتایبەت دەخالەتیان لە قەڵەمڕەوی خزمەتگوزاریە کۆمەڵایەتیەکان و بەڕێوەبردن ‌و کۆنترۆڵی ئابووری لەم چەند دەساڵەی دواییدا گەلێک پەرەی بەم خۆشباوەڕیانە داوە.

ڕاستیەکەی ئەوەیە کە دەوڵەت گرنگترین ئامڕازی چینی دەسەڵاتدارە بۆ بەیەخسیری هێشتنەوەی جەماوەری چەوساوە. لەڕووی مێژووییەوە سەرهەڵدانی دەوڵەت بەرئەنجامی پەیدابوونی چەوساندنەوە و چینەکان ‌و دابەشبوونی کۆمەڵگە بووە بۆ چینی چەوسێنەر و چەوساوە. سەرباری هەموو ئاڵۆزیەکانی پێکهاتەی دەوڵەتانی ئەمڕۆ، بەڵام دەوڵەت هەروەکو پێشوو دەزگایەکە بۆ توندوتیژی نواندن و، سوپا و دادگا و زیندانەکان کۆڵەکە بنەڕەتیەکانی پێکدەهێنن. دەوڵەت هێزی سەرکوتگەری سازماندراوی چینی چەوسێنەرە. دەوڵەت ئامڕازی پیادەکردنی دەسەڵاتدارێتی چینایەتیە. هەر دەوڵەتێک، جا لە هەر شکڵ ‌و شێوەیەکدا بێت، چ پاشایەتی‌ و چ کۆماری، چ پەرلەمانی‌ و چ ئیستبدادی، ئامرازی پیادەکردنی دیکتاتۆریەتی چین یان چینە دەسەڵاتدارەکانە.

لە هەر نیزامێکدا، تەنانەت لە توندوتیژترین سیستمە کۆیلەداریەکانی سەردەمانی کۆنیشدا کە تیایاندا ئینتمای چینایەتی دەوڵەت شتێکی شاراوە نەبوو، چینی دەسەڵاتدار پێویستی بەوە بووە کە بناغەیەک بۆ مەشروعییەتدان بە دەوڵەتەکەی بەدەستەوە بدات. پاشایەتی و دەسەڵاتدارێتی میراتیی، دەسەڵاتدارێتی ئەریستۆکراتی، دەسەڵاتدارێتی دینی و ئیلاهی، قاڵبە جیاجیاکانی ئەم مەشروعییەت پێدانە بوون. لە کۆمەڵگەی سەرمایەداریدا، کۆمەڵگەیەک کە بناغەکەی لەسەر بازاڕ دانراوە و تیایدا کرێکار و سەرمایەدار وەکو دوو توخمی “ئازاد” پێناسە دەکرێن کە بەڕواڵەت دەچنە ناو سەودایەکی ئارەزوومەندانە و هاوسەنگەوە، مافی دەنگدان ‌و پەرلەمان و نیزامی هەڵبژاردن قاڵبی سەرەکی مەشروعییەتپێدانی حوکمڕانیی چینایەتی بۆرژوازیە. ڕواڵەتی مەسەلەکە ئەوەیە کە دەوڵەت ئامڕازی حوکمڕانیی هەموو خەڵکە و بەدەنگدانی ڕاستەوخۆی خەڵک پێکدێت. بێگومان لەڕووی مێژووییەوە مافی دەنگدان‌ و هەڵبژاردن ‌و پەرلەمان بە کۆمەڵە دەسکەوتێکی گرنگی هەوڵ ‌و خەباتی جەماوەری کرێکار دەژمێردرێن لەپێناو پەرەپێدانی مافە مەدەنییەکانی خۆیاندا. ئەوە بەڵگەنەویستە کە ژیان لە سایەی نیزامێکی لیبراڵیی بۆرژواییدا ئاسانترە وەک لە ژیان لەسایەی نیزامێکی پۆلیسی ‌و ئیستبدادیدا. بەڵام ئەم قاڵبە جیاوازانە ناتوانن ماهییەتی چینایەتی دەوڵەتی هاوچەرخ بشارنەوە. جەماوەری بەرینی کرێکاران تەنانەت لە پێشکەوتووترین‌ و سەقامگرتووترین ‌و ئازادترین نیزامە پەرلەمانیەکانیشدا، کەمترین دەرفەتیان هەیە بۆ کاریگەری دانان لەسەر سیاسەت ‌و هەنگاوەکانی دەوڵەت. نیزامی پەرلەمانی توانیویەتی بە بەکارهێنانی توندوتیژیەکی کەمترو بە دەستبەدەست پێکردنی پۆستە دەوڵەتیەکان لەنێوان بەشە جیاجیاکانی چینی دەسەڵاتداردا لەڕێگەی هەڵبژاردنی گشتیی ناوبەناوەوە، دەسەڵاتدارێتی بێئەملاوئەولای تێکڕای بۆرژوازی بەسەر ژیانی سیاسی ‌و ئابووری کۆمەڵگە زامن بکات. دیموکراسی پەرلەمانیی میکانیزمێک نییە بۆ دەخالەتی جەماوەر لە کاروباری حوکمڕانیدا، بەڵکو ئامڕازێکە بۆ مەشروعییەت پێدانی حوکمڕانی ‌و دیکتاتۆریی چینی بۆرژوا.

ماویەتی…